آمریکا-ایران آراسین‌داکی گرگین‌لیک‌ده سون آیلاردا سنگیمه موشاهی‌ده اولونور. بو دا حاق‌لی اولاراق، ایکی اؤلکه آراسین‌دا محاربه تهلوکه‌سی آرادان قالخدی‌می، گرگین‌لیک آزالدی‌می کیمی سواللارا یول آچیر.

آخار. آذ خبر وئریر کی، سوسیال تدقیقاتلار مرکزینین مطبوعات خیدمتینین رهبری، بین الخالق موناسیبتلر اوزره شرح‌چی عزیز علیبیلینی دئییر کی، آمریکا-ایران موناسیبتلرینین چات وئرمه‌سی ۱۹۷۹-جو ایلین ایران اینقیلابینا دایانیر: «آمریکا او تاریخ‌دن اعتباراً شرق‌ده‌کی ان گوج‌لو طرفداشینی فرانسا و اس اس ار ای-یه قاپدیردی. روسییانین یانین‌دا یئر آلان ایران بون‌دان سونرا نووه سلاحینا صاحب اولماق‌دا اتهام ائدیله‌رک سانک‌سییالارا معروض قالدی. اصلین‌ده آمریکادا بوش و سونراکی دؤورده پلان عراق‌دا، سورییادا یاشانانلارین ایرانا دا سیچراماسینی تشکیل ائتمک ایدی. حتی اوباما دؤنه‌مین‌ده آمریکا ایرانا قارشی سلاح‌لی هجوم پلانینی دا رئاللاشدیرماغا چوخ یاخین ایدی.

ساده‌جه، اردوغانین اینادی و تورکییه-ایران سرحدینی آچاراق سانک‌سییالاری دلمه‌سی سببین‌دن بو باش وئرمه‌دی. ترامپلا دا موناسیبتلر اصلین‌ده قای‌دایا سالینا بیلردی، بونا داها چوخ یاخین ایدیلر، اما معلوم‌دور کی، بو یاناشما آبش-داخی‌لی بعضی قوه‌لرین خوشونا گلمه‌دی. پروسئسلر حاضردا دونموش وضعیت‌ده‌دیر، لاکین سانک‌سییالار ایشلک‌دیر، آبش ایرانا قارشی مؤوقئیینی دییشمه‌ییب. نهایت، پاندئ‌مییا دؤورودور و آبش سئچکیلره هازیرلاشیر».

سیاسی شرح‌چی یئگانه حاجییئوانین مسئله‌یه موناسیبتی بئله‌دیر: «اؤنجه اونو دئییم کی، ترامپ هر نه قدر ایرانی سئومه‌سه ده، هئچ واخت ایرانلا باغلی آچیق قارشی‌دورمایا سبب اولاجاق کونکرئت آددیم آتماق فیکرین‌ده اولماییب. یعنی آمریکا-ایران محاربه‌سی تهلوکه‌سینین آرادان قالخماسین‌دا پاند‌مییانین رولو صیفیردیر. ترامپین ایستر ۲۰۱۶-جی ایل سئچکیلری، ایسترسه ده، بو ایل باش توتاجاق سئچکی‌ده نامیزدلیینین مالییه دستک‌چیلری آراسین‌دا اساس یوک سلاح سیندیکاتی اوزرینه دوشور. آبش پرئزیدئنتی کیمی ایمزالادیغی ایلک قانون لاییحه‌سی ده محض سلاح ایستئه‌سالی ایله مشغول اولان اؤزل شیرکتلرین دونیانین قاینار اوجاقلارداکی موناقیشه‌لرله جلب اولونماسینا اجازه وئره‌ن سند ایدی. اوچ ایل عرضین‌ده بو سیندیکات فردی ماراقلاری اوچون آمریکانین داها چوخ موناقیشه‌لره جلب اولونماسی اوچون چوخ جهد ائتدی. بئله قروپلارین نماینده‌سی کیمی آبش تاریخینین سون ۱۰-۱۵ ایلین‌ده ایرانا قارشی ان قاتی مؤقع سرگیله‌یه‌ن موشاویر جون بولتون ایدی. آمریکادا اؤزل حربی ساحه‌لرده (سلاح لوببی‌سی) اولانلارلا سیخ علاقه‌ده اولان و صرف او ساحه‌دن گلن بیر سیما کیمی بولتون هر آددیمباشی آمریکانی داها چوخ محاربه‌یه جلب ائد‌رک، اؤز منصوب اولدوغو سلاحی لوببی قروپونا خئییر وئرمه‌یه جهد گؤستریردی. دیگر طرف‌دن، ترامپ سئچکیقاباغی وئردیی بوتون وعدلری یئرینه یئتیرمه‌یه چالیشان پرزیدنت‌دیر و وئردیی سؤزلرین چوخونا عمل ائتدی. ایرانلا دا باغلی اونون وعدی وار. نؤوبتی سئچکی‌ده ده ایشتیراک اوچون ترامپ ایرانلا باغلی بیر سیرا قرارلار قبول ائتدی، قاسیم سلیمانینین اؤلومو و کئچه‌ن هفته ایرانین اصفهان ایالتینین نطنز شهرین‌ده یئرلشه‌ن نووه اوبیئکتین‌ده باش وئره‌نلری بونا مثال گؤستره بیلریک. بوردا بیر حاشییه ائدیم کی، ایران مینیل‌لیک تاریخی اولان اؤلکه‌دیر، گوج‌لو مدافعه سددینه مالیک‌دیر. بیر نئچه عصردیر اؤزو ایله یاناشی، اطرافین‌دا اولان اؤلکه‌لردن عبارت بیر شیعه هیلالی یاراتماقلا اؤز سرحدلرینی باشقا خالقلارین حسابینا قورویور. ترامپا بو آیدین‌دیر کی، اورا نه ایراق، نه ده سورییادیر. ایرانلا آچیق سلاح‌لی موداخیله قلوبال تهلوکه‌سیزلییه حده‌دیر».

سیاسی شرح‌چی ایرانا قارشی سانک‌سییالارین ایشلمدیی یؤنون‌ده دئییله‌نلره ده موناسیبت بیلدیردی: «سانک‌سییالار ۱۹۷۹-جو ایلده‌ن باشلاییب، لاکین ۱۹۹۵-جی ایلده‌ن آمریکا ایرانا بیرطرف‌لی قای‌دادا اقتصادی سانکسییالاری تطبیق ائدیر. ۲۰۰۰-جی ایلده‌ن سونرا ایسه ایران نووه صنایع‌سینین آکتیو اینکیشافینا ایستارت وئریب. احمد نئژاتین ایداره‌چی‌لیگی دؤورون‌ده ایسه سانک‌سییالار کولمیناسییا حدینه چاتیب. آمریکا، آوروپا بیرلیگی ایله بیرلیک‌ده ۲۰۱۰-جو ایلده‌ن ایرانین ۲۲ نفت شیرکتینه و اونلارین آوروپالی بیزنئس اورتاغی اولان ۳۷ یوک داشیما شیرکتینه، سانک‌سییالارا محل قویمادان ایرانلا تیجاری علاقه‌لری داوام ائتدیره‌ن ۲۴ بین الخالق گمی شیرکتینه سانک‌سییایا سانک‌سییا تطبیق ائدیر. ۲۰۱۱-جی ایلده »ایران آیر" بین الخالق هاوا یوللاری شیرکتینه و آوروپا بیرلیگی زوناسین‌دا ایرانین ۱۸۰ حقوقی و فیزیکی شخص و اونلارین مال-مولکیتلرینه، ۲۰۱۲-جی ایلده ۵۰ بین الخالق مالییه شیرکتی و فوندلارینا، ۵۸ تانکئر و ۲۷ شیرکته مخصوص اولان «ایران میللی تانکئر» قلوبال-هولدینقینه، ایران-ونزوئلا مشترک بانکی و ۸ ایران نفت-کیمیا شیرکتینه سانک‌سییا تطبیق ائدیر. ۲۰۱۲-جی ایلده آمریکا مالییه ناظرلیگی و آوروپا بیرلیگی ایران مرکزی بانکینا، ایرانین ترانسمیل‌لی «تیجارت» بانکینا و سانک‌سییالارا رغمن ایرانا کؤچورمه‌لر ائد‌ن دوبایین نفوذلو بانکینا سانک‌سییالار تطبیق ائدیر. دوزدور ۲۰۱۵-جی ایلده‌ن آوروپا بیرلیگی سانک‌سییالارین بعضیلرینی، آوروپا اوچون اهمیت‌لی و ایرانین اؤزو اوچون ایسه حیاتی اهمیت‌لی بیر نئجه شیرکتینه قارشی محدودیتلر آرادان گؤتوردو. بو قاداغالار ترامپین پرئزیدئنت کیمی ایمتینا ائتدیی ایلک راضیلاشما اولان آمریکا، آوروپا بیرلیگی و ایران لوزاننا نووه راضیلاشماسینین اساسین‌دا قالدیریلدی. سانک‌سییالارین ایندی قالدیریلماسی حاقین‌دا دانیشساق، اسیر موبادیله‌سین‌دن کناردا، آمریکاین ایرانا تطبیق ائتدیی سانک‌سییالارین هر هان‌سی بیر فورمادا لغوی حاقین‌دا راضیلاشمادان صحبت گئده بیلمز".