آلدان آغا – ابراهیم ساوالان

خاقان چادیرینا و سارایینا گلن قوناق، اؤنجه خاقاندان خلعت آلیب او خلعتی گئییب سونرا خاقانین حضورونا گئدردی. هله بعضن قوناغی ایکی سیرادا یاندیریلان اودون آراسیندا کئچیریب سونرا خاقان حضورونا یول وئرردیلر. تبریزده «خلعت پوشان» بیناسی هله آیاقدادیر. اوردا قوناقلاری یویوندوروب خاقان وئرن خلعتی اونلارا گئییندیریب سونرا شهر گتیرردیلر.

اسکی تورکلرده خاقان وئرن خلعت آل رنگده اولوردو. آل، قیرمیزی رنگین سولغونودور. چنگیزخان عادی گونلرده همیشه آل گئیرمیش، آما ساواشلاردا آغ گئییب آغ آتا مینرمیش. دده‌قورقود کیتابیندا «آغ عَلَملو» سؤزو، آغ بایراغین قوتلولوغونو گؤستریر. چنگیزخانین توغو ایله بایراغی آغ رنگلی ایمیش. سلجوق و عثمانلی‌لاردا آغ سانجاق ائله بو عنعنه‌نین دوامی اولوبدور.

تورک خالقلاری آراسیندا، یاس رنگی گؤی و قارا اولدوغو حالدا، خاقان، قهرمان و شهیدلرین یاس تؤرنینده آغ گئیینیب آغ رنگلی بایراقلار آسارمیشلار. آغ چتین بؤحران، بؤیوک دردله قارشیلاشماغا حاضیرلیق بلگه‌سی و اسکی تورک دؤولتی اولان هونلاردا، آغ رنگ عدالت و گوجلولویون سیمگه‌سی اولموشدور. ساواشلاردا، هجوما ایلک باشلایاجاق عسگرلر قیرمیزی گئییب، دؤولت بؤیوکلری و اوردو باشچی‌لاری عادی عسگرلردن سئچیلمه‌لری اوچون آغ گئییم گئیرمیشلر. بونون آچیق انلامی وار ایمیش؛ یانی بیز دؤولت بؤیوکلری و اوردو باشچی‌لاری اولاراق، یاس پالتاریمیزی ایندیدن گئییب اؤلومله قارشیلاشماغا حاضیریق.

چنگیزخان هر ساواش مئیدانیندا آغ گئییب آغ آتا مینرمیش. آلتای تورکلرینین داستانلاریندا، اینسانلیغین اولو باباسی و حضرت آدم‌ین قارشیلیغی «آغ آتا» اولموشدور و خاقانلارلا قهرمانلار اؤلنده، آغ شامان اونلاری دیرک آغ آتانین یانینا آپاراجاغینا اینانیرمیشلار.
یوردوموز آذربایجانین چوخ یئرلرینده آغ داغ آدلی داغلار وار و اونلارین اتگینده آخان چایلارین آدی آغ چای‌دیر. اونلارین بعضیسی یئرلی‌لر طرفینده مقدس ساییلیب یاخشی روحلارین باریندیغی یئر کیمی تانینیرلار. بیزدن چوخ چوخ اوزاقلاردا، قوزئی و سیبیر تورکلرینده ده مقدس آغ داغ واردیر.