مارتین ۲۱-ده آذربایجانین ایلک خالق شاعری، گؤرکه‌م‌لی دراماتورق، عالیم، اجتماعی خادیم صمد وورغونون دوغوم گونودور. اونو آذربایجان خالقینا سئودیره‌ن شعیرلرین‌ده‌کی ساده‌لیک، صمیمی‌لیک، خالق دیلینه یاخین‌لیق، لاکین بوتون بونلارلا یاناشی، درین معنالی‌لیق‌دیر. شاعرین ادبیاتیمیزین قیزیل فوندوندا یئر آلمیش اثرلری بو گون ده پویزییامیزین قیمت‌لی اینجیلری سیراسین‌دادیر. صمد وورغون جمعی ۵۰ ایل یاشاماسینا باخمایاراق، اونون ادبی ارثی اؤزون‌دن سونراکی آذربایجان پویزییاسینا بؤیوک تأثیر گؤستریب.

آخار. آذ خبر وئریر کی، بو گون خالق شاعری صمد وورغونون آنادان اولماسین‌دان ۱۱۴ ایل اؤتور.

صمد یوسیف اوغلو وکیلوو ۱۹۰۶-جی ایلده قازاخ قزاسینین یوخاری صالاحلی کندین‌ده آنادان اولوب. آتاسی گؤزل ساز ایفاچی‌سی کیمی تانینیب. اوشاق‌لیق ایللرینی دوغما کندین‌ده کئچیره‌ن صمد ایبتیدای تحصیلینی روس-تاتار مکتبین‌ده آلیب. اونون ۶ یاشی اولارکن آناسی محبوب خانیم وفات ائدیب. صمد آتاسی یوسیف آغانین و آنا ننه‌سی آیشه خانیمین حمایه‌سین‌ده بؤیویوب. شاعرین آنا باباسی مهدیخان آغا کهنسال تخل‌صو ایله تانینان ائل شاعری ایدی. شاعرین آنا ننه‌سی آیشه خانیم ملا پناه واقیفین نسلیندن ایدی.

۱۹۱۸-جی ایلده گؤرکملی ادبیاتشوناس و معاریف‌چی فیرودین بی کؤچرلی قازاخ‌دا قوری معلملر سمینارییاسینین آذربایجان شعبه‌سینی تشکیل ائدیب. بو مکتبه قبول اولونان کند اوشاقلاری آراسین‌دا صمد و مهدیخان وکیلوو قارداشلاری دا وار ایدی. مهدیخان وکیلوو صمدین بؤیوک و یگانه قارداشی اولوب. قارداشی حاجی محمد و باجی‌سی نبات ایسه اوشاق یاشلارین‌دا وفات ائدیب. صمد وورغون ۱۹۲۴-جو ایلده سمینارییانی بیتیردیکدن سونرا قازاخ، قوبا و گنجه مکتبلرین‌ده آذربایجان دیلی و ادبیاتی فنینی تدریس ائدیب.

صمد وورغون گنجلیین‌ده هر شئیله ماراق‌لانان، هحساس، بونونلا یاناشی، چوخ قطیعتلی، محکه‌م ایراده‌لی، حاضیرجواب اولوب. هله تحصیل ایللرین‌ده واقیف، ویدادی، ذاکیر و صابیر یارادیجی‌لیغی ایله یاناشی، پوشکین و لئرمونتووون، تورک شاعرلرین‌دن توفیق فیکرت، نامیق کمال، محمد امینین اثرلری ایله ده تانیش اولوب. ۱۹۳۰-جو ایللرده او، آلئکساندر پوشکینین «یئوگئنی اونئگین»، ماکسیم قورکینین «قیز و اؤلوم»، شوتا روستاولینین «پلنگ دریسی گئیمیش پهلوان»، نظامی گنجوینین «لیلی و مجنون» اثرلرینی آذربایجان دیلینه ترجمه ائدیب.

شاعر ۱۹۵۶-جی ایل مایین ۲۷-ده دونیاسینی دییشیب و فخری خیابان‌دا دفن ائدیلیب.