آذربایجان فولکلورشوناسلیغین‌دا گئنیش شکیل‌ده آراشدیریلان مسئله‌لردن بیری ده خالق تقویمی ایله باغلی‌دیر.

Axar.az خاطیرلادیر کی، خالق آراسین‌دا ولان ایناما گؤره، کیچیک چیلله‌دن سونراکی ایلک چرشنبه‌دن باشلایاراق نووروز بایرامینا قدرکی هر چرشنبه‌ده طبیعت‌ده معین دییشیکلیکلر باش وئریر.توپلانمیش ئتنوقرافیک ماتئریاللارا سؤیکه‌نه‌رک دئمک ولار کی، هر چرشنبه‌نین آیریجا آدلاری واردیر.همین آدلار بؤلگه‌لر اوزره فرقله‌ن‌سه‌لر ده، بیرینجی چرشنبه «ازل، یالان‌چی» چرشنبه، ایکینجی چرشنبه «خبر، کوله» چرشنبه، اوچونجو چرشنبه «قویروق‌لو، قارا» چرشنبه، دؤردونجو «آخیر (ایلاخیر)» چرشنبه آدلانیر. چرشنبه‌لر خالق آراسین‌دا ولان آدلارینا گؤره دئییل، دؤرد اونسوره اویغون – «سو، اود، تورپاق و یئل» چرشنبه‌لری آدلاندیریلیب. ایناما گؤره، هر چرشنبه بیر اونسورو تمثیل ئدیر. خالق آراسین‌دا اولان ایناما گؤره، چرشنبه گونلرین اساس علامتی یئل آراسین‌دا «جمره»، «جمره»، «جلیمه» آدی ایله بیلینه‌ن دییشیکلیکلیین باش vеرم‌سی‌دیر. بو، «جمره دوشمه‌سی» آدلانیر. دئییرلر کی، اول (ازل)، یالان‌چی چرشنبه‌ده جمره سویا دوش‌دو، سولار جوشماغا، قیزماغا، دییشیلمه‌یه باشلادی.ایناما گؤره، همین گون‌دن قویولارین سویو آرتیر، سولارین دونوش‌لوغو آرادان قالخیر، قویروقدوغدودا کسردن دوشموش شور سولار (مینئرال بولاقلار) موالیجوی خصوصیتلرینی برپا ائدیرلهr.Bu دؤوردن یازین ایلک علامتی ولان سولارین بولانماسی باش vеریر. سونراکی جرشنبه‌لرده جمره‌نین آردیجیل ولاراق ودا، تورپاغا، یئله (کوله‌یه) دوشدویونه اینانیلیر.

ایلک جمره‌دن سونرا سولار بولانسا دا، قایناییب-جوشسا دا، هاوالار سویوق ولدوغوندان خالق بونو «یالان چرشنبه»، «ازل چرشنبه» آدلاندیریر.ایکینجی چرشنبه‌ده هاوالارین ایسینمه‌سی، یازین علامتی ولان بعضی چیچکلرین آچیلماسی باش وئریر کی، بو، «خبر چرشنبه» آدلانیر. خبر گل‌سه ده، ایستیلیک دییشکن ولدوغوندان یاشلیلار بونو آلدادیجی حساب ئتمکله قارامالی آچیق هاوایا چیخارماماغی مصلحت گؤرورلر.«قانین اویانماسی» آدلانان بو دؤور اینسانلار اوچون چوخ قورخولو حساب ائدیلیر. ائل آراسین‌دا دئییرلر کی، گونشین ایشارماسینا باخمایین، هله تورپاق قیزماییب، اینسانا تئز سویوق دیر. ئل آراسین‌دا دئییرلر کی، جمره تورپاغا دوشور، تورپاق‌دان بوخار قالخیر، دئملی، و قیزمیش‌دیر، یاز اکینینه باشلاماق ولار. خصوصاً یازلیق آرپا یوبادیلمادان اکیلمه‌لیدیر. بیر آز یوبانسا، ونون محصولدارلیغی آشاغی ولاجاق‌دیر. عمومیتله، یازلیق آرپانی یازین ایلک گونلرینه قدر اکمک مصلحت گؤرولور.

بو چرشنبه‌ده ئولرین، حیط - باجانین ییغیشدیریلماسی باشا چاتدیریلیر.ایمکان داخیلین‌ده قیش‌دان چیخمیش ائولره معین بزک وورولور، یعنی بایرامسایاغی بزدیلیردی. بونونلا علاقه‌لی اولاراق شهریار دئییر:

بایرام ولوب، قیزیل پالچیق ازرلر،

ناخیش ووروب وتاقلاری بزرلر،

تاخچالاردا دوزمه‌لری دوزرلر.

قیز-گلینین فیندیقچاسی، حناسی،

هوسلنر آناسی، قایناناسی.

قید ائدک کی، «دؤرد عونصور» مسئله‌سی بیر سیرا اورتا عصر منبع‌لرینه، شیفاهی خالق یارادیجیلیغینا داها چوخ سو، اود، تورپاق، کولک کیمی داخیل اولوب. بونونلا باغلی شاه ختایی دئییر:

من‌ده‌دیر یئر ایله گؤیون حیکمتی، هم قودرتی،

آبو-آتش، خاکو-بادو جمله ارکان من‌ده‌دیر.

نووروز طنطنه‌لرین زیروه‌سی، ایلین تحویل-تسلیمی، یئنی گونون باشلانماسی بایرامیدیر. خالق تقویمی دریندن آراشدیریلدیقجا ونون علمی اساسلارا سؤیکندیی، خالقیمیزین میللی کیملیگی، دوشونجه طرزی ایله باغلیلیغی اورتایا چیخیر. هانسی طبیعت عونصورو ایله باغلیلیغیندان آسیلی اولمایاراق، خالقین مین ایللرله قورویوب ساخلادیغی، موختلیف ایناملارلا زنگینلشدیردیی، داها چوخ تورک دوشونچه طرزی ایله باغلی ولان چرشنبه‌لرین آدلارینین قورونوب ساخلانماسینا، ونلارا کئچمیشده ولدوغو کیمی عمل ائدیلمه‌سینه بؤیوک احتیاج وار: ابیرینجی - یالانچی چرشنبه، ایکینجی چرشنبه – خبر/کوله چرشنبه، اوچونجو چرشنبه – قویروقلو/قارا چرشنبه، دؤردونجو – آخیر/ایلاخیر چرشنبه.