مونهن تهلوکه‌سیزلیک کنفران‌سین‌دا آذربایجان پرزیدنتی ایلهام الیئوین ۲۰-جی عصرده داغلیق قاراباغلا باغلی باش وئرن تاریخی حادثه‌لری خاتیرلاتماسی فونون‌دا ائرمنیستان باش ناظری نیکول پاشینیانین «ارمنی حکمداری» بؤیوک تیقرانا «سیغینماسی» بعضی آراشدیرمالارا یول آچیب.

آخار. آذ خبر وئریر کی، تاریخ‌ده هئچ ده مثبت شخصیت و بؤیوک سرکرده کیمی خاطیرلانمایان بؤیوک تیقرانین ارمنیلره هئچ بیر عایدیاتینین اولماماسی آیدین‌دیر. آنجاق مسئله بوراسین‌دادیر کی، نیکول پاشینیانین اؤزونون ساختا تاریخه «ایستیناد ائتمه‌سی» واختیله یازدیغی مقاله‌لری بیر داها گونده‌مه گتیریب.

نیکول پاشینیان بو مقاله‌سینی اؤزونون رداکتورو اولدوغو «آیکاکان ژاماناک» قزئتین‌ده ۹ دکابر ۲۰۰۵-جی ایلده چاپ ائتدیریب.

مقاله‌نی اولدوغو کیمی تقدیم ائدیریک:

«ارمنی خالقینا سیاسی و علمی تریبونالاردان ائدیله‌ن ان پوپولیار مراجعتلر تاریخ‌دن درس چیخارماق ضرورتینه عایید ائدیلیر. ارمنی خالقی اؤز ضیالی‌سینا قولاق آسماقدان قطعی شکیل‌ده ایمتینا ائدیر و تاریخ‌دن نتیجه چیخارماقلا باغلی چاغیریشلارین گئتدیکجه داها پوپولیار اولماسی دا بوندان خبر وئریر. اولا بیلر کی، بونا سبب تاریخ‌دن نتیجه چیخارماغا چاغیران ضیالینین داها سونرا ارمنی خالقینین قهرمان‌لیق تاریخی باره‌ده افسانه‌لر یازماغا، اجدادلاریمیزی تعریف ائتمه‌یه و اوجالتماغا باشلاماسی‌دیر. عمومیتله ایسه اجدادلاریمیزی اوبیکتیو قیمتلندیرمک بیر ایش، اونلاری تعریفله‌مک تامام باشقا ایشدیر.

گلین اجدادلاریمیزی تریفلمیی دایان‌دی‌راق و اؤزوموزه چوخ پراقماتیک بیر سوال اونوانلایاق: بو اجدادلاریمیز بیزه نه وصیت ائتدی، اؤزلرین‌دن سونرا نه قویوب گئت‌دیلر؟

هئچ بیر شئی‌دن داها آرتیق بیر شئی. چونکی «هئچ بیر شئی» – بو بیزین صیفیردان باشلامالی اولدوغوموز حال‌دیر، آنجاق بیز بیلینمیر هانسی منفی‌دن باشلامالیییق. چونکی بیزیم اجدادلاریمیز بیزه ساده‌جه بئله سویقیریملار، آلچالدیلمالار، ساتقینلیقلار و اخلاقسیزلیقلار احتیاطی میراث قویوبلار. بئله گؤرونور کی، بونو آرادان قالدیرماق چتین، حددن آرتیق چتین‌دیر.

من بیزیم آتالاریمیزی قیناییرام و اونلاری لعنتلییرم. چونکی اونلار بیزیم بو گون داها لیاقتلی و غرورلو یاشاماغیمیز اوچون هئچ بیر شئی ائتمه‌ییبلر.

بیزیم اجدادلاریمیز ان آزیندان اؤز نسیللرینین قیدینه حیوانلارین اینستیکتیو شکیلده اؤز نسیللرینین قیدینه قالدیغی کیمی ده قالمادی. من بیزیم اجدادلاریمیزی تعریف ائد‌ن هر کسی قیناییرام. بونونلا دا ساده‌جه بوندان سونراکی نسیللرین لاییقلی و گوجلو وطنه صاحب اولماق حقوقونو اینکار ائدیر، بیزه، یاشایانلارا ایسه گله‌جک نسیللره هئچ بیر شی وصیت ائتمه‌مک حاقینی بخش ائدیرلر. اجدادلاریمیزی ترنم ائتمکله اونلار ایندیکی ارمنی مأمورلارینین تکبرلو گئده‌چه‌لری کیمی پریمیتیو تربییه آلمامیش اوغلونون خیانتینه معروض قالان بؤیوک تیقران آدلان‌دیریلان شخصین اؤز تاجینی روما حکمدارینین آیاغی آلتینا آتدیغی همین واخت‌دان باشلایان و آرتیق ایکی مین ایلده‌ن آرتیق‌دیر کی، ایچین‌ده اولدوغوموز بو سون‌سوز پروسسه ساده‌جه یئنی تکان وئریرلر.

من اجدادلاریمیزی لعنتلییرم. چونکی اونلار ایران‌لی بیر ایالت عالیمینه اصفهان کوچه‌لرینده گزه‌رک بیزه شاه عباسین ارمنیلری بورا جوقی‌دن (جولفا) قوودوغونو و اونلاری بورادا شهر اینشا ائتمه‌یه چاغیردیغینی ایضاح ائتمه‌سینه ایمکان وئردیک. بیز بو تاریخ‌دن هان‌سی نتیجه‌نی چیخاردا بیلریک؟ کیم‌سه بو حکایه‌دن غرور دویور: «دئمه‌لی، ارمنیلر اینشاعات‌چیلار اولوبلار»، - دئییرلر. بو اینشاعات‌چیلارین سورو کیمی بیر یئردن دیگرینه قووولماسینین، اونلارین بعضیلرینین ایران چؤللرینی «ارمنیلرین مقدس یئرلرینه چئویرمکله یول‌دا قالماسینین» ایسه هئچ کیم فرقینه وارمیر.

اؤز تاریخیمیزدن هان‌سی نتیجه‌نی چیخارا بیلریک؟

بعضا بیزیم بیابیرچی و آلچالدیجی کئچمیشیمیزی قهرمان‌لیقلارلا دولو کیمی گؤستره‌ن تاریخ‌چیلری آنلاییرام. اونلار حقیقی تاریخین بیزی سیندیرا، آلچال‌دا بیلجیینی دوشونورلر. آنجاق ساختاکارلیق داها چوخ داغینتییا سبب اولور و بیزه دایانماغا، مینیل‌لیک آلچالدیلمامیزی قیرماغا اجازه وئرمیر. دئمه‌لی، بیز اؤز تاریخیمیزدن هان‌سی نتیجه‌نی چیخارا بیلریک؟

گلین، اونو اونوداق. گلین، هر شئیی تمامیله صیفیردان باشلایاق. ائله بیل کی، تانری بیزی ایندیجه یارادیب و بیز کئچمیشده مؤوجود اولمامیشیق. تصور ائدیرسینیز، نفس آلماق نئجه ده آسان اولاجاق؟ گلین، تصور ائدک کی، مسروپ ماشتوتس ایندیجه بیزیم حرفلریمیزی یارادیب، نارئکات‌سی، اولا بیلر مخیتار قوش، داوید آناخت و داها بیر نئچه دوغمامیز بیزیمله یاشاییر و باشقا هئچ نه یوخ‌دور. یئرده قالانلاری کئچمیش‌ده بوراخاق. قوی اونلار نه قدر ایستییرلر دوغراسینلار، بیر-بیریلرینی ساتسینلار، قووولسونلار، سویقیریما معروض قالسینلار و آلچالدیلسینلار. بئله اولان حال‌دا اولا بیلر کی، اؤز تاریخیمیزدن نتیجه چیخارا بیلک، چونکی او آرتیق بیزیم تاریخیمیز اولمایاجاق».