کوروناویروس پاندمییاسی دونیا گون‌ده‌مینی عمل‌لی-باش‌لی زبت ائدیب و بئله گؤرونور کی، اوزون مدته. ویروس تهلوکه‌سی آرتیق اکثر اؤلکه‌لری اؤزونه قاپادیب. میللی سرحدلر باغلانیب، گئدیش-گلیش، اقتصادی-تیجاری علاقه‌لر مینیموما ائنیب. گلوبال اقتصادیات، دونیا مالییه سیستمی قفیل بحران تهلوکه‌سی ایله اوز-اوزه قالیب. معاصر طبابت، تیبب علمی، حتی اینسانلار آراسیندا مناسیبتلر و اننوی دیرلر سیستمی بئله جدی سیناغا چکیلیب. تورپاق سانکی اینسانلارین آیاغینین آلتین‌دان قاچیر. ان اساسی، پاندمییانین دونیاداکی دوروما نگاتیو تأثیری هله پیک نقطه‌سینه چاتماییب.
بشریتین باشی اوزریندن آیلاردیر "دوموکل قیلینجی" کیمی آسیلان کووید-۱۹ بلاسی یقین کی، نه واخت‌سا چکیلیب گئده‌جک. بس اوندان سونرا دونیانین، بشریتین حالی نئجه اولاجاق، قلوبال اقتصادی-مالییه سیستمی، نهایت، دؤولتلراراسی مناسیبتلر نئجه تصور ائدیلیر؟
آمریکانین نفوذلو "فورئیگن پولیجی" نشری مسئله ایله باغلی موختلیف اؤلکه‌لردن اولان فیکیر آداملارینین رایینی اؤیرنیب.
آخار. آذ موساوات. کوم-آ ایستینادلا، همین فیکیر و رایلری تقدیم ائدیر.
دونیا داها قاپالی، لاکین چیچکلنه‌ن و آزاد
ایستیوئن اوولت، هاروارد اونیوئرسیتئتینین بئینلخالق علاقه‌لر اوزره پروفئسسورو:
پاندمییا دؤولت حاکمیتینی محکه‌ملندیره‌جک و میللت‌چی‌لیگی گوجلندیره‌جک. اکثر دؤولتلر بحران‌دان سونرا دا اؤز یئنی صلاحیتلرین‌دن ایمتینا ائتمه‌یه‌جک. کاراکتری اعتباریله کنفلیکت‌لی اولان دونیا سیاستی دییشمز قالاجاق. اوولکی ائپیدمییالار بؤیوک دؤولتلر آراسیندا رقابتین دایانماسینا گتیرمه‌دی و گلوبال امکداشلیغین یئنی اپوخاسینا ندن اولمادی. کووید-۱۹-دان سونرا دا اولمایاجاق. بیز هیپئر-گلوباللاشمادان گئری چکیلمه‌نین داوام ائتمه‌سینی شاهدی اولاجاغیق، اونا گؤره کی، وطنداشلار اومید ائدیرلر کی، اونلاری میللی حکومتلر مدافعه ائد‌جک. قیساجاسی، کووید-۱۹-دان سونرا دونیانی داها قاپالی، لاکین چیچکلنه‌ن و داها آزاد اولاجاق.
گلوباللاشمانین سونو
روبین هیبلرت، "جهاتم هووس"نین دیرکتورو:
کوروناویروس پاندمییاسی اقتصادی گلوباللاشما دوه‌سینین بئلینی قیران سامان چؤپو رولونو اوینایاجاق. کووید-۱۹ دؤولتلری، شیرکتلری مجبور ائدیر کی، داواملی اؤزونوتجرید شرایطین‌ده مؤوجودلوقلارینی ساخلاماق پوتنسیاللارینی گوجله‌ن‌دیرسینلر. بئله وضعیت‌ده دونیا چتین کی، قارشیلیقلی صرفه‌لی گلوباللاشما ایدئیاسینا قاییت‌سین. سیاسی لیدرلره نهنگ اؤزونوینتیزام لازیم اولاجاق کی، بین الخالق امکداشلیغی ساخلاسینلار و گئوسییاسی رقابت باتاق‌لیغینا یووارلانماسینلار. اؤز وطنداشلارینا کووید-۱۹ بحرانینی دفع ائل‌مک باجاریغینی ثبوت ائد‌ن لیدرلر معین سیاسی کاپیتال الده ائد‌جکلر.
دموکراتییا اؤز "قابیغی"ندان چیخاجاق
جون آیکنبرری، پرینستون اونیورسیتتین‌ده سیاست و بین الخالق علاقه‌لر اوزره پروفسور:
اقتصادی ضرر و اجتماعی کوللاپس نظره آلینماقلا، بیز یقین کی، میللت‌چی‌لیک یؤنونده حرکتلیلیین، بؤیوک دؤولتلر آراسیندا رقابتین، ایستراتژی آرالانمالارین و س. شاهدی اولاجاغیق. آنجاق ۱۹۳۰-۴۰-جی ایللرده اولدوغو کیمی، ایندی ده تدریجا قارشیلیقلی جریان، هانسی‌سا ساغلام و عنادکار بین المیلل‌چیلیک اورتایا چیخا بیلر. نئجه کی، ۲-جی دونیا محاربه‌سین‌دن اؤنجه و محاربه زامانی فرانکلین روزولت (آمریکانین اوواختکی پرزیدنتی –رئد.) و دیگر دؤولت خادیملری بونو فورمالاشدیرماغا و تبلیغ ائلمه‌یه باشلامیشدیلار. ۱۹۳۰-جو ایللرده دونیا اقتصادیاتینین چؤکوشو معاصر بین الخالق بیرلیین نه درجه‌ده قارشیلیقلی باغلی و روزولتین آدلاندیردیغی زنجیرواری رئاکسییایا نئجه حساس اولدوغونو گؤستردی. رئاکسییا اولجه میللیتچیلیک شکلین‌ده اولا بیلر، آنجاق زامان اؤتدوکجه دموکراتییا پراقماتیک و یئنی تیپ پروتکسیونیست بین المیلل‌چی‌لیگی تاپماق اوچون اؤز قابیغین‌دان چیخاجاق.
دونیا داها کاسیب و غضب‌لی اولاجاق
شیوشانکار مئنون، بروکینقس اینستیتوتونون (هیند بؤلومو) امکدار علمی ایشچی‌سی، هیندیستان باش ناظرینین میللی تهلوکه‌سیزلیک مسئله‌لری اوزره سابیق مشاویری:
هله‌لیک نتیجه‌لر حاق‌دا محاکیمه یوروتمک تئزدیر. اما اوچ شئی آیدین‌دیر: بیرینجی‌سی، کورونوویروس پاندمییاسی بیزیم هم داخلی، هم ده خاریجی سیاستیمیزی دییشه‌جک. حتی لیبرال جمعیتلر دؤولت حاکمیتینه مراجعت ائد‌جک. دؤولتلرین پاندمییانی و اقتصادی نگاتیولری اؤنله‌مکده اوغورلاری و یا اوغورسوزلوقلاری تهلوکه‌سیزلیک مسئله‌لرینه و جمعیت داخیلین‌ده قطبلشمه‌یه تأثیر ائد‌جک. تجروبه گؤستریر کی، دیکتاتورلار و پوپولیستلر ائپیدمییانین عهده‌سین‌دن باشقالارین‌دان هئچ ده یاخشی گلمیرلر. پاندمییانین اؤزو ایسه بیزیم قارشیلیقلی آسیلیلیغیمیزین ثبوتو اولدو. آنجاق بوتون دؤولتلرده آرتیق اؤز داخیلینه باخماق، موستقیل‌لیک آختاریشی پروسسی، اؤز تالعینی سربست شکیل‌ده حل ائل‌مک جهدلری باشلاییب. گله‌جک‌ده دونیا داها کاسیب، داها غضب‌لی اولاجاق.
کووید-۱۹-اون تاریخینی قالیبلر یازاجاق:
جون آللئن، بروکینقس اونیورسیتتینین دیرکتورو:
همیشه بئله اولوب، یئنه ده بئله اولاجاق. تاریخی جووید-۱۹ پاندمییاسینا غالیب گلنلر یازاجاق. هر بیر اؤلکه، ایندی ایسه هم ده هر بیر اینسان بو خسته‌لیین جمعیته تأثیرینین آغیر یوکونو اؤز اوزرین‌ده داها گوجلو شکیل‌ده حس ائدیر. او اؤلکه‌لر کی، اؤزونون سیاسی و اقتصادی اوستونلوکلری، هابئله اؤزونون صحیه سیستمی حسابینا ایسرار گؤستره‌جک و دوروش گتیره‌جک، اوغورا ادعاچیلار دا اونلار اولاجاق. کیملر اوچون‌سه بو، دموکراتییانین، چوخطرف‌لی علاقه‌لرین و عموممیل‌لی صحیه‌نین بؤیوک و گئریدؤنمز قلبه‌سی، کیملر اوچون‌سه قطیعت‌لی آوتوریتار حاکمیتین "اوستونلوکلری"نین نوماییشی اولاجاق. ایسته‌نیله‌ن حال‌دا بو بحران بین الخالق حاکمیتین ایستروکتورونو بیزیم تسووور ائده بیلمیجییمیز شکیل‌ده تزه‌دن فورمات ائد‌جک. کووید-۱۹ اقتصادی فعال‌لیغی آشاغی سالاجاق و دؤولتلر آراسیندا گرگین‌لیگی آرتیراجاق. اوزاق پئرسپئکتیوده بو پاندئ‌مییا قلوبال اقتصادیاتین ایستحصال پوتنسیالینی خیلی ضعیفله‌ده بیلر – خصوصاً ده اگر شیرکتلر و ایش یئرلری باغلانارسا. اقتصادی گرگین‌لیکلر خصوصاً ده اینکیشاف ائل‌مک‌ده اولان اؤلکه‌لری و سوسیال مدافعه‌سی ضعیف ایشچیلره مالیک اقتصادیاتلاری گؤزلییر. اؤز نؤوبه‌سین‌ده بین الخالق سیستم گوجلو یوکله‌نمه‌یه معروض قالاجاق کی، بو دا ثابتسیزلیک یاراداجاق و چوخسایلی داخلی و بین الخالق کونفلیکتلره گتیره‌جک.
مفلیس و اوغورسوز اؤلکه‌لرین سایی آرتاجاق
ریچارد هااس، آبش-داکی بین الخالق علاقه‌لر شوراسینین پرزیدنتی:
فیکریمجه، کوروناویروسا گؤره اؤلکه‌لرین اکثریتی ان آزی بیر نئچه ایل اؤزلرینه قاپیلاجاق، اؤز سرحدلری داخیلین‌ده و اونلاردان خاریج‌ده باش وئره‌نلره دقت یؤنل‌ده‌جک. من تداروک زنجیرینین هسساس‌لیغی سببین‌دن اؤز احتیاجلارینی اؤدمیین سئلئکتیولیگی یؤنونده داها آکتیو آددیملارین آتیلاجاغینی گؤزلییرم. میقیاس‌لی ایممیقراسییایا (گلمه‌لره) قارشی داها سرت مقاومت اولاجاق. اؤلکه‌لرین رئگیونال و قلوبال پروبلئملرله، او جمله‌دن ایقلیم دییشیک‌لیکلری ایله باغلی پروبلئملرله مشغول اولماق هوه‌سی و حاضرلیغی آزالاجاق. ندن کی، اونلار اؤز اقتصادیاتلارینی برپا ائتمک، بحرانین اقتصادی نتیجه‌لرینی آرادان قال‌دیرماق اوچون دایم رسورس تاپماق احتیاجی حس ائد‌جکلر. گؤزلییرم کی، بیر چوخ اؤلکه‌لرین بحران‌دان سونرا برپاسی چتین اولاجاق. بیر چوخون‌دا دؤولت حاکمیتی ضعیفله‌یه‌جک، اوغورسوز دؤولتلرین سایی آرتاجاق. بحران یقین کی، آمریکا-چین علاقه‌لرینین پیسلشمه‌سینه و آوروپا اینتقراسییاسینین ضعیفله‌مه‌سینه گتیره‌جک.
بین الخالق سیستمی دییشه‌جک سیسمیک تکان
نیکولاس بؤرنس، هاروارد اونیورسیتتی ایداره‌چی‌لیک مکتبینین دیرکتورو، آمریکا دؤولت کاتیبینین سیاسی مسئله‌لر اوزره سابیق معاوینی:
کووید-۱۹ پاندمییاسی بیزیم یوزیللیین ان بؤیوک قلوبال بحرانی‌دیر. اونون درین‌لیگی و میقیاسی نهنگ‌دیر. اجتماعی تبابتین بحرانی یئرده یاشایان ۷،۸ میلیارد اینسانین هر بیرینی هدلییر. مالییه-اقتصادی بحران اؤز نتیجه‌لرینه گؤره ۲۰۰۸-۲۰۰۹-جو ایللرین بؤیوک گئریله‌مه‌سینی کؤلگه‌ده قویماق گوجون‌ده‌دیر. هر بیر بحران آیری-آیریلیقدا بین الخالق سیستمی و بیزه معلوم اولان قوه‌لر نیسبتینی همیشه‌لیک دییشمک اوچون سئیسمیک تکان اولا بیلر. اگر آمریکا و چین کیمی دونیانین ان گوجلو دؤولتلری سؤز ساواشین‌دان، یعنی بحرانا گؤره کیم مسئولیت داشیییر و کیم داها افکت‌لی ایداره ائده بیلر کیمی سؤز محاربه‌سین‌دن ایمتینا ائل‌مه‌سه، او زامان اونلارین دونیاداکی نفوذو جدی شکیل‌ده زده‌لنه بیلر. اگر آوروپا بیرلیگی اؤزونون ۵۰۰ میلیونلوق اهالی‌سینه داها مقصدیؤن‌لو کؤمک گؤستره بیلمه‌سه، میللی حکومتلر گله‌جک‌ده بروسسئل‌دن بیر چوخ صلاحیتلرینی گئری آلاجاق. آمریکا اوچون ایسه اولدوقجا واجیب‌دیر کی، فدرال حکومت بحرانی جیلوولاماق اوچون افکت‌لی تدبیرلر گؤرسون. بونونلا بئله، هر بیر اؤلکه‌ده اینسان روحونون نه قدر گوجلو اولماسینا دایر چوخسایلی نمونه‌لر وار. هکیملر، تیبب باجیلاری، سیاسی رهبرلر و ساده وطنداشلار ایراده، فای‌دالی‌لیق و لیدر کیفیتلری نوماییش ائتدیریرلر. بو دا اومید ائتمه‌یه ایمکان وئریر کی، دونیا اینسانلاری بو فؤوق العاده تهدیده جواب اولاراق بیرلشه‌جک و اوستونلوک الده ائد‌جکلر.
