ان قدیم اینسان مسکنلرین‌دن بیرینه صاحب اولان آذربایجانین اساس و اکثر اهالی‌سینین تورک منشالی اهالی اولدوغو هر کسه معلوم‌دور.ایلک نؤوبه‌ده خالقیمیزین فورمالاشماسینا نظر یئتی‌رک.

آزیخانتروپدان باشلایاراق داوام ائدیریک. زاموادا یاشایان لوللوبیلر، مئسوپاتامییادا (بین النهرین) عصرلیک حاکمیت‌ده اولان کوتیلردن و س. سونرا ماننا، آتروپاتئنا، آلبانییا کیمی ایری دؤولتلر یاراتمیش اهالی سونراکی دؤنمده ایکی بؤیوک ایمپرییانین ترکیبینده اولموشدور. اؤز ائتنیک دایاقلارینی محکه‌ملندیرمه‌یه چالیشان ساسانی و عرب دؤولتی یوروتدویو سیاستین «قوربانینا» چئوریلمیش و دوشوندویونون عکسینه اولاراق بورادا مسکونلاشدیردیغی اهالی آسیمیلیاسییایا معروض قالاراق تورکلشمیشدیر. بؤلگه‌یه دفعه‌لرله تورک آخینلارینین اولماسی (خصوصاً،اوغوز-سلجوقلارین) تورک ائتنوسونو گوجلندیرمیش و اؤلکه‌میزی ایشغال ائتمک ایسته‌یه‌ن یاد ائللیلره قارشی سیپر اولموشدور. بئله‌لیکله،آذربایجان خالقینین فورمالاشماسینین باشا چاتماسی سلجوقلارین یوروشو ایله باغلی اولموشدور. سوروشا بیلرسینیز کی، «آذربایجان میللتینین فورمالاشماسی نه زامانا تصادف ائدیر؟». او زامان گؤزونوزون اؤنونه ۱۹-جو عصرده کاپیتالیزمین اؤلکه‌میزه گلیشینی و بو گلیشله ده باش‌لیجا اولاراق نفت صنایع‌سینین اینکیشافینی گتیرین. بلی، کاپیتالیزمین گلیشی ایله آذربایجان میللتینین فورمالاشماسی باشا چاتمیشدیر.

سونراکی دؤنمده باش وئره‌ن حادثه‌لر – شرق‌ده ایلک جمهوریتین قورولماسی، اس اس ار ای کیمی بیر ایمپئرییانین ترکیبین‌ده یاشاماق و بونونلا برابر اؤز میللی کیملیینی اونوتماماق و ایمپئرییانین ترکیبین‌دن چیخارکن موستقیل دؤولتینی قورماق، قدیم عادتلرینی داوام ائتدیرمک بیر داها میللی کؤکلره باغلی اولدوغوموزون اثباتی‌دیر.
تاریخی حادثه‌لر باره‌ده چوخ دانیشماق اولار. لاکین، اونوتمایاق کی، درسیمیز تاریخ یوخ، تاریخه کؤمکچی فنن اولان ائتنوگرافییادیر.
مونبیت شرایط‌ده یئرلشمک،موهوم ایستراتژی جغرافی مؤقع‌ده اولماق آذربایجان خالقینا تالعین بیر تؤهفه‌سی‌دیر دئسک یانیلماریق. قافقاز سیرا داغلاری، خزر دنیزی، کور و آراز کیمی ایری چایلار،بوندان علاوه،چوخلو سایدا شهر،رایون، کند و قصبه‌لره صاحب اولان یوردوموز اؤز زنگین مادی و معنوی مدنیتی ایله دایم سئچیلمیشدیر.