اکثر نویسندگان به تعلق خود به نسلی خاص، عمیقا وقوف دارند و تعریف روشنی از نسل خویش ارائه می‌کنند که بین آن نسل و نسل‌های قدیمی‌تر و جوانترتمایز داشته باشد. این نویسندگان برای تعیین تفاوت‌های معنادار نسلی، پژوهش‌هایشان را به بازه‌های زمانی ده ساله محدود می‌کنند. شاخصه هر نسل با رویداد بزرگی گره می‌خورد که آنها هنگام وقوع آن واقعه ۱۵ الی ۲۵ ساله بوده و آن را به عینه لمس و حس کرده باشند و فضای ذهنی و فکری آنها در ارتباط با آن شکل گرفته باشد. وِرا بریتن؛ شاعر و نویسنده انگلیسی که هنگام جنگ اول جهانی ۲۱ ساله بود، همنسلی‌های خودش را نسل جنگ می‌داند که بخاطر تجربه آن در دوره جوانی با نسل‌های بعدی متفاوتند و آرتور میلر؛ نمایشنامه نویس آمریکایی (متولد ۱۹۱۵) خود را متعلق به نسل رکود اقتصادی آمریکا (۱۹۲۹-۱۹۳۹) می‌داند.

متولدین ۱۳۰۰-۱۳۱۰ آذربایجان مانند حمید نطقی؛ تورکولوق و پدر روابط عمومی نوین ایران، محمدتقی زهتابی؛ زبانشناس و مورخ، جواد هئیت؛ جراح و محقق تاریخ ادبیات آذربایجان، محمدحسین مبیّن؛ پدر بیماران جذامی ایران و شاعر ادبیات کودک، محمدعلی فرزانه؛ زبانشناس و محقق ادبیات شفاهی آذربایجان، علی کمالی؛ حقوقدان و پژوهشگر ادبیات شفاهی ترک‌های مناطق مرکزی، بهزاد بهزادی؛ حقوقدان و لغتنامه نویس، محمد بی‌ریا؛ سیاستمدار و شاعر، سیدآغا عون‌الهی؛ محقق تاریخ سده‌های میانی آذربایجان، گنجعلی صباحی؛ رمان‌نویس، میرقاسم چشم‌آذر؛ دبیر فرقه دموکرات آذربایجان، صفرخان قهرمانی؛ طولانی‌ترین زندانی سیاسی (با تحمل بیش از سی‌ودو سال حبس) و شاعران نام آشنایی مانند سهند، عباس بارز، بالاش آذراوغلو، کریم مشروطه‌چی، مدینه گلگون، حکیمه بلوری، هاشم ترلان که ۱۵ الی ۲۵ سالگی خود را در دهه بیست سپری کرده‌اند سهم و نقش مهمی در تاریخ و فرهنگ آذربایجان دارند. دوره شکل‌گیری فکر و اندیشه آنها با اخراج رضاشاه از ایران، فضای آزاد سیاسی، ظهور و سقوط فرقه دموکرات آذربایجان و تحکیم دوباره استبداد پهلوی مقارن بوده که این وقایع در ساخت اندیشه و شخصیت آن نسل تاثیر ماندگاری داشته است ولی از آنجا که اکثر آنها ظهور و سقوط فرقه را از نزدیک لمس کرده‌اند ما از آنها بیشتر با عنوان نسل فرقه دموکرات یاد می‌کنیم.

آشیق یوسف اوهانس (متولد ۱۳۰۶) که این روزها در بستر بیماری است آخرین بازمانده آن نسل می‌باشد. او از آسوری‌های آذربایجان است که نسل‌های قدیمی‌تر آنها همواره خود را جزئی از فرهنگ و زبان فراگیر منطقه یعنی ترکی می‌دانستند و آثار هنری و اندیشه‌های خود را در قالب این زبان می‌ریختند. برای مثال پدر و پدر بزرگ آشیق یوسف شاعران و خوانندگانی ترکی‌سرا و ترکی‌خوان و نوازنده ساز ملی آذربایجان؛ قوپوز بوده‌اند. اما نسل‌های پیش از آشیق یوسف تحت تاثیر تعالیم و اندیشه‌های میسیونرها و مبلغان ملی-مذهبی ارمنی قرار گرفته بودند. توجه ویژه حزب دموکرات به حقوق اقلیت‌هایی مانند کردها، ارمنی‌ها، آسوری‌ها و تالشی‌ها باعث شد که یوسف اوهانس برخلاف برادران بزرگترش ساز پدرانش را دردست گرفت. در دوره کوتاه حیات فرقه دموکرات کتاب‌هایی برای اقلیت‌های غیرترک آذربایجان تهیه شده و مدارس ویژه‌ای برای آنها ایجاد شد. اقلیت‌ها در آن مدارس ابتدا زبان مادری خود را یاد گرفته و سپس در کنار زبان خودشان ترکی را نیز یاد می‌گرفتند. سند زیر برگرفته از نمره ۶۴(۳۵۳) روزنامه آذربایجان چهارشنبه ۲۹ آبان ۱۳۲۵ است که خبر افتتاح مدرسه برای آسوری‌های تبریز و تحصیل ۵۳ محصل در آن مدرسه درج شده است.