جهان پساکرونا از نگاه ماتیاس هورکس: انسان خردمندتر می‌شود، پوپولیست‌ها بازندۀ اصلی بحران کرونا خواهند بود.

ماتیاس هورکس Matthias Horx به عنوان محقق آینده پژوهی در جامعه آلمان و محافل اجتماعی و اقتصادی اروپا جایگاه ویژه ای دارد. تحلیل های او درباره آینده اغلب به واقعیت می پیوندد. او و همکارانش در «انستیتو تحقیقات آینده» به تازگی با انتشار کتابی تحت عنوان «جهان پس از #کرونا» دیدگاه‌هائی را مطرح کرده‌اند که در رسانه‌های آلمان بازتابی گسترده داشته است. هورکس در چند مقاله و مصاحبه مطبوعاتی عصاره نظریات خود را تشریح کرده است.

ماتیاس هورکس، آینده پژوه سرشناس آلمانی، با اشاره به بحران برآمده از شیوع ویروس کرونا، می‌نویسد: «این روزها اغلب از من پرسیده می‌شود که "دوران کرونا کی به پایان می‌رسد و ما به شرایط عادی برمی‌گردیم؟" من می‌گویم هرگز. برخی مقاطع تاریخی وجود دارند که مسیر آینده را تغییر می‌دهند. ما از این مقاطع به عنوان "بحران عمیق" نام می‌بریم. ما اکنون در این بزنگاه قرار گرفته ایم».

"دنیائی که فرو می ریزد"

ماتیاس هورکس معتقد است که در دوران کرونا، دنیائی که خیال می‌کردیم آن را می‌شناسیم فرو ریخته است. این دیدگاه بی شباهت به حرف یورگن هابرماس سرشناس ترین فیلسوف در قید حیات آلمان نیست. او گفته است: «کرونا باعث شد ما بفهمیم چقدر نمی فهمیم». هورکس بر گفته خود می افزاید: «اما پشت ریزش جهانی که خیال می کردیم می‌شناسیم، جهان دیگری در حال جوش خوردن است».

ما در جهان پساکرونا تعجب خواهیم کرد که محدودیت‌های اجتماعی که ناگزیر به رعایت آن‌ها شدیم، کمتر باعث تنهائی ما شدند، بلکه برعکس بعد از نخستین شوک، خیلی‌ها حتی احساس راحتی می‌کردند که بسیاری از دوندگی‌ها، حرافی‌ها، ارتباط ها از کانال‌های چندگانه ناگهان متوقف شد. چشم پوشی‌ها نباید الزاما به معنای باختن باشند، بلکه می‌توانند حتی فضای امکاناتی نو را به روی ما بگشایند. فاصله‌ای که ویروس ما را مجبور به رعایت آن کرده، همزمان نوع جدیدی از نزدیکی را به ما می‌آموزد. ما در این دوران انسان‌هائی را شناختیم که در حالت دیگر هرگز نمی‌شناختیم. ما با دوستان قدیم خود بیشتر تماس گرفتیم و ارتباط‌ هائی را که رها شده و گسسته بودند محکم کردیم. خانواده‌ها، همسایگان و دوستان به هم نزدیک تر شدند در مواردی حتی تنش های پنهان را رها کردند. احترام اجتماعی که تا پیش از کرونا کاهش یافته بود، باز گشت، در مسابقات فوتبال پائیز امسال در مقایسه با پیش از کرونا که توده های خشمگین فریاد سر می‌دادند، فضائی کاملا متفاوت را تجربه خواهیم کرد و به تعجب خواهیم افتاد که چرا اینطور شده است؟
"کرونا و تغییر رفتارهائی که آفرید"

ماتیاس هورکس می‌افزاید: «ما تعجب خواهیم کرد که چگونه تکنولوژی فرهنگ دیجیتال در عمل جا باز کرده است، اغلب همکارانی که پیش از کرونا نسبت به کنفرانس‌های ویدئوئی از راه دور دافعه داشتند و پروازهای ماموریتی را ترجیح می دادند، حالا متوجه می شوند که آن روش عملی تر و سازنده تر است.

آموزگاران درباره آموزش از طریق اینترنت بسیار آموخته اند، کار از خانه برای بسیاری یک امر طبیعی شده است. در مقابل تکنیک های فرهنگی کهنه شده دستخوش رنسانس شده‌اند، انسان ها وقتی تلفن می زنند، به جای پیام گیر صدای اصلی صاحب خانه را می شنوند. ویروس فرهنگ مکالمات طولانی تلفنی را همراه آورد. پیام‌ها، ناگهان معنائی تازه یافتند. انسان بار دیگر ارتباط با یکدیگر را جدی گرفت. فرهنگ تازه "در دسترس بودن و تعهدات متقابل" دوباره زنده شد. جوانانی که معمولا از چنگال شتاب و اضطراب رهائی نداشتند، ناگهان به قدم زدن های طولانی آغاز کردند. کاری که پیش تر بیگانه بود. کتاب خواندن ناگهان به فرهنگ روز تبدیل شد».

از دید ماتیاس هورکس بحران‌ها از طریق رفع پدیده‌های فرسوده اثر می‌گذارند. او به نقش رسانه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «هیستری ترس از بزرگ نمائی رسانه‌ها، پس از شوک اولیه مرزهای خود را شناخت».

"بازگشت به انسانیت"

پژوهشگر آلمانی معتقد است در تابستان داروهائی کشف می‌شوند که شانس زنده ماندن را بالا م‌ برند. از این طریق آمار مرگ و میر پائین می آید و کرونا به ویروسی تبدیل می‌شود که ما باید با آن کنار بیائیم. چیزی مثل گریپ و بسیاری دیگر از بیماری‌ها. کادرهای درمانی کمک می‌کنند، اما در کنار تکنیک های پیشرفته پزشکی، رفتار اجتماعی ما نیز تعیین کننده هستند. این که انسان‌ها به رغم محدودیت های رادیکال توانستند همبستگی نشان دهند و سازنده باشند. هوش اجتماعی انسان کمک کرد. از این طریق، رابطه تکنیک و فرهنگ تنگاتنگ تر شد. پیش از بحران به نظر می‌رسید که تکنولوژی درمان همه دردها باشد و همه اتوپی‌ها را در خود حمل کند، اما اکنون دوران عظمت تکنیک سپری شده است.