۲۸ مای ۱۹۱۸-جی ایلده مسلمان شرقینده ایلک دونیوی دموکراتیک دؤولت اولان آذربایجان خالق جومهوریتینین یاراندیغی گوندور.

آخار. آذ خبر وئریر کی، ۱۹۹۰-جی ایلده‌ن جمهوریت گونو دؤولت بایرامی کیمی قید ائدیلیر.

۱۹۱۷-جی ایلده روسییادا باش وئرمیش فئورال اینقیلابی نتیجه‌سین‌ده روسییادا چار ایمپئرییاسی دئوریلدی. اؤلکه‌ده چاریزمین مظلوم وضعیته سالدیغی خالقلارین میللی حرکاتی باشلاندی. ۱۹۱۸-جی ایل مایین ۲۸-ده آذربایجان خالق جمهوریتی (۱۹۱۸-۱۹۲۰) – مسلمان شرقینده ایلک دونیوی دموکراتیک دؤولت یارادیلدی. بو جمهوریت آذربایجانلیلارین تاریخی یادداشیندا آذربایجان دؤولتچیلیینین ایلک تجروبه‌سی کیمی ایز قویوب.

ممد امین رسولزاده طرفیندن اساسی قویولان آذربایجان خالق جمهوریتی تورک و ایسلام دونیاسیندا ایلک پارلامنتلی رسپوبلیکا و ایلک دموکراتیک، حقوقی و دونیوی دؤولت نمونه‌سی ایدی.

آذربایجان موقتی حکومتینین ایلک باشچی‌سی ایسه فتحعلی خان خویسکی ایدی. ۱۰ گون میللی شورا تیفلیسده ایشلدیک‌دن سونرا گنجه‌یه کؤچورولوب. یالنیز ۱۹۱۸-جی ایلین سنتیابرین‌دا تورکییه اوردوسونون رهبرلیگیله – باکی داشناک-روس قوه‌لردن تمیزلندیکدن سونرا میللی حکومت گنجه‌دن باکییا کؤچدو.

مستقیل آذربایجان جمهوریتی قیسا عمرون‌ده بؤیوک ناعیلیتلر و غالیبیتلر الده ائتدی. ایلک دفعه قادینلارا سئچیم حقوقو تانییان و قادین–کیشی برابرلیینی تعمین ائد‌ن جمهوریت او جمله‌دن میللی اوردو، میللی پول، دموکراتلاشما، میللی بانک، آزاد سئچکیلر، بین الخالق علاقه‌لر و بین الخالق ایجتیماعیت طرفیندن آذربایجان ایستیقلالینین رسمیته تانینماسی، آذربایجانین بوتؤولویونو تعمین ائتمک، اقتصادی اصلاحات و س. مستقیل آذربایجان جمهوریتی تعمین ائتدی

آذربایجان دموکراتیک جمهوریتینی رسمی صورتده تانییان ایلک دؤولت عثمانلی اولوب.

۱۹۱۸-جی ایل ۹ نویابر تاریخینده م.ا.رسولزادنین تکلیفی اساسیندا آذربایجان دموکراتیک جمهریتینین اوچ رنگلی بایراغی قبول ائدیلیب او زامانا قدر آذربایجان دموکراتیک جمهوریتینین بایراغی قیرمیزی رنگده ایدی.

آذربایجان دموکراتیک جمهوریتی گرگین و مرکب اجتماعی-سیاسی شرایط‌ده جمعی ۲۳ آی فعالیت گؤستره بیلدی. تأسفلر اولسون کی، مستقیل آذربایجان جومهوریتی ایکی یاشینا دولمادان بولشئویکلرین هجمونا معروض قالیب موقتی اولاراق دئوریلدی.سوویتلر بیرلیگی، آذربایجانی مجبوری صورت‌ده اؤز ترکیبینه داخیل ائتدی. بولشویکلر طرفیندن دئویرلمه‌سینه باخمایاراق، ایستیقلال ایدئیاسی یئنی‌لندی و ۱۹۹۱-جی ایلده سوویت ایمپرییاسینین داغیلماسی ایله آذربایجان یئنیدن اؤز مستقیللیینی اعلان ائتدی