سیرری آچیلمایان خودافرین کؤرپوسو تاریخاً آذربایجانین شیمالی ایله جنوبونو بیرلش‌دیره‌ن، جبراییل رایونو اراضی‌سین‌ده یئرلشه‌ن خودافرین کؤرپوسو اؤلکه‌میزین قدیم عابده‌لرین‌دن بیری‌دیر. کؤرپو حاقین‌دا ایلک معلومات ۸-جی-۹-جو عصرلره عاییددیر.

خودافرین کؤرپوسو جنوبی آذربایجانلا شیمالی آذربایجانین اورتا عصر شهرلرینی بیرلش‌دیره‌ن کاروان یولونون اوستون‌ده تیکیلیب. او، هم ده موهوم حربی-ایستراتئژی اهمیت داشیییردی. آراز چایینین ان دار، قایالیقلا احاطه‌لنه‌ن یئرین‌ده اینشا ائدیلمیش ایلک کؤرپو ۸-جی عصرین سونو - ۹-جو عصرین اوللرین‌دن باشلایاراق، ۱۹-جو عصره کیمی فعالیت گؤسترمیش‌دیر. کرپیج کؤرپو ایسه ۱۲-جی عصرده تیکیلیب.

کؤرپونو اینشا ائتدیره‌ن شخ‌سین آدی باره‌ده تاریخی منبع‌لرده دقیق یازی‌لی معلومات یوخ‌دور. آراش‌دیرماچیلارین چوخونون فیکرینجه، هر ایکی کؤرپونون دایاقلاری چایین اورتاسین‌دا اولان طبیعی سال داشلار اوزرین‌ده قورولدوغون‌دان اونلارا "خودافرین" آدی وئریلیب. هله‌لیک خودافرین کؤرپولری سیرلرینی آچماییب. تاریخ‌چیلر سیرلر آراسین‌دا اونوان‌سیز دولاشاراق گاه کؤرپولرین سمتینی دولاشیق سالیب اونلاری جولفا یاخینلیغین‌دا عابده کیمی گؤستریر، گاه دا ۱۰۲۷-جی ایلده شددادی هؤکمداری ۱-جی فزل و ۱-جی شاه عباس طرفین‌دن تیکیلدیینی دئییرلر. بو کؤرپونون هیندیستان‌دان باشلایاراق یاخین و اورتا شرق اؤلکه‌لری، روسییا و قربی آوروپا اؤلکه‌لری آراسین‌دا آذربایجانین اقتصادی و مده‌نی علاقه‌لرینین اینکیشافین‌دا بؤیوک اهمیتی اولوب.

خودافرین کؤرپوسونون اه‌مه‌نی ایمپئرییاسی زامانین‌دا آغاج‌دان تیکیلمه‌سی و ائلدگیزلر دؤولتی زامانین‌دا ایسه داش و کرپیجله اوزلندیی گومان ائدیلیر. بعضی منبع‌لرده ایسه ایکینجی کؤرپونون (ائ.ا.۵۵۸-۵۲۹) آغاج‌دان موقتی قورغو کیمی اینشا ائدیلمه‌سی، ائلخانیلر دؤولتی زامانین‌دا (۱۳-جو یوزیل) ایسه داش و کرپیجله اوزله‌نمه‌سی حاقین‌دا مولاهیزه‌لر یورودولور. ایران تاریخ‌چی‌سی همدوللاه قزوینی اثرلرین‌ده کؤرپولرین آدینی "خودا-آفرین" کیمی یازیر کی، بو دا فارسجا "الله طرفین‌دن یارادیلمیش"، "اللها مرهبا" معنالارینی وئریر. قزوینی یازیر کی، خودافرین کؤرپوسو محمد پیغمبرین یاخین آدامی اولان بکیر ابن عبدالله طرفین‌دن میلادی تاریخله ۷۳۶-جی ایلده اینشا ائتدیریلیب. بعضیلری ایسه ادعا ائدیر کی، همین شخص کؤرپونو تیک‌دیرمه‌ییب، یالنیز تمیر ائتدیریب.

حاضردا قبول ائدیله‌ن تارخه گؤره، خودافرین کؤرپوسو ۱۰۲۷-جی ایلده شددادی هؤکمداری محمد اوغلو فزل (فزل ابن محمد) طرفین‌دن اینشا اولونوب. آغا محمد شاه قاجارین آذربایجانا یوروشو زامانی بیر حیسه‌سی اوچورول‌سا دا، سونرادان برپا ائدیلیب. آراز چایی اوزرین‌ده سالینان ایکی خودافرین کؤرپوسون‌دن بیرینجی‌سی "باش خودافرین کؤرپوسو" آدلانیر. اونون اوزون‌لوغو ۱۳۰، ائنی ۶، هوندورلویو ایسه ۱۲ مئتردیر. ایکینجی کؤرپو ایسه ۱۵ آشیریم‌لی اولماقلا اوزون‌لوغو ۲۰۰، ائنی ۴،۵ مئتر، هوندورلویو ۱۰ مئتردیر.