بیلدییمیز کیمی ایران‌دا تورک فاکتورونو ضعیفلدیب یوخ ائلئمئک اصوللارین‌دان بیری کیمی اؤلکه‌نین جوخسایلی اوستانلارا (ویلایتلره) بؤلونمه‌سی سیاستی یورودولوب. موستقیل تدقیقات‌چی حسئین ایلتئبئرین فیکرینه گؤره بو سیاست مرکزی حاکمیته ائتنیک بؤلگه‌لرین مرکزلشمه‌سینین قارشی‌سینی آلماغا کؤمک ائدیب.

بئله کی آذربایجان تورکلرین یاشادیغی بؤلگه پهلوی و سونرا ملا رژیمی دؤنه‌مین‌ده دفعه‌لرله بؤلوشدوروله‌رک آذربایجان ویلایتی یئرینده شرقی آذربایجان، غربی آذربایجان، اردبیل و زنگان اوستانلاری یارادیلیب کی تبریزین مرکز نفوذو ضعیفله‌سین. ائل‌جه ده بیر جوخ تورک بؤلگه‌لری غیری-تورک بؤلگه‌لری ایله قاتیشدیریلاراق قزوین، همدان، کرج اوستانلاری یارانیب. دئدییم کیمی، تبریز بؤیوک بیر رگیونون مرکزی ایکن بؤلونمه نتیجه‌سینده کیجیک بیر ۴-۴.۵ میلیون اهالی‌سی اولان شرقی آذربایجان اوستانینین مرکزینه چئوریلمیشدی.

لاکین دقت ائدیلمه‌یه‌ن بیر فاکتور وار کی اصلینده بیزیم گونئی‌ده‌کی حرکات لیدرلری هانسیسا بیر فورمادا یارارلانا بیلرلر.
بئله کی ۲۰۱۴-جو ایلده ایران دؤولتینین اینضیباطی-سیاسی بؤلگوسون‌ده اوستانلاردان داها یوخاری درجه‌لی اینضیباطی واحید اولان رگیونلار یارادیلیب. بئله کی ۳۱ اوستان قروپلاشدیریلاراق ۵ رگیون‌دا بیرلشیب و هر رگیونون ان بؤیوک شهری مرکز ایستاتوسو قازانیب.

۴ اساس آذربایجان اوستانی (شرقی آذربایجان، غربی آذربایجان، اردبیل، زنگان) و علاوه اولاراق گیلان و کردوستان اوستانلاری تبریز مرکز اولماقلا رگیون-۳-ده بیرلشیبلر.

رگیونلارین سیاسی نفوذو هله اوتوروشماییب. اما بو کومک ائدیر کی هر رگیونا داخیل اولان اوستانلار اؤز آرالارین‌داکی بیر چوخ پروبملری و بیرگه لاییحه‌لری تهرانا مراجعت ائتمه‌دن رگیون داخیلین‌ده حل ائتسینلر.

گونئی آذربایجانین تاریخی اراضی‌سینین جوخ حیصه‌سینین داخیل اولدوغو رگیون ۳-ده تبریزین مرکز فونکسییاسی داشیماسین‌دان یارارلاناراق دوشونوب اونو بو رگیونون تهران‌دان آسیلی اولمایان سیاسی مرکزینه چئویرمک اولارمی؟