یوخاری

گونئی آذربایجان عادت-عنعنه‌لری-اورمودا توی عادتلری

آنا صحیفه کولت
12 Punto 14 Punto 16 Punto 18 Punto
گونئی آذربایجان عادت-عنعنه‌لری-اورمودا توی عادتلری

اورمودا ائولنمک اوچون چوخلو دبلر واردیر.بیری بودور کی اوغلان سربازلیقدان گلندن سونرا اگر بیر قیزی ایسته‌­سه اؤز آنا و باجیسینان دانیشار و اولار مصلحت بیلسه‌­لر قیز ائوینه ائلچی گئدرلر و یا اگر اوغلان اولاردان اوتانسا یولداشلاری­نین بیرنن بوسوزو آناسینا یئتیره‌­ر.

سونرا اوغلان آدامی قیزین قوهوملاری­نین بیرینن قیز ائوینه خبر یئتیرلرکی »فیلانی­لر« سیزه قوناق گلجکدیلر.

ائلچیلییین اول دفعه‌­سینده اوغلانین آناسی و بویوک آناسی وبویوک باجیسی گئدرلر و قیز ائوینده قاباخدان اولارا مخصوص تداروک گؤرولر.

قیز ائوی گئلنلره خوش گلدین دئییب و قیز مئیوه و شربت گتیره­ر. قیزین آغزین اییل­مک اوچون اوغلان آداملاری­نین بیری قیزین اوزوندن اوپرلر کی اگر بیر عئیبی اولسا بیلسینلر و بیر مناسیب فورصتده قیزین اندامینا باخارلار کی ایرادی اولسا بیلسینلر وائلچی­لییین اول مرحله­‌سی باشا یئتیشر.

اوغلان ائوی نئچه گوندن سونرا اوغلانی قیز ائوینه آپاریب، قیزنان اوغلان بیر-بیرین گؤروب و اخلاقلاریندان و ایست­دیکلریندن دانیشارلار.

سونرا قیز اگر اوغلانی بینسه دئی­ر منیم اختیاریم آتامین الیند­دیر، صلاحیمی آتام یاخجی بیلر اگر به‌­یه‌­نمه‌­سه دئیه­‌ر هله‌ ­من درس اوخورام و یا اوغلاندان ایراد توتار.(ب­یه-نمز)
(بوندان قدیم رسم ایدی کی اگر قیز راضی اولماسایدی اوغلان آدامی­نین بیری­نین باشماغینا بیر آز دوز تؤکرمیش)

نهایتده قیز ائوی هن­ یا یوخ جوابینی بیر نفرین توسطینان اوغلان ائوینه گونده‌‌­ره‌­ر. قیز اوغلان بیر-بیرین بی­ن­ندن سونرا هر ایکی طرف کیشی­لرین و طایفانین بؤیوکلرین قیز ائوینه ییغیب و اوردا دانیشارلار.

قیز ائوینده اوغلان آدامی­نین آغ ساققالی سؤزو باشلییب و دئی­ر: اللهین امرینن و پیغمبرین شرعی­نن گلمیشیخ کی اوغلوموزو نوکرچیلیغه قبول ائلیی­سیز و بیزده سیزین خانیم قیزییزی اؤزوموزه گلین ایلیی­خ و بیر-بیریمیزینن قوهوم اولاخ اگر راضی اولساز کبینه باشلییاق و مهریه­‌نین مقدارینی تعیین ایلیی­خ. ایکی نفر بیری اوغلان و بیری قیز طرفیندن مقدارینی معین ائلیییب و دئی­ر:» الله مبارک ائل­سین.»

دانیشیغین سحری­سه قیز و اوغلان و هر ایکی طرفدن بیرنفر (اوغلان و قیزین باجیسی) اولاری قان آزماییشینه بهداشتا آپارارلار.

اوندان سونرا قیزی بازارا آپاریب و اونا اوزوک و پالتار و بیر شال(لئچک) و آینا و شمعدان قرآن گلین­دونو، بزه­ک وسایلی، باشماق، جوراب کیف، گلین چادراسی و نئچه قوطو شیرینی و نهایتده عقد سفره‌­سی­نین وساییلی آلینار.

بوفاصیله‌­ده بیر نفر قیز ائویندن اوغلانی بازارا آپاریب و اونا نیشان اوزویو آلارلار. سونرا بیر واخت تعیین ائله‌­ییب و قند سیندیرما و کبین کسمک گونو مشخص اولار.
قند سیندیرما گونو اوغلان آدامی ییغیشیب و کله قند و شیرینی گؤتوروب و قیز ائوینه گئدرلر.

قیز ائوینده قند سیندیرما مراسیمی باشلانار و بیرنفر اوغلان طرفیندن کله‌­قندی توتوب و باش طرفیندن سیندیرار و قندین باشی یئره دوشر و اوغلان آدامینان هرکس اونو یئردن قاپسا اونو قیزین آناسینا وئریب و اودا اونا بیر کؤینک یا کؤینکلیخ تؤحفه وئرر و هامی الچالیپ و الله موبارک ائیله‌­سین دئیه‌­رلر.

کبین کسمک: کبین کسمک گونو اوغلان قیزی آراییشگاها (قیزین و اوغلانین باجیسی­نان) آپارار. سونرا قوناقلار بیر-بیر قیز ائوینه ییغیشیب و چالیب و اویناماغا باشلارلار.
سونرا اوغلان ماشینینان قیزی آراییشگاهدان قیز ائوینه گتیره­ر. اوغلاننان قیز بیر اوتاغا کی ­اوردا عقد سفره­‌سی آچلیب گئده­‌رلر و سونرا بیر ملا گلیب عقد صیغه‌­سینی اوخوماق و کبینی کسمه‌­یه باشلار و اوردا قیزین آتاسی­نین اجازه‌­سی­نن کبین کسیلر.

کبین کسیلن زامان اوغلان و قیزین باشلاری اوسته بیر پارچا توتوب و یئددی قیز ایکی تیکه قندی بیر-بیرینه سورترلر اووارلار و قیزلار هره‌­سی الینه بیر آینا آلیب و بیر-بیریننن سوروشارلار نه تیکیرسن؟ دئیه‌­ر بختور اولسون بو قیزین بخت کؤینه‌­یین تیکیرم. سونرا ملا گئدیب و اوغلانین باجیسی اوزوکلری اوینادا اوینادا گتیریب و اوغلاندان انعام آلاندان سونرا اولاری یئره قویار. اوغلان و قیز اوزوک تاخیب و بیربیرینین آغزینا بال قویارلار. سونرا قیز و اوغلان قوناقلار اولان یئره چیخارلار.

ااوردا قیزین باجیسی شربتی اوینادا اوینادا گتیره­ر و اوغلاندان انعام آلانان سونرا شربتلری یئره قویار.
سونرا اوغلان و قیزی اوینادیب و گلن قوناقلار اونلارا هششه‌­باش (شاباش) وئره‌­رلر. مراسیم قوتولانان سونرا اوغلان و بعضی یئرلرده اونون خانواده‌­سی ده شامی قیز ائوینده قوناق قالارلار و بوردا کبین کسمک مراسیمی باشا چاتار.

نیشانلی­لیق گونلری: بعضی طایفالاردا قیز و اوغلانین تویو بیرموددت چکر بو موددتده اصطلاحن نیشانلی قالارلار. قیز اوغلان بیر-بیرینه قوناق گئدیب و بو فاصیله‌­ده هر ایکی طرف بیر-بیرین قوناق چاغیرارلار.

بوفاصیله­‌ده اگر بیر بایرام اولورسا اوغلان ائوی قیزین ائوینه بایراملیق یا بایرام پایی آپارارلار و بو تحفه هر بایرامدا فرقلی­دیر.

مثلن قوربان بایرامیندا قیز ائوینه بیر قوچ بزه­ییب آپارارلار و اوندان علاوه قیزا جواهیر و پالتار آلارلار و یا اگر چیلله­‌گئجه‌­سی اولسا اونا حالوا و قارپیز آپارارلار و اگر نوروز بایرامی اولسا قیزا سبزه، آینا، شیرینی وجواهر و باشدان آیاغا بیر دست پالتار آلینار.

اگر بو فاصیله‌­ده یای فصلی اولسا قیزا نوبارانلیق گتیره­‌رلر و او بوندان عبارت اولار کی یایین هر میوه‌­سیندن بیر خونچا بزه‌­ییب و قیز ائوینه گتیریلر.

بعضی طایفالاردا اگر قیز و اوغلانین وصلتینه راضی اولماسالار، اوغلان قیزی گؤتوروب و آتاسی ائویندن قاچیردار و بیر یاخین قوهومون ائوینه آپارار و بیر ایکی گوندن سونرا اوغلانین آتاسی و قوهومو گلیب و اونلاری آپاریب کبین کسدیریب و توی­لارین توتارلار. و بو آرادا قیزین عاییله‌­سی قاتیشماییب و قیزا غضب ائدرلرکی نییه اولار ایسته­‌مییه­ن آداملا وصلت ائله‌­ییب و بو وصلتین هئچ ایشینه قاتیشمازلار.

حنا گئجه وگلین چیخارماق رسملری: توی­دان بیر نئچه گون قاباق اوغلان و قیز ائوی اؤز قوناقلارین بیر کارتینان تویا دعوت ائدرلر و بو کارت دا تویون گونو و باشلانیش ساعاتی و تویون اولدوغو یئره اشاره اولونار و چوخلو یئرلرده اوغلان ائوی هر ایکی طرفین کارتین آلار.

حنا گونو تویون اول گونودور و بو گون صوبح چاغی اوغلانین باجیسی و یا قارداش آروادی و یا یاخین قوهوم­لارینان بیر ایکیسی، گلین و بیر نئچه نفر قیز ائوینن، گلین حامامینا آپارارلار و اوردا شادلیق ائله‌­ییب و چالیب اوینارلار و سونرا گلین نظافت ائله‌­ییب و تویا آماده اولار.

حنا گونو صوبح چاغی اوغلان و قیزین ائوینده آشپاز قوناقلارین شامی­نین تداروکونا باشلار و یاخین قوهوملار گلیب قیز و اوغلان ائوینده یغیشیب و اورالاری تمییزله­‌ییب میز، صندل دؤشه­‌ییب و چیراق چکیب و گئجه‌­یه حاضیرلارلار.

قیز ائوینده توی گئجه باشلانار و اوغلان ائوینده ایکیندی چاغیندان باشلانار و بؤیوک توی گلیب و چالماغا باشلار. دئمه­‌لی­­ییک کی طبل و زورنایا، بؤیوک توی و دودک دئییلیر و اونو چالاندا، جوانلار و قوهوملار و توی قوناقلاری جلمان(یاللی) گئتمه‌­یه باشلارلار و جلمان بیر دسته جمعی رقص­دیر کی اوتوز ایکی هاوادان عیبارت اولونور و هر تویدا بو اوتوز ایکی هاوا چالینار، البته ایندی جوانلارین چوخلوسو بو هاوالارین هامیسن باشارمیرلار و فقط بیر نئچه هاواسن اوینایا بیلیرلر.

جلمانین اولینده بیرنفر دستمال الینه آلیپ و باشی چکر. جلمان چیراقلار یانینجا داوام تاپار و چیراقلار یاناندا قوناقلار یغیشیب و میز، صندل اوستونده عایله‌لر و اوردا بیر قووال و بیر کامان و بیر ناغاری چالینیب و نوبتینن قوناقلاری اوینادارلارکی ایندی اولارین یئرینه تویلارا ارکستر گئتیریرلر که بو هاوالاری دستگاه چالیب و بیر نفر بو هاوالار چالیناندا گوزل سس­اینن اوخویار. هر تویدا بیر نفر ب­ی انتخاب اولوب و مجلیسی ایداره ائلر و بیر نفر کؤمکچی کی امرب­ی آدلانار، مجلیسی دولاندیرار و بیر نفرده مراسیمین اولیندن بولاری یادگار ساخلاماق اوچون فیلمه ییغار.

مراسیم ده اوینایانلار شاباش وئره‌­رلرکی بو شاباشلار داماد و اونون آتاسینا یئتیشر. مجلس باشلاناندا هامی­دان قاباق داماد و اونون آتاسی بیر دسته گول و بیر کله قند گؤتوروب و بوتون قوناقلارا خوش گلدین دئی­رلرکی بوننان قاباق بو ایشی امرب­ی گؤره‌­ردی.

هامیدان قاباق دامادین آتاسین، شلواری­نین قیچین چیرمالییب و اوینادارلار و اوندان سونرا دامادین قارداشین،کورکن­لری، عممه، دایی و ترتیبینن یاخین قوهوملار و دوستلار و قوناقلاری اوینادارلار.

مراسیمین آخیرلرینه یئتیر­نده قیز ائوی بیر نئچه نفرنن تاباقلاردا بزه‌­نمیش خونچالاری (دامادین پالتاری، کیف، باشماق، آینا شمعدان، شیرینی، گول، کله‌­قند، سبزه ­و…) گئتیریب و بؤیوک توی چالیب و دامادین قوهوم، قارداش و آنا باجیسی او خونون قاباغیندا اوینارلار. خونچالاری بیر نئچه جوان قیزآداملارینان باشلاری اوستونه قویوب و مجلیسه گتیره­رلر و بئی و اوغلانین آتاسیندان بیر تحفه آلیب و خونلاری یئره قویوب عا­یله­ شرلر و اوغلان ائوی اونلارا شربت گتیر­ر.

تاریخ
2020.01.25 / 10:56
مولف
محمدرضا اسماعیل زاده
دیگر خبرلر

روسییا گونئیلی رژیسورون فیلیمینین نمایشینه اجازه وئرمه‌دی

آذربایجان فیلمی ایتالیادا غالب اولدو

پوتینین آذربایجان حاقدا بو سؤزوندن اوتاندینیزمی؟

تبریزده عراقلی اویرنجی‌لرین سایی آرتدی

تورکییه‌ده گونئی آذربایجانلا باغلی کیتاب نشر اولونوب

امینه یوسیفقیزی هارادا دفن اولوناجاق؟

اورمییانین تاریخی مسجیدی بین‌الخالق قیدیاتا آلینا بیلر

تبریزده پینوکیو کوکلا تئاتری تورک دیلینده نماییش ائتدیرله‌جک

اورمیالی صنعتچی مریم پالیزبانین دوغوم گونودور

تورک کینوسونون اونودولماز سیماسی وفات ائتدی

خبر خطّی
Axar.az'da reklam Bağla
Reklam
Bize yazin Bağla