طبی دیل‌ده "اور"، ائل آراسین‌دا "زوب" آدلاندیریلان خسته‌لیک بیزیم اؤلکه‌میز اوچون بؤیوک بیر پروبلئم اولوب و همیشه ناراحات‌لیق دوغوروب. اؤت‌ن عصرین ۶۰-جی ایللرین‌دن باشلایاراق حکیم و اندوکرینولوقلارین گؤستردیکلری سیلر نتیجه‌سین‌ده یود پروفیلاکتیکاسی آپاریلماقلا همین پروبلئم خئیلی درجه‌ده آرادان قالدیریلیب.

آخار. آذ خبر وئریر کی، آذربایجان ائندیکرینولوژی علمی جمعیتینین صدری، طب علملری دوکتورو، پروفسور واله میرزازاده بو سؤزلری آذرتاج-آ موصاحیبه‌سین‌ده بیلدیریب.

او دئییب: «یود چاتیشمازلیغی زامانی قالخانابنزر وزین بؤیومه‌سی و زوبون یارانماسی، بونونلا الاقدار یوخولولوق، ایش قابیلیتینین آزالماسی، یادداشین ضعیفله‌مه‌سی، آرتریال تضییقین و اورک دؤیونتولرینین سایینین آزالماسی، قادینلاردا منستروال سیکل پوزولماسی علامتلری، اوشاقلاردا اینتلکتین یونگول ضعیفله‌مه‌سین‌دن آغیر کرتینیزمه قدر موختلیف درجه‌لی زهنی گئریله‌مه حاللاری آرتیر. درینین قوروماسی و سولغونلاشماسی، اطراف موحیطین حرارتین‌دن آسیلی اولمایاراق دایم اوشومه، تنگ نفس‌لیک، چکی آرتیمی، حامیله‌لرده تئز-تئز دوشوکلر، ارکن دوغوش، کؤرپه‌لرین اینکیشاف قصورو ایله دونیایا گلمه‌سی حاللارینا راست گلینیر. مکتب یاشلی اوشاقلاردا ید چاتیشمازلیغی زهنی فعالیتین ضعیفله‌مه‌سی و درسلردن گئری قالما ایله اؤزونو گؤستریر. بیوستیمولیاتور و ایممونوستیمولیاتور اولدوغوندان ید اسکیکلیگی ایممون سیستمین ضعیفله‌مه‌سینه و تئز-تئز خسته‌له‌نمه حاللارینا سبب اولور».

اونون سؤزلرینه گؤره، ایلک دفعه ایسوچره‌ده آشکارلانان اندمیک اور خستلیینین یاییلما آرئالی داغلیق رایونلاردیر.

یود چاتیشمازلیغی تصدیق اولوناندا مدیکامنتوز تراپییادان ایستیفاده اولونماسینی مصلحت گؤره‌ن پروفئسسور دئییب: «یئر کوره‌سین‌ده یودون چوخ حیصه‌سی اوکیانلاردا جمعلشیب. اونا گؤره ده دنیز و اوکئانلاردان الده اولونان محصوللار یودلا داها زنگیندیر، لاکین اونو باشقا قیدالاردان دا الده ائتمک مومکوندور. باکی کیمی دنیز ساحلینده یئرلشن شهرلرده خسته لیین یاییلما احتیمالی چوخ آزدیر. یودلاشدیریلمیش دوز قاپالی شکیل‌ده ساخلانما شرطی ایله معالیجوی خصوصیتینی ۴ آی ساخلاییر. اونو حاضر خؤرکلره علاوه ائتمک داها فایدالیدیر.

عمومیتله، اهالی آراسیندا قالخانابنزر وزین دویونلرینین راستگلمه تئزلیگی اولدوقجا آرتیب. قالخانابنزر وزین خرچنگیندن اذیت چکه‌نلره ایسه چوخ نادیر حاللاردا راست گلینیر. بونلار بوتون خرچنگ خسته‌لیکلرینین چوخ جزعی حیصه‌سینی تشکیل ائدیر. تیروید دویونلرینین ده چوخ آز حیصه‌سی بدخاصه‌لی اولور. همین ناحییه‌ده دویون آشکار ائدیلدیکده بیوپسییا اصولو ایله یوخلانیلیر. معایینه پروسسی چوخ ساده‌دیر و لازیمسیز جراحی عملیاتلارین قارشیسینی آلیر».

حکیمین وئردیی معلوماتا گؤره، خسته لیین آرتماسیندا هم اطراف موحیطین، اکولوگییانین چیرکله‌نمه‌سی، هم قیدا محصوللارینین ترکیبینین دییشیلمه‌سی، ایسترس کیمی فاکتورلار مهم رول اویناییر. چوخ واخت بو خسته‌لیک اؤزونو هیپوتیرئوز علامتلری ایله بوروزه وئریر. خستلیین دیاقنوستیکاسی هم خسته‌نین شیکایتلری، هم ده لابوراتور و اولتراسس معایینه واسطه‌سیله قویولور و همین خسته‌لر ایسه اساساً اوزئدیجی هورمون موالیجه‌سی آلیرلار.