تهران و ار-ریادین اولدوزلاری نیه باریشمیر؟

ایران و سعودییه عربیستانی آراسین‌دا موناسیبتلر یئنی‌دن گریلیب. اؤتن هفته ایرانین سیستان-بلوجیستان ایالتین‌ده سپاه عسگرلرینی داشییان آوتوبوسون پارتلادیلماسی نتیجه‌سین‌ده ۲۷ حربچی اؤلوب، ۱۵ نفر ایسه یارالانیب. حربچیلرین دفن مراسیمین‌ده ایسه سپاه کومان‌دانی محمد علی جعفری ترورا گؤره پاکیستانی و اونون کشفیات ایستروکتورلارینی اتهام ائدیب.

سپاه کومان‌دیری سعودییه عربیستانی و بیرلشمیش عرب امیرلیکلرینین آدینی چکه‌رک دئییب کی، ایرانین صبیر کاساسی دولوب و داها اونلارین جینایتکارلاری و تکفیرچی قروپلاری دستکله‌مه‌سینه لاقید قالمایاجاق. عینی زامان‌دا آچیق شکیلده دئییب کی، ایران شهیدلرینین قیصاصینی سعودییه عربیستانی و اماراتدان آلاجاق.

اؤتن گون ایسه ایران اینقیلاب کشیک‌چیلری کورپوسونون (سپاه) کومان‌دانینین معاوینی، بریگادا گنرالی حسین سلامی سعودییه عربیستانینی دونیادا و بؤلگه‌ده «شرین اوریی» آدلاندیریب. سلامی دئییب کی، حاضردا سپاه عسگرلری آمریکا، صهیونیست رژیم (ایسرایل) و عربلرین تیمثالین‌دا شر اوچبوجاغینا قارشی ساواشیر. بو گون سعودییه عربیستانی دا بو شرین اورییدیر.

و طبیعی کی، وارشاوا کونفران‌سینین گئدیشین‌ده ایرانین جنوب-شرقین‌ده باش وئره‌ن ترور تهران‌دا غضب دوغوروب. محض بو سبب‌دن سیستان-بلوجیستان ترورونا گؤره تهران عرب اؤلکه‌لرینه و واشینگتنا ایشاره ائدیب.

یئری گلمیشکن، ایکی گون اول سعودییه عربیستانی ولیهد-شاهزاده‌سی محمد بین سالمان پاکیستانا سفر ائدیب. حده‌ن آرتیق تمطراق‌لی، یوکسک سوییه‌ده تشکیل اولونان سفر چرچیوه‌سینده ریاضلا ایسلاماباد آراسین‌دا امکداشلیغا دایر ۷ سازیش، جمله‌دن نفت-گاز ساحه‌سین‌ده سندلر ایمضالانیب. قارشی‌لیقلی آنلاشما مموراندوموندا سعودییه عربیستانینین پاکیستان اقتصادیاتینا ۲۰ میلیارد دوللار سرمایه قویماسی نظرده توتولور. اقتصادیاتلا یاناشی، ایکی اؤلکه سیاست، تهلوکه‌سیزلیک ساحه‌سین‌ده ده سیخ امکداش‌لیق ائد‌جک. آنلاشمایا اساساً پاکیستانین جنوبون‌دا قوادار لیمان شهرین‌ده ۸ میلیارد دلار دیرین‌ده نفت آنباری تیکیله‌جک. همچینین معده‌ن صنایع‌سی، نفت-کیمیا ساحه‌سین‌ده امکداشلیق دا نظرده توتولوب.

ایران و سعودییه عربیستانی آراسین‌داکی رقابته گلدیکده، بو مسئله نین کؤکو ایسلام اینقیلابینا قدر اوزانیر. هله شاه دؤورون‌ده آمریکانین ان یاخین متفیقی (نئفت عاملیندن دولایی) اولان شاه و کرال بؤلگه‌ده واشینگتنا دوست دؤولتلر ایدیلر - باخمایاراق کی، ایکی اؤلکه آراسیندا گیزلی رقابت ده واردی. بو سبب‌دن ده سعودییه عربیستانی ایلک گونلرده ایسلام اینقیلابینا سویوق باخمیردی، حتی ایرانا تبریک ده گؤندرمیشدی. آنجاق ایسلام اینقیلابین‌دان سونرا «اینقیلاب ایخراجی» دوکتریناسی سعودییه عربیستانینی دا ناراحات ائتمه‌یه باشلادی.

۱۹۸۰-جی ایللرده تهران و ریاض آراسین‌دا بیر نئچه دفعه گرگین‌لیک باش قالدیرسا دا، هر ایکی دؤولت بونون قارشی‌سینی آلماغا نایل اولوب. حتی مکه‌ده باش وئرمیش اعتراضلارین یاتیریلماسی زامانی یوزلرله ایرانلینین اؤلدورولمه‌سی ایرانین بیر نئچه ایل حج زیارتین‌دن ایمتیناسینا سبب اولوب.

۲۰۰۰-جی ایللرده ایسه رگیون‌دا آنتی‌ آمریکانیزمین یوکسلمه‌سی فونون‌دا تهران و ریاض آراسین‌دا مولاییملشمه یارانیب. ۲۰۰۷-جی ایلده کرال عبدالله ایران پرزیدنتی محمود احمدینژادی مکه‌یه زیارته دعوت ائدیب، اؤزو شخصاً مشاعت ائدیب.

ریاض-تهران آراسین‌دا نؤوبتی گرگینلیک «عرب باهاری» زامانی باش قالدیریب. ایلک اولاراق بحرین‌ده شیعه چوخلوق کرالا قارشی اینقیلاب ائد‌ن‌ده سعودییه عربیستانی آدایا تانکلار گؤندردی و نوماییشلر زوراکی‌لیقلا یاتیریلدی. ریاض هندورینده رژیم دییشیکلیینه ایمکان وئرمک فیکرینده اولمادیغینی نوماییش ائتدیردی. سورییادا ایسه عربیستان غرب کوالیسییاسینین ان فعال عضولرین‌دن بیری کیمی بشار اسدین دئوریلمه‌سی اوچون حربی، تئکنیکی و مادی دستیینی اسیرگه‌مه‌دی. بو دفعه ده ریاض و تهران «سنگرین» عکس طرفلرین‌ده قال‌دیلار. سورییا مسئله‌سی یاخین شرق‌ده بیر سیرا دؤولتلر آراسین‌دا موناسیبتلری دوشمه‌ن‌چی‌لیک سوییه‌سینه گتیردی.

آنجاق ۲۰۱۴-جو ایلین سنتیابرین‌دا تهرانین دستکلدیی دؤیوشکن هوثیلرین یمه‌نین پایتختینی اله کئچیرمه‌سی سعودییه کرال‌لیغی اوچون هیجان سیگنالی اولدو. چونکی سعودییه عربیستانی داها اؤنجه بیر نئچه دفعه یمن‌ده هوثیلره قارشی ساواشا قاتیلیب و یمن حاکمیتینین هوثیلرین نظارتینه کئچمه‌سینی اؤزونه قارشی جدی تهدید اولاراق قبول ائدیر.

سعودییه عربیستانی کرال‌لیغی یمن‌ده حاکمیتین هوثیلرین علینه کئچمه‌سینی اؤزونه قارشی جدی تهدید اولاراق قارشیلاییر. بو سبب‌دن ۲۰۱۵-جی ایل مارتین ۲۶-دا سعودییه عربیستانی ۱۰ اؤلکه‌دن عبارت اولماقلا، یاراتدیغی عرب کوالی‌سییاسی واسطه‌سیله یمن‌ده هوثیلرین الین‌ده‌کی بؤلگه‌لری بومبالاماغا باشلادی.

۲۰۱۵-جی ایلین سونون‌دا سودییه کرال‌لیغی تئرروریزمه قارشی موباریزه آدی آلتین‌دا داها بؤیوک - ۳۴ اؤلکه‌دن عبارت «موسلمان اؤلکه‌لری کوالی‌سییاسینی» یارادیب. آنجاق آیدین مسئله ایدی کی، یئنی کوالی‌سییا ایشید-له دئییل (یا دا فورمال بیر شکیل‌ده)، اصلین‌ده هوسیلره قارشی ساواش و یمه‌ن‌ده هوسی گوجونو قیرماق اوچون یارادیلیب. ۲۰۱۶-جی ایلین ایلک گونلرین‌ده ایسه کرال‌لیق محکمه‌سی ۲۰۱۲-جی ایلده‌ن حبس‌ده ساخلانیلان یئرلی شیعه آکتیویست، سلاح‌لی هوجوملاردا ایشتیراک ائتممیش دین خادی‌می آیتوللاه نیمرین اعدام قرارینی ایجرا ائتدی.

حاضردا سورییا، ایراق، یمه‌ن، لیوان کیمی اؤلکه‌لرده ایران و سعودییه عربیستانی آراسین‌دا رقابت داوام ائدیر. بون‌دان باشقا، ایران ۲۰۱۷-جی ایلده سعودییه عربیستانی و کؤرفز اؤلکه‌لرینین قتره قارشی امبارقوسو زامانی بو اؤلکه‌نی مدافعه ائدیب، حتی بلوکادایا گؤره قیت‌لیق تهلوکه‌سی ایله اوزلشه‌ن قطره ارزاق یاردیمی گؤندریب.

دوغرودور، محمد بین سالمان بیر نئچه ایل اول بریتانییا مطبوعاتینا موصاحیبه‌سین‌ده دئییب کی، ایرانلا ساواشماق فیکیرلری یوخدور، بو، بؤلگه اوچون فلاکته سبب اولا بیلر. آنجاق بونونلا بئله، ایرانی کونجه سیخماق، اونون یاخین شرق‌ده‌کی فعالیتینی محدودلاش‌دیرماق اوچون ریاض واشینگتنلا اورتاق حرکت ائدیر. حتی ایران رسمیلری داها اول بیر نئچه ترور آکتینا گؤره سعودییه عربیستانینی اتهام ائدیب و بو زامان قارشی طرف‌دن هر هان‌سی تکزیب گلمه‌ییب.

خصوصاً ده «عرب باهاری» سونراسین‌دا یاخین شرق رگیونونون عنعنوی گوجلو دؤولتلری اولان عراق، سورییا، مصر، لیوییا کیمی دؤولتلر بیر معنادا سیرادان چیخیب و ایندی بؤلگه‌ده اساس گوج و نفوذ صاحبی اؤلکه سعودییه عربیستانی‌دیر. بو ایستیقامت‌ده ریاضین اساس رقیبی ایران و تورکییه‌دیر. تورکییه ایله ایستراتژی اولاراق فیکیر یاخینلیغی اولسا دا، ایران فاکتیکی اولاراق بؤلگه‌نین بوتون حساس نقطه‌لرین‌ده سعودییه عربیستانی ایله قارشی‌دورمادادیر. طبیعی کی، حاضیرکی شرطلرده آمریکا پرزیدنتینین ده ایرانا قارشی بو توتومو سعودییه عربیستانی اوچون الوئریشلی‌دیر، ریاضین بؤلگه‌ده مؤقعلرینی محکملندیریر.