آنا صحیفه کولت |
ایرانین غربی آذربایجان ویلایتینین سولدوز (نقده) شهرینین ۸ کیلومئتر شیمال-شرقینده و اورمییه گؤلونون ۱۰ کیلومئتر جنوبوندا افسانوی حسنلی تپهسی آدلی بیر تاریخی اثر یئرلشیر. هر نه قدر ده بو گون ایران رسمیلری طرفیندن اهمیت وئریلمهسه ده، دونیاجا مشهور آرخئولوقلار بو تپهنین اهمیتی و تاریخی بارهسینده آراشدیرمالارا و کیتابلار یازماغا داوام ائدیرلر.
کولت. آذ خبر وئریر کی، ایران و یاخین شرقین دمیر دؤوروندن میراث قالان حسنلی تپهسی ایران طرفیندن پریوریتئت اولمادیغی اوچون ب ام ت-نین علم، تحصیل و مدنیت اوزره قورومو اونئسجو-نون عمومدونیا ارثی سیاهیسیندا موقتی اولاراق قیده آلینیب و رسمی قیدیاتا آلینماییب.
۱۹۶۵-جی ایلینده ایراندا میللی اثرلر سیاهیسینا آلینان حسنلی تپهسی آرخئولوقلارین آراشدیرمالارینا گؤره، تاریخ بویو ۱۰ فرقلی دؤورده مدنیتلره ائو صاحبلیگی ائدیبدیر کی، ۱۰-جو دؤورو ۸ مین ایل اؤنجهیه دایانیر. ان یاخین مدنیت ساییلان ۱-جی دؤور ایسه ائلخانلی دؤورهسینه عاییددیر. آرخئولوقلارا گؤره، بو ۱۰ دؤورون، ان اؤنملیسی ۳-جو و ۴-جو دؤور اوچ-دؤرد مین اؤنجهیه عاییددیر.
تاریخی تپه ان احتیشاملی دؤورلرده بؤیوک بیر قالادان عبارت ایمیش کی، ۳ مئتر قالینلیغیندا و ۷ مئتر هوندورلویونده دیوار ایله احاطه اولونوب. بو دیوار بیر بیریندن ۳۰ مئتر مسافهسی اولان یئددی کوادرات شکیلینده ۱۰خ۱۰ مئتر اؤلچوسونده قولهلرله محافظه ائدیلیردی.
۲۵۰خ۲۸۵ مئتر اؤلچوسونده و ۲۰ مئتر هوندورلویونده اولان بو تاریخی تپهده ۵ فرقلی کوماندا طرفیندن آرخئولوژی چالیشمالار آپاریلیب، بو چالیشمالارین بیرینجیسی ۱۹۳۴-جو ایلده ایرانلی کوماندا طرفیندن، ایکینجیسی ۱۹۳۶ دا اینگیلیس آرخئولوق مارک آورئل ایستئین طرفیندن، اوچونجو و دؤردونجو چالیشمالار ۱۹۴۷ - ۱۹۴۹ ایللرینده یئنه ایران آرخئولوقلاری طرفیندن و بئشینجی و ان دقیق چالیشمالار ایسه ۱۹۵۵-جی ایلده آمئریکا آرخئولوقو، پروفئسسور روبئرت ه. دیسون رهبرلیینده باشلامیش، آنجاق ایران ایسلام اینقیلابی نتیجهسینده یاریم قالیب. همین دؤورده دونیاجا مشهور حسنلی قیزیل کاساسی کشف ائدیلمیشدی. ایسلام اینقیلابیندان سونرا ایسه آرا سیرا آرخئولوژی چالیشمالار داوام ائتدیریلمیش و بو دؤورون ان اهمیتلی کشفی فرقلی اوچدیرکلی معبدلر اولموشدو.
آرخئولوقلار حسنلی تپهسینی یاخین شرقین پومپئیی (ایتالییادا اولان مشهور تاریخی شهر) آداندیریبلار. سببی ایسه تپهنین ۳-۴ مین ایل اؤنجهیه عایید قاتیندا اثرلرین توخونولمامیش قالماسیدیر. دوشمن هجومو نتیجهسینده چیخان بؤیوک بیر یانغین آردیندان کرپیجدن تیکیلمیش قالانین بیر آندا چؤکمهسی و نتیجهده هئچ بیر شئی داغیلمادیغینا گؤره اثرلرین ساخلانیلماسی گونوموزده آرخئولوقلارین او دؤوره عایید مدنیت بارهسینده اهمیتلی معلومات الده ائده بیلمهسینه یاردیمچی اولوب.
تاریخی تپهنین ان اهمیتلی خصوصیتلریندن بیری اونون معمارلیق اوصلوبو ساییلیر. تاریخی تپهنین ۴ مین ایل اؤنجهیه عایید حیسهسینده ۴۳۰ کوادرات مئترلیک دؤرد جرگه سوتوندان عبارت بیر سالون آمریکا هئیتینین چالیشمالاری زامانی کشف ائدیلمیش کی، بو. او دؤورون مدنیتینده بؤیوک بیر تکامولون سیموولو ساییلیر. بو زال ایران اراضیسینده تاپیلان ان قدیم سوتونلو زالدیر.
غربی آذربایجان ویلایتینین مدنی ارثلر و ال صنعتلری ایدارهسینین دیرئکتورو ۲۰۱۹-جو ایلینده وئردیی مصاحیبهده حسنلی تپهسیندن ۱۴ مین تاریخی اوبیئکتین کشف اولدوغونو بیان ائتمیشدی، آنجاق بو ۱۴ مین اوبیئکتدن ۷ مین اوبیئکتین ایران موزئیلرینده ساخلاندیغینی دا بیلدیرمیشدی، او، دیگر اوبیئکتلر بارهسینده معلومات وئرممیشدی. او، بو اوبیئکتلردن ۲۷-نین ایرانین میللی اثری اولاراق قید اولوندوغونو دا ایفاده ائتمیشدی.
بو تاریخی تپهده کشف اولانان اوبیئکتلرین ان اؤنملیسی دونیاجا اونلو حسنلی قیزیل کاساسیدیر. ۹۵۰ قرام صاف قیزیلدان دوزلدیلمیش بو اثرین تاریخی ۳۲۰۰ و ۳۵۰۰ ایل اؤنجهیه دایانیر. ۱۹۵۷-جی ایلده روبئرت دیسون طرفیندن تاپیلان بو اوبیئکتین مشهور اولما سببی اوزریندهکی ناخیشلار و او ناخیشلارین داشیدیغی آنلاملاردیر. آرخئولوقلارا گؤره، بو ناخیشلار دینی و ائپیک ناغیللاری عکس ائتدیریر. ناخیشلارین ان اهمیتلی و مشهورو ۳ تانری یعنی سو، یئر و گونش تانریسی ناخیشلاریدیر. روبئرت دیسون داها سونرا خاطرهلرینده قیزیل کاسانین کشفی بارهسینده بئله دئییر: «حسنلی قیزیل کاساسی ائله بیر اثردیر کی، اونون کشفی هر بیر آرخئولوقون حیاتینا یئتر.»
تاریخی تپهنین بو گون ایران رسمیلری طرفیندن دقته آلینماماسینا باخمایاراق، دونیانین مشهور آرخئولوق و تاریخچیلری تاریخین درین قارانلیقلاریندا ایشیق تاپماق اوچون بو تاریخی تپهدن الده ائدیلهن معلوماتی اینجهلهمهیه داوام ائدیرلر.
۲۰۱۸-جی ایلده آبش-این کولومبییا اونیوئرسیتئتیندن میگئن جیفارئللی آدلی بیر تاریخچینین یازدیغی و ایسرایللین هاارئتس قزئتینده درج اولونان مقالهده قیزیل کاسانین ناخیشلاری و تپهدن الده ائدیلهن دیگر سندلر اوزرینده تدقیقاتلاردان بئله قناعته گلیندی کی، او دؤورهده کیشی و قادینلا برابر هوموسئکسواللار دا قبول ائدیلیردی.
تاریخ
2020.05.27 / 20:44
|
مولف
Axar.az
|