یوخاری

تاغییئو و ناغییئو «اکینچی»یه نیه پول وئرمه‌دیلر؟

آنا صحیفه توپلوم
12 Punto 14 Punto 16 Punto 18 Punto

آذربایجان‌دا «اکینچی»یه قدر آنا دیلینده مطبوع ارگانی یوخ ایدی. اودور کی، ۱۸۷۵-جی ایل ایولون ۲۲-ده «اکینچی»نین ایلک سایینین چاپ اولوندوغو گون میللی مطبوعاتیمیزین اساسی قویولور.

قزئتین یارانماسیندا حسن بی زردابییه اوچ نفر بؤیوک دستک اولور:

۱. قافقازدا آذربایجان دیلینده قزئتین نشر ائدیلمه‌سی ایدئیاسی و ایلک تکلیف ائد‌ن ۱۸۳۱-۱۸۳۷-جی ایللرده قافقازین سرداری اولان آلمان اصیللی گریگوری ولادیمیروویچ روزن اولوب. محض او، «تاتار خبرلری» قزئتینین تاسیس ائدیلمه‌سی ایله باغلی ۱۸۳۱-جی ایلده خالق تحصیل ناظیری، کنیاز کارل لیونه، ائلجه ده داخلی و خارجی ایشلر ناظیرلیکلرینه مکتوبلار گوندره‌رک یازیردی کی، زاقافقازییادا، خصوصیله آذربایجان‌دا یاشایان مسلمانلار اوچون تورک-تاتار دیلینده قزئت تاسیسینه جدی احتیاج وار. بارون روزن ۱۸۳۱–۱۸۳۷-جی ایللرده قافقازین سرداری اولوب.

۲. حسن بی زردابی ایلک آذربایجان‌دیللی قزئت نشر ائتمک اوچون باکی‌دا بیر نئچه میلیونچویا مراجعت ائدیر. حاجی زین‌العابدین تاغییئو، موسی ناغییئو، مرتضی مختاروو، شمسی اسداللایئو و دیگرلری اونا پول وئرمیرلر. سبب روسیا ایمپرییاسینین آنا دیلینده قزئت چیخاریلماسینا قارشی اولماسی ایدی. حاجی زین‌العابدین تاغییئو ایکی ارمنیجه قزئتی، بیر روس‌دیللی، همچنین هیندیستاندا نشر اولونان بیر قزئته آیلیق پول وئریردی، اما زردابییه آنا دیلینده قزئته مالیه آییرماق ایسته‌مه‌دی. موسی ناغییئوین ایشلر مدیری هئچ زردابینی قبول ائلمه‌دی. شمسی اسداللایئو گمیلرینین بورجو اولدوغونو بهانه گتیردی.

زردابینین کمکینه عبدالله باکیخانوو گلدی. روسیا ایمپراتور اردوسونون گنرال-مایورو، آذربایجان یازیچی‌سی و معاریفچی‌سی عباسقولو آغا باکیخانووون آتا بیر، آنا آیری قارداشی اولان عبدالله باکیخانوو قزئت اوچون ۱۰ مین روبل آییردی. بو ۱۰ مینه زردابینین دؤرد دفعه استانبولا گئدیب، قزئت چاپ ائتمک اوچون شریفت (حرفلر) آلماق، قزئتین دؤرد نمره‌سینین چاپی و یئرلی مأمورلارا قزئتین چاپینا راضیلیق آلماق اوچون رشوت وئرمک داخل ایدی.

قزئتین چاپینا اذن وئریله‌ن گون عبدالله باکیخانوو زردابییه یازیر کی، نه قدر پول لازم‌دیر، علاوه وئرمه‌یه حاضردیر، تکی آنا دیلینده قزئت دایانماسین و ایشله‌سین. آنا دیلینده بئله قزئتین چیخماسینی چوخ واجب حساب ائد‌ن عبدالله باکیخانوو اؤز شخصی تانیشلاری واسطه‌سیله ده قزئتین نشرینه اذن آلماغا چالیشیردی.

۳. آذربایجان دیلینده ایلک قزئت نشر ائتمک ایسته‌یه‌ن حسن بی زردابی ۷ ایللیک مبارزه‌دن سونرا اونون اجازه‌سینی آلا بیلیر. اصلینده قزئتین آدی «اکینچی» دئییلدی. زردابی قزئتین آدینی «قافقازدا تورک قزئته‌سی»، یاخود «قافقازدا تاتار قزئته‌سی» قویماق ایستییردی. اما باکینین گوبرناتورو، گنرال-مایور استاروسلسکی ایله گؤروشه‌ندن سونرا اونا قزئت نشر ائتمه‌یه بیر حال‌دا اجازه وئریرلر: قزئت «اکینچی» («Пахарь») آدلاناجاق و محض اکین و زراعتدن یازاجاق. بیر سؤزله، ایلک آذربایجاندیللی قزئتین آدینی باکینین گوبرناتورو، گنرال-مایور استاروسلسکی قویور.

قزئتین یارانماسی، اساساً، قزئتین نشرینه اجازه وئرن باکی گنرال-گوبرناتورو دمیتری استاروسلسکینین حمایه‌سی سایه‌سینده ممکون اولموشدور. گوبرناتور حسن بیله، آروادی گورجو یکاترینا گوراماشویلی ایله زردابینین آروادی حنیفه خانیملا دوست ایدی. استاروسلسکی حسن بیین لایحه‌سینی قسما مالیه‌لشدیردی.

اولجه "اکینچی"نین جمعی ۱۰۰ آبونه‌چیسی وار ایدی، آبونه قیمتی ۳ روبل اولان قزئت آیدا ۳۰۰ روبل پول گتیریردی. گوبرناتور استاروسلسکی کند دایره‌سی پلیس مأمورلارینین قزئته آبونه اولماغا مجبور ائتدی و بئله‌لیکله، قزئتین داها ۳۰۰ آبونه‌چیسی یاراندی. بوندان باشقا، انسانلارا قزئت اوخوماق وردیشی آشیلاماق اوچون ۵۰۰-ا یاخین نسخه پولسوز پایلاندی. استاروسلسکی دئییردی: "نه قدر کی، من باکینین گوبرناتورویام، هر ایل مسلمان خیریه جمعیتینه یوز روبل عیانه وئرمک بورجوم‌دور".

لاکن گنرال استاروسلسکی باکی‌دان گئری چاغیریلان کیمی قزئت بؤیوک مالیه چتینلیی یاشادی. اولجه حسن بی قزئتی آیدا ۲ دفعه چیخارا بیلجیینه اینانیردی، لاکن ایلین بیرینجی یاریسینین سونوندا ضرر ۵۰۰ روبل تشکیل ائتدی. سونرالار آبونه‌چیلرین سایی آرتیق ۶۰۰-ا چاتدی، و قزئت هر هفته نشر اولونماغا باشلادی. ایلین سونونا قدر حسن بیین ایتکی‌سی ۱۰۰۰ روبلا قالخدی. اوچونجو ایلده آبونه‌چیلرین سایی سرعتله آزالماغا باشلادی. یئنی گوبرناتور هم قزئته، هم ده زردابییه خوش مناسبت بسله‌میردی و ۱۸۷۷-جی ایلین سنتیابرین‌دا قزئت باغلانمالی اولدو.

«اکینچی»نین جمعی ۵۶ نمره‌سی ایشیق اوزو گؤردو.

تاریخ
2024.07.23 / 09:38
مولف
زائور علییو
دیگر خبرلر

پزشکیان اردوغانی رسپوبلیکا گونو مناسیبتیله تبریک ائتدی

تبریزده ۱۶ یاشلی یئنی‌یئتمه انتحار ائتدی

آلمانییا سفیرینی ایران‌دان گئری چاغیردی

ایرانین برلین‌ده‌کی سفیرلیینین موقتی ایشلر وکیلی خایریحی ایشلر ناظیرلییینه چاغیریلدی

اورمییا گؤلونون سون دورومو آچیقلاندی

ملی فعالا ۳ ایل حبس جزاسی وئریلدی

اردبیل‌لی ملی فعال حبس ائدیلدی

آمریکا اسرائیله گؤره ایرانا خبردارلیق ائتدی

اسرائیل ایرانا یئنی هجومون حیاتا کئچیریلمه‌سینی تصدیقله‌دی

تبریزلی تقاعدچولر یئنی‌دن اعتراض آکسییاسی کئچیردیلر

خبر خطّی
Axar.az'da reklam Bağla
Reklam
Bize yazin Bağla