آنا صحیفه کولت |
اورمودا ائولنمک اوچون چوخلو دبلر واردیر.بیری بودور کی اوغلان سربازلیقدان گلندن سونرا اگر بیر قیزی ایستهسه اؤز آنا و باجیسینان دانیشار و اولار مصلحت بیلسهلر قیز ائوینه ائلچی گئدرلر و یا اگر اوغلان اولاردان اوتانسا یولداشلارینین بیرنن بوسوزو آناسینا یئتیرهر.
سونرا اوغلان آدامی قیزین قوهوملارینین بیرینن قیز ائوینه خبر یئتیرلرکی »فیلانیلر« سیزه قوناق گلجکدیلر.
ائلچیلییین اول دفعهسینده اوغلانین آناسی و بویوک آناسی وبویوک باجیسی گئدرلر و قیز ائوینده قاباخدان اولارا مخصوص تداروک گؤرولر.
قیز ائوی گئلنلره خوش گلدین دئییب و قیز مئیوه و شربت گتیرهر. قیزین آغزین اییلمک اوچون اوغلان آداملارینین بیری قیزین اوزوندن اوپرلر کی اگر بیر عئیبی اولسا بیلسینلر و بیر مناسیب فورصتده قیزین اندامینا باخارلار کی ایرادی اولسا بیلسینلر وائلچیلییین اول مرحلهسی باشا یئتیشر.
اوغلان ائوی نئچه گوندن سونرا اوغلانی قیز ائوینه آپاریب، قیزنان اوغلان بیر-بیرین گؤروب و اخلاقلاریندان و ایستدیکلریندن دانیشارلار.
سونرا قیز اگر اوغلانی بینسه دئیر منیم اختیاریم آتامین الینددیر، صلاحیمی آتام یاخجی بیلر اگر بهیهنمهسه دئیهر هله من درس اوخورام و یا اوغلاندان ایراد توتار.(بیه-نمز)
(بوندان قدیم رسم ایدی کی اگر قیز راضی اولماسایدی اوغلان آدامینین بیرینین باشماغینا بیر آز دوز تؤکرمیش)
نهایتده قیز ائوی هن یا یوخ جوابینی بیر نفرین توسطینان اوغلان ائوینه گوندهرهر. قیز اوغلان بیر-بیرین بینندن سونرا هر ایکی طرف کیشیلرین و طایفانین بؤیوکلرین قیز ائوینه ییغیب و اوردا دانیشارلار.
قیز ائوینده اوغلان آدامینین آغ ساققالی سؤزو باشلییب و دئیر: اللهین امرینن و پیغمبرین شرعینن گلمیشیخ کی اوغلوموزو نوکرچیلیغه قبول ائلییسیز و بیزده سیزین خانیم قیزییزی اؤزوموزه گلین ایلییخ و بیر-بیریمیزینن قوهوم اولاخ اگر راضی اولساز کبینه باشلییاق و مهریهنین مقدارینی تعیین ایلییخ. ایکی نفر بیری اوغلان و بیری قیز طرفیندن مقدارینی معین ائلیییب و دئیر:» الله مبارک ائلسین.»
دانیشیغین سحریسه قیز و اوغلان و هر ایکی طرفدن بیرنفر (اوغلان و قیزین باجیسی) اولاری قان آزماییشینه بهداشتا آپارارلار.
اوندان سونرا قیزی بازارا آپاریب و اونا اوزوک و پالتار و بیر شال(لئچک) و آینا و شمعدان قرآن گلیندونو، بزهک وسایلی، باشماق، جوراب کیف، گلین چادراسی و نئچه قوطو شیرینی و نهایتده عقد سفرهسینین وساییلی آلینار.
بوفاصیلهده بیر نفر قیز ائویندن اوغلانی بازارا آپاریب و اونا نیشان اوزویو آلارلار. سونرا بیر واخت تعیین ائلهییب و قند سیندیرما و کبین کسمک گونو مشخص اولار.
قند سیندیرما گونو اوغلان آدامی ییغیشیب و کله قند و شیرینی گؤتوروب و قیز ائوینه گئدرلر.
قیز ائوینده قند سیندیرما مراسیمی باشلانار و بیرنفر اوغلان طرفیندن کلهقندی توتوب و باش طرفیندن سیندیرار و قندین باشی یئره دوشر و اوغلان آدامینان هرکس اونو یئردن قاپسا اونو قیزین آناسینا وئریب و اودا اونا بیر کؤینک یا کؤینکلیخ تؤحفه وئرر و هامی الچالیپ و الله موبارک ائیلهسین دئیهرلر.
کبین کسمک: کبین کسمک گونو اوغلان قیزی آراییشگاها (قیزین و اوغلانین باجیسینان) آپارار. سونرا قوناقلار بیر-بیر قیز ائوینه ییغیشیب و چالیب و اویناماغا باشلارلار.
سونرا اوغلان ماشینینان قیزی آراییشگاهدان قیز ائوینه گتیرهر. اوغلاننان قیز بیر اوتاغا کی اوردا عقد سفرهسی آچلیب گئدهرلر و سونرا بیر ملا گلیب عقد صیغهسینی اوخوماق و کبینی کسمهیه باشلار و اوردا قیزین آتاسینین اجازهسینن کبین کسیلر.
کبین کسیلن زامان اوغلان و قیزین باشلاری اوسته بیر پارچا توتوب و یئددی قیز ایکی تیکه قندی بیر-بیرینه سورترلر اووارلار و قیزلار هرهسی الینه بیر آینا آلیب و بیر-بیریننن سوروشارلار نه تیکیرسن؟ دئیهر بختور اولسون بو قیزین بخت کؤینهیین تیکیرم. سونرا ملا گئدیب و اوغلانین باجیسی اوزوکلری اوینادا اوینادا گتیریب و اوغلاندان انعام آلاندان سونرا اولاری یئره قویار. اوغلان و قیز اوزوک تاخیب و بیربیرینین آغزینا بال قویارلار. سونرا قیز و اوغلان قوناقلار اولان یئره چیخارلار.
ااوردا قیزین باجیسی شربتی اوینادا اوینادا گتیرهر و اوغلاندان انعام آلانان سونرا شربتلری یئره قویار.
سونرا اوغلان و قیزی اوینادیب و گلن قوناقلار اونلارا هششهباش (شاباش) وئرهرلر. مراسیم قوتولانان سونرا اوغلان و بعضی یئرلرده اونون خانوادهسی ده شامی قیز ائوینده قوناق قالارلار و بوردا کبین کسمک مراسیمی باشا چاتار.
نیشانلیلیق گونلری: بعضی طایفالاردا قیز و اوغلانین تویو بیرموددت چکر بو موددتده اصطلاحن نیشانلی قالارلار. قیز اوغلان بیر-بیرینه قوناق گئدیب و بو فاصیلهده هر ایکی طرف بیر-بیرین قوناق چاغیرارلار.
بوفاصیلهده اگر بیر بایرام اولورسا اوغلان ائوی قیزین ائوینه بایراملیق یا بایرام پایی آپارارلار و بو تحفه هر بایرامدا فرقلیدیر.
مثلن قوربان بایرامیندا قیز ائوینه بیر قوچ بزهییب آپارارلار و اوندان علاوه قیزا جواهیر و پالتار آلارلار و یا اگر چیللهگئجهسی اولسا اونا حالوا و قارپیز آپارارلار و اگر نوروز بایرامی اولسا قیزا سبزه، آینا، شیرینی وجواهر و باشدان آیاغا بیر دست پالتار آلینار.
اگر بو فاصیلهده یای فصلی اولسا قیزا نوبارانلیق گتیرهرلر و او بوندان عبارت اولار کی یایین هر میوهسیندن بیر خونچا بزهییب و قیز ائوینه گتیریلر.
بعضی طایفالاردا اگر قیز و اوغلانین وصلتینه راضی اولماسالار، اوغلان قیزی گؤتوروب و آتاسی ائویندن قاچیردار و بیر یاخین قوهومون ائوینه آپارار و بیر ایکی گوندن سونرا اوغلانین آتاسی و قوهومو گلیب و اونلاری آپاریب کبین کسدیریب و تویلارین توتارلار. و بو آرادا قیزین عاییلهسی قاتیشماییب و قیزا غضب ائدرلرکی نییه اولار ایستهمییهن آداملا وصلت ائلهییب و بو وصلتین هئچ ایشینه قاتیشمازلار.
حنا گئجه وگلین چیخارماق رسملری: تویدان بیر نئچه گون قاباق اوغلان و قیز ائوی اؤز قوناقلارین بیر کارتینان تویا دعوت ائدرلر و بو کارت دا تویون گونو و باشلانیش ساعاتی و تویون اولدوغو یئره اشاره اولونار و چوخلو یئرلرده اوغلان ائوی هر ایکی طرفین کارتین آلار.
حنا گونو تویون اول گونودور و بو گون صوبح چاغی اوغلانین باجیسی و یا قارداش آروادی و یا یاخین قوهوملارینان بیر ایکیسی، گلین و بیر نئچه نفر قیز ائوینن، گلین حامامینا آپارارلار و اوردا شادلیق ائلهییب و چالیب اوینارلار و سونرا گلین نظافت ائلهییب و تویا آماده اولار.
حنا گونو صوبح چاغی اوغلان و قیزین ائوینده آشپاز قوناقلارین شامینین تداروکونا باشلار و یاخین قوهوملار گلیب قیز و اوغلان ائوینده یغیشیب و اورالاری تمییزلهییب میز، صندل دؤشهییب و چیراق چکیب و گئجهیه حاضیرلارلار.
قیز ائوینده توی گئجه باشلانار و اوغلان ائوینده ایکیندی چاغیندان باشلانار و بؤیوک توی گلیب و چالماغا باشلار. دئمهلیییک کی طبل و زورنایا، بؤیوک توی و دودک دئییلیر و اونو چالاندا، جوانلار و قوهوملار و توی قوناقلاری جلمان(یاللی) گئتمهیه باشلارلار و جلمان بیر دسته جمعی رقصدیر کی اوتوز ایکی هاوادان عیبارت اولونور و هر تویدا بو اوتوز ایکی هاوا چالینار، البته ایندی جوانلارین چوخلوسو بو هاوالارین هامیسن باشارمیرلار و فقط بیر نئچه هاواسن اوینایا بیلیرلر.
جلمانین اولینده بیرنفر دستمال الینه آلیپ و باشی چکر. جلمان چیراقلار یانینجا داوام تاپار و چیراقلار یاناندا قوناقلار یغیشیب و میز، صندل اوستونده عایلهلر و اوردا بیر قووال و بیر کامان و بیر ناغاری چالینیب و نوبتینن قوناقلاری اوینادارلارکی ایندی اولارین یئرینه تویلارا ارکستر گئتیریرلر که بو هاوالاری دستگاه چالیب و بیر نفر بو هاوالار چالیناندا گوزل سساینن اوخویار. هر تویدا بیر نفر بی انتخاب اولوب و مجلیسی ایداره ائلر و بیر نفر کؤمکچی کی امربی آدلانار، مجلیسی دولاندیرار و بیر نفرده مراسیمین اولیندن بولاری یادگار ساخلاماق اوچون فیلمه ییغار.
مراسیم ده اوینایانلار شاباش وئرهرلرکی بو شاباشلار داماد و اونون آتاسینا یئتیشر. مجلس باشلاناندا هامیدان قاباق داماد و اونون آتاسی بیر دسته گول و بیر کله قند گؤتوروب و بوتون قوناقلارا خوش گلدین دئیرلرکی بوننان قاباق بو ایشی امربی گؤرهردی.
هامیدان قاباق دامادین آتاسین، شلوارینین قیچین چیرمالییب و اوینادارلار و اوندان سونرا دامادین قارداشین،کورکنلری، عممه، دایی و ترتیبینن یاخین قوهوملار و دوستلار و قوناقلاری اوینادارلار.
مراسیمین آخیرلرینه یئتیرنده قیز ائوی بیر نئچه نفرنن تاباقلاردا بزهنمیش خونچالاری (دامادین پالتاری، کیف، باشماق، آینا شمعدان، شیرینی، گول، کلهقند، سبزه و…) گئتیریب و بؤیوک توی چالیب و دامادین قوهوم، قارداش و آنا باجیسی او خونون قاباغیندا اوینارلار. خونچالاری بیر نئچه جوان قیزآداملارینان باشلاری اوستونه قویوب و مجلیسه گتیرهرلر و بئی و اوغلانین آتاسیندان بیر تحفه آلیب و خونلاری یئره قویوب عایله شرلر و اوغلان ائوی اونلارا شربت گتیرر.
تاریخ
2020.01.25 / 10:56
|
مولف
محمدرضا اسماعیل زاده
|