میرزه فتحعلی آخوندزاده یازی‌چی-دراماتورق، فیلوسوف، اجتماعی خادیم، آذربایجان دراماتورگییاسینین بانی‌سی‌دیر. او، ۱۸۱۲-جی ایل ایونون ۳۰-دا آذربایجانین قدیم ایالتلرین‌دن اولان شکی‌ده آنادان اولوب. میرزه فتحعلی آخوندزاده ۱۳ یاشینادک عائله‌سی ایله بیرلیک‌ده ایران آذربایجانینین موختلیف بؤلگه‌لرین‌ده یاشاییب. ۱۸۲۵-جی ایلده آناسی ایله شکییه قاییدیب.

کولت. آذ خبر وئریر کی، فتحعلینین روحانی اولماسینی ایسته‌یه‌ن آخوند حاجی علسگر (آناسینین عمی‌سی) ۱۸۳۲-جی ایلده اونو گنجه‌یه آپاریر. گنج فتحعلی بورادا منطیق و فیقه علملرینی، هابئله داهی آذربایجان شاعر و فیلوسوفو میرزه شفی واضح.دن خطات‌لیق صنعتینی اؤیرنیب. لاکین میرزه شفینین گنج فتحعلییه تأثیری بونونلا بیتمیر. بو گؤروش میرزه فتحعلینین حیات و یارادیجی‌لیغینا، عمومیتله، اونون بیر متفکر کیمی فورمالاشماسینا جدی تأثیر گؤستریر.

دؤورونون معاصر علملری ایله ماراق‌لانان فتحعلی ۱۸۳۳-جو ایلده شکی‌ده آچیلمیش روس مکتبینه داخیل اولور و بیر ایل بورادا تحصیل آلیر. ۱۸۳۴-جو ایلده او، تیفلیسه گئدیب، قافقاز جانیشینینین باش دفترخاناسین‌دا مولکی ایشلر ساحه‌سین‌ده شرق دیللری مترجمی تعیین اولونوب و عمرونون سونونا قدر بو وظیفه‌ده چالیشیب. ۱۸۷۳-جو ایلده اونا حربی روتبه-پولکوونیک روتبه‌سی وئریلیب.

۱۸۵۱-جی ایلده روس جغرافییا جمعیتینین قافقاز شعبه‌سینه عضو سئچیله‌ن آخوندزاده سونرالار قافقاز آرخئوقرافییا کومیسییاسین‌دا تدقیقات ایشلرینه جلب اولونور. او، «اکینچی» قزئتینین نشرینه بؤیوک اهمیت وئریب، اونون صحیفه‌لرین‌ده «وکی‌لی میللتی-ناملوم» ایمضاسی ایله مقاله‌لر درج ائتدیریب.

آخوندزاده بدیعی یارادیجی‌لیغینا شعیرله باشلاییب («صبوهی» تخلصو ایله). او، آذربایجان ادبیاتین‌دا آزاد دوشونجه طرزینین ان بؤیوک نماینده‌سی‌دیر. م. ف. آخوندزاده ۱۸۴۲-جی ایلده آخوند حاجی اعلسگرین قیزی توبو خانیملا ائولنیب. اونون توبو خانیم‌دان ۱۳ اؤولادی اولوب کی، اونلاردان دا یالنیز ایکی‌سی - اوغلو رشیدبی و قیزی نیسه خانیم اوزون مدت یاشاییب، قالانلاری ایسه ائرکه‌ن یاشلارین‌دا اؤلوب.

او زامان قافقازین اینضیباطی-مدنی مرکزی ساییلان تیفلیس م. ف. آخوندزادنین دونیاگؤروشونه مهم تأثیر گؤستریب. اونون ایلک شعیری «زمانه‌دن شیکایت» آدلانیر. شعیر فارس دیلین‌ده، کلاسسیک شرق شعیری عنعنه‌لری اساسین‌دا یازیلیب. م. ف. آخوندزادنی گؤرکملی بیر شاعر کیمی گئنیش اوخوجو کوتله‌سینه تانی‌دان ۱۸۳۷-جی ایلده فارس دیلین‌ده یازدیغی «پوشکینین اؤلومونه شرق پوئماسی»دیر. همین اثری شاعر اؤزو روس دیلینه ترجمه ائدیب.

م. ف. آخوندزاده شرق‌ده ایلک دفعه درام ژانرین‌دا اثرلر یارادیب. اونون «تمثیلات» آدی آلتین‌دا بیرلشدیریلمیش آلتی کومدییاسی («حکایه ملا ابراهیم خلیل کیمیاگر»، «حکایه -موسیؤ ژوردان حکیمی-نباتات و درویش مستعلیشاه جادوکونی-مشهور»، «حکایه-خرس قولدورباسان»، «سرگوزشت -وزیری-خان لنکران»، «سرگوزشت مرد خسیس (حاجی قارا)»، «مورافیه وکیللرینین حکایه») ۱۸۵۹-جو ایلده تیفلیس‌ده نشر ائدیلیب.

م. ف. آخوندزاده اؤز یارادیجیلیغین‌دا همیشه آوروپا معاریفچیلیینه بؤیوک اؤن‌م وئریب. میرزه فتحعلی آخوندزاده ۱۸۷۸-جی ایل فئورالین ۲۶-دا اورک خسته‌لیین‌دن وفات ائدیب و تیفلیس‌ده دفن اولونوب.