اینگیلیس یازی‌چی‌سی چارلز دیکنس ۷ فئورال ۱۸۱۲-جی ایلده اینگیلیتره‌ده دوغولوب. اونون چاغداشی و رقیبلری ائدقار آللان پو و اویلیام تکرئی‌دیر. اونون اؤزومخصوص اوصلوبو اولوب.

اوشاق‌لیغی سفیل، یوخسول و کدرلی کئچه‌ن دیکنس فابریک‌ده فهله ایشلییردی.

سونرالار «اولیور تویست» اثرین‌ده ائله دیکنسواری بیر حیاتی قلمه آلاجاق‌دی. اونو گنج ایکن آیاققابی بویاما فابریکینه گؤندریرلر، چونکی آتاسی جون ۱۸۲۴-جو ایلده بورجا گؤره حبسه دوشور. گنج چارلزین فابریکده‌کی ایشی آیاققابی قابلارینین اوزرینه اتیکت یاپیشدیرماق ایدی. بو ایش اذیتسیز گؤرون‌سه ده، اصلین‌ده گون‌ده ۱۰-۱۲ ساعت چالیشماغینا رغما هفته‌یه ۶ شیللینق امک حاقی آلیردی.

بئله بیر جهنم حیاتی کئچیرمه‌سی، اینسان قورورونون تاپدالایان محیط‌ده چالیشماسی، فابریکده ایشله‌یه‌ن کؤمکسیز اوشاقلارین دورومو دیکن‌سی یازماغا سؤوق ائتدی.

چارلز دیکنس قیسا زامان کسیین‌ده مشهورلوق قازان‌دی. ۲۴ یاشین‌دا چاپ اولونون «پیکویکین سرگوزشتلری» اثری بیر گئجه‌ده اونا شهرت گتیره‌رک ان چوخ ساتیلان کیتابا چئوریلدی. ۱۸۴۱-جی ایلده نیو-یورکدا آنتیک اشیالار ساتیلان ماغازادا ۶ مین‌دن چوخ اوخوجو اونون کیتابین آلماق اوچون سیرایا دوزولموشدو.

دیکنس اؤز دؤورونون ایستیون کینقی ایدی.

۱۸۵۸-جی ایلده درگیلردن بیری دیکنس حاقین‌دا بئله یازیردی: «شهرتینین دایمی اولاجاغینی دوشونموروک، اوشاقلاریمیز اونو و اونون تیمثالین‌دا گونوموزون رومانجیلارینی داغین تپه‌سینه قویان‌دا جدی ادبیات‌چیلارین، آتالاریمیزین نه دئمه‌یه چالیشدیغینی آنلامایاجاقلار».

بونا باخمایاراق، تولستوی، دوستویوسکی، هئنری جیمس دیککئن‌سی شئکسپیردن بو یانا ان بؤیوک اینگیلیس یازیچی‌سی حساب ائدیبلر.

چارلز دیککئنس ۱۸۳۶-جی ایلده بیر قزئت رداکتورونون قیزی کاترین هوقارتلا ائولندی. آنجاق اونون کیچیک باجیسینا گؤزو دوشدو. هوقارتین ۱۷ یاشیندا مری آدلی باجی‌سینین ساچیندان بیر توتام کسیب گؤتوردو، ساچی بالاجا بیر قوتونون ایچینده ساخلاماغا باشلادی. قیزین بارماغین‌داکی اوزوکلردن بیرینی چیخاریب اؤز بارماغینا تاخدی و عمرونون سونونا کیمی او اوزویو بارماغیندان چیخارمادی.

مری اؤلدوکدن سونرا یازیچی اونون بوتون پالتارلارینی اؤزونده ساخلادی. آرادا بیر او پالتارلاری چیخاریب سیر ائدیردی. حتی بیر دفعه بالدیزی ایله عینی مزاردا گؤمولمک ایستدیینی ده دیله گتیرمیشدی. مرینین خیالی اوزون ایللر دیکنسین یاخاسیندان ال چکمه‌دی. اونلارین آراسین‌دا مناسیبتین اولوب-اولماماسی حاق‌دا معلومات یوخدور، گمانلارا گؤره، بو دویغولار پلاتونیک سئوگیدن او یانا گئتمه‌ییب.

چارلز دیکنس ۱۸۵۸-جی ایلده ائولیلییه سون قویدو. اؤزوندن ۲۷ یاش کیچیک، ۱۸ یاش‌لی آکتریسا الن ترنان ایله واخت کئچیرمه‌یه باشلادی. اونلارین حتی بیر اؤولادلاری دا دونیایا گلدی.

۱۸۶۵-جی ایلده جوتلوک فران‌سادان لوندونا قاییداندا قطاردا قزا باش وئردی و الن ترنان سویا دوشدو. الن قزادا گؤرونمه‌سین دئیه گیزلیجه اورادان اوزاقلاشدی.

اما چارلز دیکنسین آلدیغی یارالار اوزون مدت ساغالمادی. یازیچی قزادان ۵ ایل سونرا دونیاسینی دییشدی. اونون قبرینی وسمینستر کیلسه‌سین‌ده «شاعرلر بؤلمه‌سین‌ده» دفن ائتدیلر.

یازیچینین نیظاما قارشی آشیری حساس‌لیغی واردی. وسوسه حالینی آلان بو فوبییا یازماغینا دا مانع اولوردو. ماسا و ایستوللاری، ائوی ایستدیی فورمایا سالمامیش اوتوروب راحت یازمازدی. حتی گئتدیی اوتلین اوتاغینی دا اؤز زؤوقونه اویغون فورمادا اشیالار یئرلشدیریردی. ساچلاری تؤکولمه‌سینه باخمایاراق هر گون یوز دفعه دارایاردی. تلینین بیری یئریندن ترپنسه، یئمک ماساسیندا داراغینی جیبیندن چیخاریب ساچینی دوزلدردی.

یئره بیر شئی دوشسه الجکله یئردن گؤتورردی. اونون نیظام خستلیین‌دن ده بتر باطل اینانجلاری واردی. اوغور گتیرسین دئیه هر شئیه اوچ دفعه توخوناردی. یاتاندا بئله بو وردیشلریندن ال چکمیردی. حؤکمن اوزو شیمالا طرف یاتمالییدی. بو باره‌ده اونا سوال وئریلنده یئر کوره‌سینین ماقنیتیزمیندن، پوزیتیو-نگاتیف انرژیدن، الکتریک آخیملاریندان باشا دوشولمز ایضاحلار وئرردی.

دیکنسین ۸۰۰ صحیفه‌لیک رومانلاری اوخوجونو سیخدیغی واختلاردا اینسانلاری «مسمریزم»له هیپنوز ائدیردی. بو علم خسته‌لیکلری ساغالدان، جانلی ماقنیت ایشیقلاری وئره بیلن شفالی بیر اصول ساییلیردی. ۱۹-جو یوزیللیین ایکینجی یاریسین‌دا آوروپا قیطعه‌سینی بوروموش بو باطل اینانج اینگیلتره‌دن ده یان کئچممیشدی. دیکنس بونو اینگیلیس حکیمی جون الیوتسون‌دان اؤیرنمیشدی.

او سونرالار هیپنوزا کئچدیکدن سونرا پئشه‌سین‌دن اوزاقلاشدیریلدی. ایله‌نجه اولسون دئیه دیکنس دوستلاری آراسین‌دا اینسانلارا هیپنوز ائدیردی. حتی معجزه‌لر گؤستردیی ده دئییلیر. او، ۱۸۴۴-جو ایلده آکوتپانیک آتاک نتیجه‌سینده اوزونده سیریمه‌لر عمله گلن مادام دئ لا رونی ساغالتدی.

مشهور ناغیل یازاری، شاعر هانس خریستیانس آندرسان ۱۸۵۷-جی ایلده چارلز دیکنسین ائوینه زیارته گلیر. اونلار بو زیارتدن اون ایل قاباق تانیش اولموشدولار. دیکنس دانیمارکالی ناغیل یازارینی لوندون‌داکی ایمضا گونونه گله‌رک «آندرسان موطلق گؤرمه‌لییه‌م» دئیه‌رک قیشقیریر. دیکنس آندرسانا اؤلکه‌سینه گئدرکه‌ن اؤز کیتابلارینی ایمضالاییب هدییه اولاراق تقدیم ائدیر.

آندرسان دوستو دیکنسله بیرگه قالماق آرزوسو ایله لوندونا گلنده گؤزلمدیی منظره ایله قارشیلاشیر. همین عرفه‌ده دیکنس حیات یولداشی ایله آیریلیب النله یاشاماقدایدی. آندرسان گلمیینه پشمان اولموشدو. دیکنس اورتالیقدا گؤرونموردو. سانکی اوندان قاچیردی. اوشاقلاری دا آندرسانلا پیس رفتار ائدیر، اثرلرینین ماراقسیز اولدوغونو دئییردیلر. حتی آندرسان بیر دفعه حیطده اوتوروب هؤنکور-هؤنکور آغلامیشدی.

دیکنس پاریس مورقونا تئز-تئز باش چکردی. «گؤرونمز ماقنتیک بیر گوج منی مورقا چکیر» دئییردی. او، بورا گلمیی ده وردیش حالینا چئویرمیشدی. قوخودان بوغولسا دا تئز-تئز مورق سرگیسینه گلردی. بونو «ایرنجلیین چکیجیلیگی» دئیه ایضاح ائدیردی.