ائلیار پولاد ۱۹۶۰-جی ایلده گونئی آذربایجانین خیاو شهرینین بیجه کندین‌ده آنادان اولوب. ایندی مغان شهرینده یاشاییر. کیچیک حکایه‌لری "خدافرین"و "آذری" درگیلرین‌ده چاپ ائدیلیب. اونون کؤچوردویو عاقیل آبباسین "دولو" حمید محمدزاده نین "فوتبولچو" ریچارد باخین "قایی جاناتان" رومانلاری نشر ائدیلیب.
ائلیار پولاد
قاراباغ دؤیوشلرینده قهرمانجاسینا وارلیقلارین قوربان وئرنلرین ابدی خاطیره سینه:
کؤرپو
اوچ گون ایدی کندی ائرمنی قولدورلاریندان تمیزله ییب، مرکزله علاقه ساخلامیشدیلار، قوه گوندرسینلر. مرکزدن اونا قطعی جاواب وئرمه ییب دئمیشدیلر: "گؤره ک نه ائده بیلریک."
اوچ گون ایدی کندین اطرافینا قاراوول قویوب و اؤزلری کندین کؤرپو کناریندا اولان یئمکخانادا یئرله شیب مرکزله علاقه یاراتماغا چالیشیردیلار. علاقه یارانمیردی. بوتون دسته تشویش ایچینده یدی. "بلکه مرکز اله کئچیب، اودور کی جاواب وئرمیرلر" بیر آن اوره ییندن کئچدی. اوره یینده کینی دیلینه گتیرمه دی. یئمکلری قورتارماق اوزره یدی. تئلفون چی بیرآن دسته یی یئره قویموردو. آنجاق او طرفدن جاواب گلمیردی.
سحره یاخین هاوا سویوقلامیشدی. تک-تک قار النیردی. پوستدان گلن قاراوولچولار یاتیردیلار. هاوا آیازیلاییب چیسکین کندین و یئمکخانانین اوزه ریندن چکیلیردی. اون بئش- ایگیرمی مترلیک آیدینجا گؤرونوردو. بیردن کندین یوخاری باشیندا آتیشما باشلادی. تئز آیاغا دوروب ایکی نفر او طرفه گؤندردی: "تئز اولون سیز ایکینیز یوخارییا گئدین. بیزده اوبیری پوستلاری مؤحکملندیرمه لییک."-دئدی. نئچه آن کئچمه دن کندین آشاغی طرفینده آتیشما باشلادی. آتش سسلری چوخالدی. پوستلارا کمک یوللادی. هر پوستا بیر باشچی تعیین ائدیب و تاپشیریق وئردی: "چالیشین قولدورلاری کندین ایچریسینه چکیب درسلرینی وئرین."
آتیشما گوجلنمیشدی. پیلیموتلار بیرآن سنگیمیردیلر. هاوا ایشیقلانیب اطراف آیدینجا گؤرونوردو. ائرمنی قولدورلاری بویوک بیر نئچه دسته ایله بونلارا هجوم ائتمیشدیلر. اونلارین سایی قات- قات بونلاردان آرتیق ایدی. گوجلو سیلاحلارلا تجهیز اولونموشدولار. قولدورلاری کندین ایچریسینه چکیب بویوک تلفاتا معروض قویموشدولار. دؤیوش شدتله داوام ائدیردی. مرمیلری قورتارماق اوزرهیدی. پوستلارا خبر گؤندردی: "مرمیلرینیزدن یئترینجه یارارلانین. محاصیره یه آلینمیشیق. سون مرمی بیزی اونلارین الیندن قورتارمالی دیر. اونلار گرک بیزه غالیب گلمه سینلر. بیز اؤلومومیزله اونلاری ناکام قویمالییق."
ایره لیده ائرمنیلر هوجوما باشلامیشدیلار. هر طرفدن آتش یاغیردی. گئتدیکجه سایلاری آزالیردی. گئری چکیلدیلر. یئمکخانا آرخادایدی. اؤزلرینی یئمکخانایا یئتیریب ایکینجی قاتا قالخدیلار. اوچ نفر قالمیشدیلار. دیوارلاری اؤزلرینه سنگر ائدیب پنجره دن اونلاری آتشه توتدولار. ائرمنیلر خزل یارپاغی سایاغی یئره تؤکولوردولر. آنجاق بئشی اولوردوسه، آلتیسی یئرینی توتوردو. ائرمنیلر قومبارا آتدیلار. یئمکخانانی توز و باریت قوخوسو بورودو. ایچریده قالماق مومکون اولمادیقیندان اؤزونو یئمکخانانین باییرینا سالدی. یئمکخانانین مانقالی اونون گؤزونه چارپدی. اورانی یاخشی تانییردی. بورانین اوستو مانقال و آشاغیسی کؤمور آنباری ایدی. مانقال دورد دمیر اوستونده اطرافی تاختایلا اؤرتولموشدو. انی بیر متر اوزونو ایکی و اوجالیغی یئردن هشتاد سانت ایدی. چوخ کؤومور توتسون دئیه ایچریسینی اووب بیر متر یئردن آشاغی سالمیشدیلار. اؤزونو اورایا یئتیریب کؤمور تایلارینین آلتیندا گیزلندی. آتش سسی آزالیردی. بیرآزدان یئمکخانین پیلکنلریندن آیاق تاققیلتیلاری ائشیدیلدی. دئمه لی بوتون یولداشلارینی ایتیرمیشدی.
یئریندن ترپنمیردی. نفسینی سینه بوشلوغوندا حبس ائتمیشدی. بوتون حیسلری ایله باییری دینشه ییردی. تاختانین جیریغیندان باییری گؤروردو. قولدورلار گل-گئت ائدیردیلر. او اونلارین آیاقلارینی، دیزدن آشاغینی گؤروردو.
ائرمنی باشچیسی "سیرایا دوزولون". -دئیه سسلندی. دسته سیرایا دوزولدو. اللی-آتمیش نفر اولاردیلار. نئچه نفر سسله ییب تاپشیریق وئردی: "بوتون کندین بور-بوجاقلارینا کیمی دولاشین. بیر شئی نظردن قاچماسین". -دئدی. دسته یه راحاتلیق وئردی. هره اؤز دوردوغو یئرده سره لندی. باشچی اونا یاخین اولدوغوندان بوتون امرلری آیندینجا ائشیدیردی.
گئدنلر بیر-بیر قاییدیب راپورت وئردیلر: "بوتون کند ضررسیزلشیب. بو کند بیزیم الیمیزده اولدوغوندان اونلار عکس هجوملا کندی اله کئچیریبلر. ساییلاری آز اولدوغوندان کشفیاتچیلار ایدی. بیریده جانینی ساغ قورتارا بیلمییب. یارالیلاریدا هئچ یوخدور. بوتون کند و اؤنده کی کندلرده بیزیم الیمیزدهدیر."
باشچی تئلئفونچونو سسله دی: "قرارگاهلا علاقه ساخلا."-دئدی. تئلئفونچی علاقه یارادایب دسته یی اونا وئردی: "بوتون کند اله کئچیب. اللی نفره یاخین ایتیرمیشک. اون دورد نفر آغیر یارالی دیر. امرینیزی گؤزله ییرم." تئلئفونون او طرفینده دانیشانین سؤزلرینی ائشیده بیلمه دی. "باش اوسته، امرینیزه عمل اولونور." -دئیه دسته یی تئلئفونچویا وئردی.
باشچی درحال خبردالیق وئردی. هامی اؤز یئرینده سیرایا دوزولدو. " ایره لیده آغیر دؤیوش گئدیر. بیزیمکیلر تاب گتیرمه ییب، گئری چکیلیرلر. اونلارین بیزیم کمییمیزه احتیاجی وار. اون کیلومتر قاباقدا خسته خانا وار. یارالیلاری دا اؤزوموزله آپارمالییق. آرخادان آغیر تئخنیکا و تانکلار بیزیم کمگیمیزه گلیر. تله سین یولا دوشوروک."- دئدی. او دوردوغو یئرده اونلارین گئتمه سینی گؤروردو.
او نه ائده جیینی بیلمیردی. تانکلار و آغیر تئخنیکا اونون فیکرینی دارماداغین ائتمیشدی. ایچریده بوغولوردو. دسته سیرایلا کؤرپونون اوستونده ایره لیلهییردی. اونلار اوزاقلاشدیقدا اطرافی دینشه دی. سس-کوی کسیلمیشدی. مانقالین آنباریندان چیخیب سورونه-سورونه یئمکخانایا طرف یؤنلیب اؤزونو زئرزمییه سالدی.
نریمان دایی بو یئمکخانانی باغینین قیراغی و یولون کناریندا تیکمیشدی. یول طرفدن بیر مرتبه و باغ طرفدن ایکی مرتبه ایدی. یئمکخانانین آرخاسیندا بویوک بیر قوواق آغاجی واریدی. بو قوواغین دووره کؤلگه سینده دورد-بئش ماسا یئرلشردی. آغاجین گؤوده سی ائله بویوک ایدی کی بوماسادا اوتورانلار او بیر ماسالاردا اوتورانلاری گؤرمزدیلر. مشتریلر یاز-یای مؤسومونده آشاغی و پاییز- قیش آیلاریندا اوست قاتدا اوتوراردیلار.
اؤزونو قوواغین آرخاسینا چکدی. آخیرینجی قولدورلار کؤرپونون اوستوندن کئچیردیلر..او قرارا گلدیکی کؤرپونو پارتلادسین. کؤرپو اوتوز-قیرخ مترلیکده یدی. اورا نئجه گئتملی ایدی؟ اونو گؤره بیلردیلر. بیردن بیر خاطره یادینا دوشدو.
یئمکخانین آرخاسیندا نریمان دایینین باغی یئرلشیردی. بو باغین سویو بیر کؤهولدن گلردی. یازین اورتالاریندان یایین اوللرینه قدر چایین سویونون سطحی قالخاردی. سو آیاغی ایله گلیب باغی سوواراردی. سویون سطحی آشاغی دوشنده دجل اوشاقلارین سیناق میدانی اولاردی.
یایین آخیرلاری ایدی. اورتا مکتبی قورتارمیشدیلار. هره اؤز سندینی اینستوتا وئرمیشدی. نامیق کند تصرفاتی اینستوتو، انتقام انشاعات، اودا اوکراینا یئر قووه لر اینستوتونا. جاوابلار گلیب اوچونوده گؤتورموشدولر. گؤنلرینی نریمان دایینی باغیندا کئچیریردیلر. بیر گؤن آخشام اوستو انتقام دئدی:"گلین مرجلشک. کؤهولون بو باشیندان گیریب او بیری باشیندان چیخمالییق. بیر-بیریمیزدن آرالی اولمالییق. هرکس گئری قاییدسا اودوزور. اوهامینی یئمه یه قوناق ائتمه لیدیر."
کؤهوله اول نامیق ، اوندان بیر نئچه دقیقه سونرا انتقام و آخیردا او کئچدی. اون-اون بئش متر گئتمیشدی، اونو واهیمه بورودو. قارانلیق، نم قوخولو هاوا و دوواردا اوچوشان یاراسالار اونو قیجیقلاندیردی. تاب گتیره بیلمه ییب، گئری دوندو. دوستلارین قوناقلیقی اونون حسابینا وئریلدی.
اوکرایینا انستوتونو قورتاریب، جسارتینه گورا مدال آلیب، کشفیات بولومونده ضابیط وظیفه سینه ییه لنمیشدی. روسیا داغیلیب، آذربایجان مستقیل اولدوقدا باکی دا یئر قووه لر آلایینین کشفیات بولومونون کاماندری اولموشدو. قاراباغ، ائرمنی قولدورلاری طرفیندن ایشغال اولدوقدا، کؤنوللو جبهه یه گلیب، کشفیات بؤلومون یاراتدی. اونلارین کندی بویوک استراتژی یؤنلره مالیک ایدی. کند ائرمنی ایشغالیندا اولدوغوندان اوبیری جبهه لرده چتینلیک چکیردیلر. باش کاماندرین اجلاسیندا آیاغا دوروب اون بئش نفرلیک بیر دسته ایله کندی ائرمنی قولدورلاریندان آزاد ائتمه یه سؤز وئردی. باش کاماندردن خاهیش ائله دی کی کند آزاد اولدوقدا قووه گؤندریلسین.
ایکیجه گون چکمه دن دسته نی یاراتدی. دسته عضولرینین چوخو همیئرلیسی ایدی. اونلار کندی اللرینین ایچی کیمی بوتون بور-بوجاقلارینا کیمی بلد ایدیلر. گون باتار- باتماز کنده یاخینلاشدیلار. چایین ایچریسینده گیزلهنیب هاوانین قارالماغینی گؤزلهدیلر. بوتون لازیمی تاپشیریقلاری وئریب دورد طرفدن کندی قومارالاییب و سسیز-سمیرسیز بوتون پوستدا اولان قولدورلاری سویوغ آلتلرله آرادان گؤتوردولر. ائرمنی قرارگاهینی دینامیتله ییب کنارا چکیلدیلر. قرارگاه بیر آنین ایچینده پارتلاییب هاوایا سوورولدو. ایچریدن جانینی قورتاران دا باییردا گوﻟﻠه لندی......
زئرزمییه کئچیب دینامیت یئشیگینی گوتوردو. بیر کندیرله ساغ آیاغینا باغلاییب و کؤهوله گیردی. ایندی اطرافینا فیکیر وئرمه دن، دورد ال-آیاقلی ایره لیله ییردی. اونو دوشوندورن آنجاق کؤهولدن او طرفه چیخماسی و کؤرپونو دینامیتله پارتلاتماسی ایدی.
نهایت کؤرپودن چیخدی. دینامیت یئشیگینی آیاغیندان آچیب بوینونا کئچیردی. ایلک ستوندان قالخیب دینامیتلری ستونا یئرلشدیردی. ستونلار بیر-بیرندن بئش متر آرالی ایدی. دوشوب بیرده قالخماق واخت ایتیرمکدن علاوه احتیاطسیزلیق ایدی. کؤرپونون تیریندن یاپیشیب وار گوجویله ایره لیله ییب ستونلاری دینامیتله ییردی. قول ساعاتینا باخدی. اون دقیقه یه ایکی ستون دینامیتله میشدی. هله سککیز ستون آرخادا قالیردی. دئمه لی آزی اللی دقیقه واخت لازیم ایدی کی ایشینی قورتارسین. یئشیگی گؤزدن کئچیردی. یئترینجه دینامیت واریدی. خرجلری بیرآزدا آرتیردی. آلتینجی ستونو قورتارمیشدی. بیردن تانکلارین سسینی ائشتدی. دورد ستون هله آرخادایدی. بو آز مدتده ستونلارین هامیسینی دینامیتله ییب، قورتارا بیلمه یه جکدی. دینامیتلری یوخون فاصله لرله کؤرپونون تیرلرینه ده یئرلشدیریردی. یئدینجی ستونا چاتمیشدی. کؤرپو بیردن دبردی. تانکلار کؤرپونون اوستونه چیخیردیلار. قالان دینامیتلری یئدینجی ستوندا یئرلشدیردی. هر آن تاققیلتی چوخالیردی. بوش یئشیگی بوینوندان چیخاریب تیردن آسدی. دینامیت ایشه سالان جاهازی الینه آلدی. قان-تر ایچینده بوغولوردو. هر آن سانکی بیر گون ایدی. آیاقلارینی تیره دایایاراق کوره یینی ستونا یاپیشدیردی. ایندی اللری آزاد اولموشدو. تاققیلتی بئینینه دوشوردو. کؤرپو ائله سیلکلنیردی کی آز قالا ترازلیغینی ایتیریردی. وار گوجونو آیاقلارینا وئریب اؤزونو ستونا یاپشدیردی. تانکلار باشینین اوستونده یدی. جاهازی ایشه سالدی.
بیر آنین ایچینده بویوک بیر پارتلاییش یاراندی. دومان قاریش آلوو اطرافی بورودو. کؤرپو هاوایا سوورولدو. اوستونده اولان تانکلار و بوتون حربی تئخیکالار یووارلانیب چایین ایچینه توکولوب آلوولانیب یئنیدن پاتلاییش سسی عالمی بورودو...........
دئییلنه گورا سمندر قوشو اوددان یارانیر. منجه قاراباغ قارتالی دا اوددان یارانیر. اونون جیسمی داغیلسادا روحو قارتال کیمی قاراباغین سماسینی دولاشیر.....
