آنا صحیفه کولت |
ایللر اؤنجه، سوییئتلر حاکمیتی ییخیلدیقدان سونرا اوتای آزربایجاندان گلن قوناقلارلا ایلگینج بیر آنلاشمازلیق یاشامیشدیم. اویلهکی، من باشیمی قالدیراراق بدن دیلی ایله «یوخ» دئدییمده اونلار بو حرکتی «آنلامادیم!» دئیه آلقیلاییب سورولارینی یئنهلهییردیلر. من ده اونلارین «آنلامادیم» دئیه باشلارین یوخاری آپارمالاریندان سورومون جاوابینی «یوخ» دئیه آلقیلاییردیم. سونرا اونلارین روس کولتورو ائتگیسینده «یوخ» دئمک ایستدیکلرینده باشلارینی ساغا سولا ترپتدیکلرینی، «آنلامادیم، ائشیتمهدیم ، آوارمادیم ، نه دئدین؟» دئدیکلریندهسه باشلارینی یوخارییا ساری آپاردیقلارینی آنلادیم. بلکه دونیادا بیر چوخ میللت یوخ دئیرکن باشلارانی ساغا سولا بوللاییرلار، بیلمیرم . آمما بیز یوخ دئیرکن، ندن باشیمیزی، الیمیزی ، قاشیمیزی یوخارییا دوغرو دبردیریک؟!
بلکه بو حرکت، چوخ اسکیلرده یاشامیش اینسانلارین اینانج و دوشونجهلریندن قایناقلانمیش و خالقین سؤیلنجهلری ایله ایلگیلی اولاراق سؤیلنجه بیلیمی آچیسیندان آراشدیریلمالیدیر. آنجاق حرکتله کلمه آراسینداکی باغی آختارارکن ایک باش وورمامیز گرکن شئ «یوخ» سؤزجویونون داشیدیغی آنلام دیر.
یوخ: اولمایان شئی، تاپیلمایان شئی، «وار» سؤزجویونون قارشیتی، و . . . ( آد و صیفت اولاراق)
یوخ: خئیر ( ادات اولاراق)
ائلهجهده باغلاج اولاراق دا قوللانیلیر.
کلمه اسکی بیچیمی ایله (یوق) اورخون یازیتلاریندا دا بیتمک و یوخ اولماق آنلامیندا قوللانیلمیشدیر:
«اول سوق یوق قیلدیم.» (او اوردونو یوخ ائتدیم.)
آمما سوروموزا ایشیق سالاجاق ایلگینج بیلگی، «یوخ/یوق» سؤزجویونون بیر باشقا آنلامی دا اولدوغودور!
اسکی تورکجهده بو سؤزجویون داشیدیغی «دیک ، یوکسک، یوکسلن» آنلامی ایله ده قارشیلاشیریق.
کاشغرلی محمود دیوان لغات الترکده بو آنلامی یازاراق «یوق یئر»( دیک یئر) اؤرنیینی وئریر.
بو سؤزجوکدن تؤرنن، دیوان لغات الترکده ده یازیلان یوقوش» سؤزجویونه توخونماق اولار.
یوقوش[ یوققوش/یوخوش]: دیک یئر؛ دیک یول
تورکجه کؤکن بیلیم اوزمانلارینا گؤره «یوخاری» سؤزجویو ده بو کؤکدن تؤرنمیش. اورخون یازیتلاریندا بو سؤزجوک، ائله بو گونکو آنلامیندا، «یوققارو(یوق+ قارو)» بیچیمینده یازیلمیشدیر.
سونوج:
یوخ دئیرکن باشیمیزی اوسته دوغرو آپارماغین، «یوخ» سؤزجویونون «یوکسک» آنلامی ایله ایلگیلی اولدوغونو دوشونمک اولار.
تاریخ
2020.01.19 / 18:50
|
مولف
منصور مظلومی
|