کلمه اردبیل یا ارده بئل ازسه واژه «ار» که در زبان ترکی به معنای مرد قهرمان وجنگجو و «ده» در اصل به صورت «دا» و «آدا» بوده است که در اثر قانون هماهنگی اصوات در زبان ترکی، صوت کوتاه و ظریف فتحه را به خود گرفته و به شکل کنونی درآمده و در زبان ترکی سومری به معنی پدر می باشدکه در ترکی امروزی نیز به صورت آتا ، تاتا و ده ده درآمده است.

کلمه «بئل» درسرزمینهای ترک نشین بسیار به کاررفته است :

شوربیل ( یاشورقان بئل به معنی کمره شوره زار) ، بئلاساغون ( پناهگاهی درکمره کوه)، اربیل ( اربئل به معنی دامنه کوه مرد قهرمان) ، بئلداشی ( سنگ دامنه کوه) ، بیله دره ( بیله درق به معنی دماغه کوه وگندمی که در دامنه کوه سالها بماند و مزه اش ازبین برود) و بئلو (نام شهرکی است درسرزمین آرغوی ترکستان که بردامنه کوه آمده است. در نتیجه معنی کلی ارده بئل درزبان ترکی یعنی دامنه کوه پدر قهرمان یا» سرزمین پدرقهرمان» می باشد.

منابع:

۱ – دیوان اللغات الترک – محمود کاشغری – ۴۶۶ ه. ش
۲ – فرهنگ زبان آذربایجانی به فارسی – بهزاد بهزادی ۱۳۶۹ ه . ش
۳ – تاریخ قدیم ترکان ایران ( ایران تورک لرینین اسکی تاریخی) دکترمحمد تقی زهتابی- ۱۳۷۷