بو گون ۱۹-جو عصرین گؤرکم‌لی قادین شاعره‌سی خورشیدبانو ناتوانین دوغوم گونودور.

Kult.az شاعره‌نین حیاتی حاقین‌دا ماراق‌لی فاکتلاری تقدیم ائدیر.

مهدیقولو خان قیزی خورشیدبانو ناتوان ۶ آو'وست ۱۸۳۲-جی ایلده شوشادا آنادان اولوب.
مهدیقولو خان اونا اونا آناسینین آدینی وئرمیشدی. مهدیقولو خانین یگانه اولادی اولدوغو اوچون اونو «در یکتا» (تک اینجی)، ائل آراسیندا ایسه «خان قیزی» چاغیرمیشلار.

تاریخ‌چیلرین احتیمالینا گؤره، بو دؤورده خاریجی و داخلی وضعیتین جدی صورت‌ده گرگینلشمه‌سی ایله علاقدار خان عائله‌لری اوزرینده نظارت گوجلندیریلمیش و خورشودبانو خاسای خان اوسمیئوله ازدواجا مجبور ائدیلمیشدی.

۱۸۵۵-جی ایلده اونلارین اوغلو مهدیقولو خان، ۱۸۵۶-جی ایلده قیزی خانبیکه دونیایا گلیر.

خاسای اوسمیئو وطنی داغیستانا دؤندویو زمان حیات یولداشی خورشیدبانونو دا اؤزو ایله آپارماق ایسته‌ییب. لاکین خان قیزی داغیستاندا همیشه‌لیک یاشاماغی قبول ائتمه‌ییب و اونلار ۱۸۶۴-جو ایلده آیریلیبلار.

ناتوان ۱۸۶۹-جو ایلده کؤنلونه یاتان سید حسین آدلی کاسیب شوشالییا اره گئدیر. سید حسین پاپاقچی ایدی. بو ائولی‌لیکدن ده ناتوان خانیمین اوچ اوغلو دونیایا گلیب.

سید حسین‌دن اولما اوغلو میر عباس ۱۷ یاشین‌دا وفات ائدیب. اونون اؤلومو خان قیزینا آغیر تأثیر ائتدییندن اوزون مدت خان قیزی بو آغیر درددن اؤزونه گله بیلمه‌ییب. اوغلونون اؤلوموندن سونرا کدرلی شئیرلر یازماغا باشلاییر و اؤزونه ناتوان (ضعیف، گوجسوز) تخلصونو گؤتورور.

یارادیجیلیغا ایخی عصرین ۵۰-جی ایللرین‌دن باشلاییب. ایلک واختلار اونون "خورشید" امضاسی ایله یازدیغی شعیرلرین اکثریتی ایتیب-باتیب، جزعی حیصه‌سی گونوموزه گلیب چاتیب. ۱۸۷۰-جی ایلده‌ن اعتباراً ناتوان تخلصو ایله غزللر یازیب.

خورشیدبانو ناتوانین حیاتین‌داکی ماراق‌لی فاکتلاردان بیری ده اونون ۱۸۵۸-جی ایلده اونون باکی‌دا مشهور فرانسیز یازیچی‌سی آلکساندر دوما ایله گؤروشمه‌سی اولوب. خاسای خانین مکمل فرانسیز دیلی بیلگیسی نتیجه‌سینده اونلار دوستلاشمیشدیلار. آ. دومانین "قفقازا سیاحت" کیتابیندا بو گؤروش حاقین‌دا معلومات اؤز عکسینی تاپیب.

ناتوان ۱۸۷۳-جو ایلده شوشادان یئددی کیلومئتر آرالی اولان ساری بابا تپه‌سین‌ده‌کی سو منبعییندن شهره سو کمری چکدیریمیش، سونرا بؤیوک سو آنباری تیکدیرمیش، حوض، حمام و بوزخانا دوزلتدیریب. شهر اهالی‌سینین گزینتی‌سی و استراحتی اوچون یاشادیغی ائوین گونباتانیندا باغ سالدیریب.

شاعره‌نین حیاتینین سون ایللری داها آجیناجاق‌لی کئچیب. او، یایلاقلارینی و یارارلی تورپاقلارینی ایتیره‌رک وار-یوخدان چیخیر، بورجا دوشور.

بوتون بو چتین‌لیکلر، مادی و معنوی سیخینتیلار نتیجه‌سینده ناتوانین خسته‌لییی و داخلی اضطرابلاری گئتدیکجه شدتلنیر و او، ۱۸۹۷-جی ایل اوکتیابر آیینین ۱-ده شوشادا وفات ائدیر. دفن مراسیمین‌ده اشتراک ائد‌ن جماعات، حرمت علامتی اولاراق، شاعره‌نین جنازه‌سینی شوشادان آغداما قدر پیادا آپاریب. خان قیزی آغدام‌دا «عمارت» دئییله‌ن عائله قبرستانلیغیندا دفن اولونوب.