۱۹۲۶-جی ایل فورالین ۲۶-دا باکی‌دا ایلک عموم ایتیفاق تورکولوژی قورولتایی کئچیریلیب. قورولتای‌دا اس اس اس ای-نین تورکدیل‌لی خالقلارینین لاتین الیفباسینا کئچیدینین بونؤوره‌سی قویولوب. آنجاق بو قورولتایی تشکیل ائتمکله بیر نئچه جسور آذربایجان تورکونون، بیر نؤع، اؤز اؤلوم حؤکملرینی ایمضالادیقلاری باره‌ده چوخ آز آدام معلوماتلیدیر.

آخار. آذ خبر وئریر کی، همین واخت‌دان - ۲۶ فورال‌دان خیلی اول اس اس ار ای-نین تورکدیل‌لی خالقلارینین ائلیت طبقه‌لری تورکلرین قارشیلاشدیغی پروبلملرین مذاکیره اولوناجاغی بیر قورولتایین تشکیل ائدیلمه‌سی باره‌ده فیکیر سسلندیریبلر. حتی یوکسک سوییه‌ده گؤروله‌ن ایش سایه‌سین‌ده ایستالینین ده راضی‌لیغی آلینیب. بو دا او زامانلار اوچون حدین‌دن آرتیق چتین بیر میسییا حساب اولونوردو. تورکولوقلار ارمنی دیاسپورونون بون‌دان خبر توتماماسی اوچون هر بیر وجهله قورولتایا گیزلی شکیل‌ده حاضیرلاشماغا جهد ائدیبلر، لاکین بو، مومکون اولماییب.

قورولتای حاقین‌دا معلوماتی ایلک اولاراق آذربایجان کوممونیست پارتییاسینین مرکزی کمیته‌سینین بیرینجی کاتیبی لئوون میرزویان الده ائدیب. میرزویان رسپوبلیکا کوممونیست پارتییاسینین مرکزی کمیته‌سینین جنوب-شرق بوروسونون کاتیبی آناستاس میکویانا تعجیلی صورت‌ده آشاغی‌داکی مزمون‌دا تلگرام عنوانلاییب:

«تورکلر باکی‌دا توپلانیب قورولتای کئچیرمک نیتینددیرلر. ایستالین بونا اجازه وئریب. اونلارا مانع اولماق اوچون بورایا گل. دتاللاری مذاکیره ائتمک لازیم‌دیر».

میکویانین جوابی: «اورجونیکیدزه ایله دانیش. او، ایستالینی فیکرین‌دن داشیندیرا بیلر».

میکویان ایستالینین قرارینا قارشی چیخماق‌دان قورخدوغو اوچون بوتون مسیولیتی گریگوری اورجونیکیدزئنین اوزرینه آتیب. اورجونیکیدزئنین حیات یولداشی ارمنی ایدی و او، ارمنیلرین ایدئیالارینی دستکلییردی. توتدوغو یوکسک وظیفه‌یه باخمایاراق، حتی اورجونیکیدزه بئله تورک دونیاسی اوچون مهم اولان بو قورولتایین کئچیریلمه‌سینه مانع اولا بیلمه‌ییب. هئچ نیه باخمایاراق، آذربایجانلی تورکولوقلارین گرگین سعیی نتیجه‌سین‌ده قورولتای باش توتوب.

ارمنیلر ایسه بوتون «سببکارلاری» بیر-بیر آرادان گؤتورمه‌یه موفق اولوبلار. ۱۹۳۰-جو ایلین سونلارین‌دا بیر چوخ قورولتای ایشتیراکچی‌سی پانتورکیزم، میللتچیلیک، اینقیلاب علیهینه فعالیت‌ده تقصیرلندیریلیب، رپرسییایا معروض قالیب و قتله یئتیریلیب.

اونلارین آراسین‌دا آلئکساندر سامویلوویچ، جلال قورخمازوو، بکیر چوبان‌زاده، اوسمان آغ‌چوکراک‌لی، احمد بایتورسینوو، سلمان ممتاز، رو الله آخوندوو، حنفی زئینال‌لی و دیگرلری اولوب.