همزه فتحی خوشگینابی (۱۹۲۲-۱۹۸۹) گونئی آذربایجانین تبریز شهری یاخینلیغین‌دا یئرلشه‌ن خوشگیناب کندین‌ده دوغولوب. ایلک تحصیلینی دوغولدوغو کندده آلیب. لاکین احتیاج اوزون‌دن تحصیلینی یاریمچیق بوراخیب، ایرانین موختلیف شهرلرین‌ده فهله‌لیک ائتمیش‌دیر.

آذربایجان میللی حکومتو دؤورون‌ده دؤولتین رسمی مطبوعات اورگانی اولان «آذربایجان» قزئتینین مسئول رداکتورو ایشلمیش‌دیر.
۱۹۴۶-جی ایلین دکابرین‌دا آذربایجانینا مهاجیرت ائتمیش و بورادا «آذربایجان» قزئتی رئداکسییاسین‌دا موختلیف و زیفه‌لرده چالیشمیش‌دیر (۱۹۴۶-۱۹۵۶).

مسکوادا آلی ادبیات کورسلارین‌دا تحصیل آلمیش (۱۹۵۶-۱۹۵۸)، بیر مدت بولقاریستانین سوفییا شهرین‌ده ایدئولوژی ایشده چالیشمیش‌دیر (۱۹۶۱-۱۹۶۴)موسوکادا اجتماعی علملر آکادمییاسینین آسپیرانتوراسینی بیتیرمیش (۱۹۶۴-۱۹۶۷)، تاجیکیستان معاریف نازیرلیین‌ده ایشلمیش‌دیر (۱۹۶۷-۱۹۶۹).

همزه فتحی خوشگینابی موسکوا علملر آکادئ‌مییاسینین شرقشوناس‌لیق اینستیتوتون‌دا باش علمی ایشچی وظیفه‌سین‌ده چالیشمیش‌دیر.
ایران ایسلام اینقیلابین‌دان سونرا تبریزه گئتمیش، بورادا آذربایجان شاعرلر و یازی‌چیلار جمعیتینی یاراتمیش، اونون صدری کیمی فعالیت گؤسترمیش‌دیر (۱۹۷۹-۱۹۸۰). همین جمعیتین اورقانی کیمی «اولکر» درگی‌سینی تسیس ائتمیش‌دیر. بیر ایل سونرا تکرار موسکوایا دؤنه‌رک اؤمرونون سونونا قدر بورادا یاشامیش‌دیر.

۱۹۸۹-جو ایلده موسکوادا وفات ائتمیش، باکی‌دا دفن اولونوب.

یارادیجیلیغا اورتا مکتب ایللرین‌ده فارس دیلین‌ده یازدیغی شئیرلرله باشلامیش‌دیر. ۱۹۴۵-جی ایلده‌ن سونرا دوغما آذربایجان تورکجه‌سین‌ده یازیب یاراتماغا باشلامیش‌دیر. او، عینی زامان‌دا، ترجومه فعالیتی ایله ده مشغول اولموش‌دور.

«ایکی دوست» (۱۹۵۱)، «سون بایراقدار» (۱۹۵۶)، «حکایه‌لر» (۱۹۵۶)، «مهببت و نیفرت» (۱۹۶۵) آدلی حکایه‌لردن عبارت کیتابلارین نشر ائتدیرمیش‌دیر. یازیچینین ۱۹۵۹-جو ایلده نشر ائتدیردیی «ایکی قارداش» و «آتا» رومانلاری اونا شؤهرت گتیریب