کولت. آذ داهی آذربایجان شاعری سید عظیم شیروانی حاقین‌دا ماراقلی فاکتلاری تقدیم ائدیر.

سید عظیم شیروانی سید محمد اوغلو میر جعفرزاده شیروانی ۱۸۳۵-جی ایل ایول آیینین ۱۰-دا شاماخی شهرین‌ده قالابازار محله‌سین‌ده، روحانی عائله‌سین‌ده آنادان اولوب. اونا باباسی عظیمین آدینی وئریبلر. عظیمین ۷ یاشی اولان‌دا آتاسی سید محمد وفات ائتدیینه گؤره، او، آناسینین حمایه‌سین‌ده یاشاییر. او، ایلک تحصیلینین داغیستان‌دا آلیر. او، بورادا تورک، فارس و عرب دیللرینی اؤیرنیر. داغیستان‌دا سید عظیم ۱۰ ایلده‌ن آرتیق یاشاییر. ۱۸۵۳-جو ایلده ۱۸ یاشین‌دا ایکن او، آناسی گولسوم خانیم ایله بیرلیکده شاماخییا قاییدیر.

۲۰ یاشین‌دا ایکن سید عظیم "تکمیلی-اولوم" مقصدی ایله عراقا گئدیر. بیر نئچه ایل بغداددا قالان‌دان سونرا او، شاما کؤچور. وطنه قاییدیب بیر مدت شاماخی‌دا یاشادیق‌دان سونرا، سید ازیم، ایکینجی دفعه یئنه سفره چیخیر. بو دفعه مککه و مدینه‌دن کئچه‌رک مصره، قاهیره شهرینه گئدیر. سید ازیم ۱۹ یاشین‌دا ایک‌ن آناسینین یاخشی تانیدیغی مشهدی مؤوسومون قیزی جیران خانیملا ائولنیر. ۱۸۵۶-جی ایلده سید ازیمین اوغلو میر جعفر آنادان اولور. سید ازیمین میر جعفردن باشقا هجر و فاتما آدلی قیزلاری دا اولور.

۱۸۵۹-جو ایلده شاماخی شهرین‌ده باش وئره‌ن زلزه‌له‌ده سید ازیمین عائله‌سی ده بؤیوک زرر چکیب. ۱۸-جی عصرین سونلارینا دوغرو سید ازیم شاماخی‌دا یئنی اصوللا "مجلیس" آدلی بیر مکتب آچیر. سید عظیمین بو مکتبین‌ده کؤهنه موللاخانالاردان فرق‌لی اولاراق، شاگیردلره آذربایجان، روس، فارس دیللری اؤیردیلیر و معاصر علملردن ایبتی‌دای معلومات وئریلیردی. میرزه الکبر صابیر مشهور یازی‌چی و پئداقوق سلطان مجید قنی‌زاده و بیر سیرا باشقا یازیچیلار محض اونون مکتبین‌ده درس آلیبلار. زاقافقازییا تدریس دایره‌سی سید عظیم شیروانینین معاریف ساحه‌سین‌ده‌کی خیدمتلرینین نظره آلاراق، ۱۸۸۶-جی ایلده اونو گوموش مئداللا تلطیف ائدیب.

سید عظیم بوتون مادی و معنوی چتین‌لیکلره باخمایاراق، ۱۸ ایلده‌ن آرتیق اؤز مکتبین‌ده معلم‌لیک ائدیب. نهایت، بیر طرف‌دن مؤهومات‌چیلارین و روحانیلرین موختلیف بهانه‌لرله اونا قارشی هوجوما کئچمه‌لری، دیگر طرف‌دن ده او زامان شاماخی‌دا دؤولت طرفین‌دن آچیلان شهر مکتبینین تأثیری نتیجه‌سین‌ده گئت-گئده همین مکتب آرتیق اؤز فعالیتینی دایاندیرماغا مجبور اولور.

۱۸۷۹-جو ایلده سید عظیمین «ایپه-ساپا یاتمازلیغین‌دان» جانا دویموش حکومت نماینده‌لری ایله روحانیلرین ایشبیرلیگی سایه‌سین‌ده معلم‌لیکدن کنارلاشدیریلیر. لاکین بعضی معاریف پرور اینسانلارین سعیلری سایه‌سینده سید عظیمی معلم‌لییه قایتارماق مومکون اولور.

سید عظیم معاریف‌چی و تنقیدی-ساتیریک شعیرلریله مؤهوماتی، نادان‌لیغی قامچیلاییر، بو سبب‌دن ده مؤهومات‌چی دیندارلارین کسکین مقاومتی ایله اوزلشیردی، «اکینچی»ده یازماغا باشلادیقدان سونرا ایسه نادان دایره‌لرده اونو سئومه‌یه‌نلرین، اونا دوشمه‌نجه‌سینه مناسیبت بسله‌یه‌نلرین سایی داها دا آرت‌دی. سید عظیم ایسه شاماخی‌دا آچیلمیش همین شهر مکتبینه معلم تعیین ائدیلیب، عمرونون سونونا قدر اورادا آذربایجان دیلی و ادبیات درسلرینی آپاریر.

سید عظیمین یازدیغی درس‌لیگی الیازما شکلین‌ده او زامانلار قوری سمینارییاسینین تاتار شعبه‌سی مدیری آ. او. چئرنیایئوسکییه گؤندریر و آ. او. چئرنیایئوسکی ده همین کیتاب‌دان بیر نئچه حکایه آلیب، ترتیب ائتدیی "وطن دیلی" درسلیین‌ده چاپ ائدیر.

حاقوئردیئو "میرزه فتحعلی آخوندووون حیات و فعالیتی" آدلی مقاله‌سین‌ده م. آخوندووون سید عظیمله علاقه‌لرین‌دن بحث ائد‌رک گؤستریر کی، "میرزه او زامانین گؤرکه‌م‌لی شاعرلری - زاکیر و سید عظیمله ایله دوستلوق ائدیر و یازیشیردی".

سید عظیمین اؤلومو حاقین‌دا یازارکه‌ن بیر قایدا اولاراق، «۱۸۸۸-جی ایل ایونون ۱-ده شاماخی‌دا وفات ائدیب» جمله‌سی ایله کیفایت‌لنیرلر. حالبوکی اونون ۵۳ یاشین‌دا قفیل اؤلومو ایله باغلی ادعالاردان بیری سوء-قصد نتیجه‌سین‌ده دونیاسینی دییشمه‌سی ایله باغلی‌دیر. بؤیوک معاریفچینین مسجید قاپیسین‌دا یارادیلان صونعی باساباس‌دا اؤلدویو دئییلیر. بیر واریانتد ایسه او، مؤهوومات‌چی اینسانلار طرفین‌دن قتله یئتیریلیب. آنجاق بیرینجی احتیمال داها چوخ یایغیندلیر.

اونون حاقین‌دا ائله دئدی-قودولار گزیردی کی، دانیشماغا آداملار اورک ائتمیرمیشلر.

س.ا.شیروانینین بو گونه کیمی ۳۰۰ نفره قدر نوه-نتیجه‌سی اولوب. بونلاردان بیری ده فیلوسوف، رژیسسور تیمور دایمی‌دیر.