دونیادا سرعتله یاییلماغا باشلایان یئنی تیپ کوروناویروس پاندئ‌مییاسی حیاتیمیزین بیر حیسه‌سینه چئوریلمه‌یه باشلاییب. بوتون دونیا مطبوعاتی ویروس حاقین‌دا دئمک اولار کی، بیلینه‌ن معلوماتلاری هر گون تکرارا یاییر. نه قدر تکرارلانسا دا، آزدیر. چونکی حیاتیمیزدا هئچ واخت قارشیمیزا چیخمایان پروبلم مؤوجوددور.

بس کوروناویروسا دئدیکده نه باشا دوشولور؟

آخار. آذ خبر وئریر کی، بونون اوچون اولجه آشاغی‌داکی سواللارا جاوابی بیلملیسینیز:

۱. کوروناویروسا ندیر؟

- حیوانلار آراسین‌دا یاییلمیش بؤیوک بیر ویروس قروپودور.

۲. نه زامان، هارادا و نئجه میدانا گلدی؟

- ایلک دفعه اؤتن ایلین دکابر آیین‌دا چینین اوهان شهرین‌ده میدانا چیخدی. ویروسا ایلک یولوخانین حیوان بازارین‌دا بالیق ساتان ۴۹ یاشلی شخص اولدوغو تخمین ائدیلیر.

۳. اینفکسییا نئجه یاییلیر؟

- اؤسکورک و آسقیراق زامانی هاوایا یاییلان ویروسلار تنفس یولوندان اینسان بدنینه داخیل اولور. ویروسون اولدوغو اشیالارا توخوندوق‌دان سونرا اللریمیزی آغزیمیزا و بورنوموزا ووران زامان خستلیین داشیییجی‌سی اولوروق.

۴. بو گونه کیمی نئچه نفرده کوروناویروس آشکارلان‌دی و نئچه نفر حیاتینی ایتیردی؟

- پاندئ‌مییا یاییلماغا باشلایان‌دان جاری ایلین مارتین ۴۳-نه کیمی ۱۴۶ ۳۱۴ نفر یولوخوب. ۵.۴۴۲ نفر ایسه کوروناویروس‌دان اؤلوب. ۷۲.۵۵۶ نفر ساغالیب.

۵. نئچه اؤلکه‌ده یاییلیب؟

- عمومیلیکده ۱۴۵ اؤلکه‌ده. ایلک اوچلوکده چین، ایتالییا و ایران یئر آلیب.

۶. پاندمییانین واکسینلری وارمی؟

- هله‌لیک تاپیلماییب.

۷. داها نه قدر یاییلا بیلر؟

- بو باره‌ده مختلیف وئرسییالار مؤوجوددور. پاندمییانین یاییلماسی بئله داوام ائدرسه، دونیا اهالیسینین ۴۰-۷۰ فایزی یولوخا بیلر. دیگر وئرسییایا گؤره، کوروناویروس عادی گریپ کیمی مؤوسومی خسته‌لییه ده چئوریلر. عینی زامان‌دا، خسته‌لیین ۸۰ فایزینین یونگول فورمادا کئچدیینی احتیمال ائتسک، یئرده قالان ۲۰ فایزین پروبلم یاراداجاغی ایله باغلی فیکیرلر سس‌لنیر.

۸. کورونویروسون یایدا یاییلما سرعتی آزالاجاق‌می؟

- بو ویروسون فسیللرله هئچ بیر علاقه‌سی یوخدور. یایا کیمی یا ویروس یولوخماغا اینسان تاپمایاجاق و اؤز-اؤزولویونده محو اولاجاق، یا دا بونون پئیوه‌ندی حاضرلاناجاق.

۹. کیملر ریسک آلتین‌دادیر؟ نئجه قورونا بیلریک؟

- ۶۵ یاش‌دان یوخاری اولانلار و ایممونیتتی گوجلو اولمایانلار ریسک آلتین‌دادیر.

۱۰. ایممون سیستمینی نئجه گوجلندیرمک اولار؟

- گون‌ده ۷ ساعت یاتمالیسینیز. هر گون یاریم ساعت ایدمان ائتمه‌یه چالیشین. بوتون تروز و میوه‌لرده آنتی‌ اوکسیدانلار وار. خصوصیله چوغوندور، ساریمساق، بروککولی، سیتروس مئیوه‌لری، بؤیورتکه‌ن و کیوییه اوستونلوک وئرین.

۱۱. گیگئینیکا قایدالاری هانسیلاردیر؟

- خسته اینسانلارلا تماس ائتمیین. اللرینیزله آغیز، بورون و گؤزه توخونمایین. اللرینیزی ان آز ۲۰ ثانییه مدتینده سابونلا یویوب قورولایین. اؤسکورک و آسقیراق زامانی آغزینیزی بیر دفعه ایستیفاده اولونان دسماللا (سالفتله) باغلایین.

۱۲. ماسکادان ایستیفاده اولونمالیدیرمی؟

- ساغلام اینسانلارین ایستیفاده‌سی واجیب دئییل. لازیملی مقاملاردا طبی ماسکالاردان ایستیفاده ائتمک اولار. فیلترلی ماسکالار دیگر تنفس پروبلملرینه سبب اولا بیلر. دفعه‌لرله ایستیفاده اولونان طبی ماسکالار میکروب ریسکینی آرتیریر .

۱۳. الجک گئیینمک واجیبدیرمی؟

- طب ایشچیلرین‌دن باشقا عادی اینسانلار الجک گئیینمه‌مه‌لی‌دیر. دوزگون ایستیفاده اولونماسا، داها چوخ پروبلملره یول آچا بیلر.

۱۴. ائوده نلره دقت ائتملیگیک؟

- اوتاغی تئز-تئز هاوالاندیرماق لازیم‌دیر. نورمال یویوجو واسطه‌لری ایله تمیزلیک ائتمک کیفایت‌دیر.

۱۵. ایش یئرین‌ده گؤرولمه‌سی واجیب اولان تدبیرلر هان‌سیلاردیر؟

- اورتاق ایستیفاده ائدیله‌ن اوتاقلارین گیگیئناسینا دقت ائدیلمه‌لی‌دیر. قورویوجو لوازیماتلارلا تعمین اولونمالی‌دیر. اوتاق تئز-تئز هاوالاندیریلمالی و شوبهه‌لی وضعیت هیسس ائدیلدیک‌ده کارانتینه آلینمالی‌دیر.

۱۶. اجتماعی نقلیات‌دا نه گؤزلنیلمه‌لی‌دیر؟

- مومکون قدر آز ایستیفاده اولونمالی‌دیر. اجتماعی نقلیات‌دان دوشدوک‌دن سونرا اللر یویولمالی و یا دزینفکسییا ائدیلمه‌لی‌دیر.

۱۷. سوسیال حیاتیمیزا نئجه تأثیر ائد‌جک؟

- ال‌له گؤروشمک، قوجاقلاشماق و اؤپوشمک چوخ ریسک‌لی‌دیر. اینسانلارین سیخ اولدوغو یئرلره گئتمک اولماز.

۱۸. ائو حیوانلارینی نئجه قورویا بیلریک؟

- خسته‎لیین پیشیک و ایتده‌ن کئچمه‌سی ایله باغلی معلومات یوخ‌دور. بونا باخمایاراق، حیوانلاری عزیزلدیکدن سونرا گیگینا قای‌دالارینا عمل اولونمالیدیر.

۱۹. واجیب خاریجی سفرلر زامانی نه ائتمه‌لی؟

- هاوا لیمانلارین‌دا گؤزله‌مه یئرلرین‌ده اینسانلارلا آرا مسافه‌سی ساخلاماق شرط‌دیر. گئتدیینیز اؤلکه‌ده اینسانلارین سیخ اولدوغو مکانلارا گئتمیین. ان اساسی ویروس اولان اؤلکه‌دن قاییتدیق‌دان سونرا ۱۴ گون ائوده‌ن چیخمایین.

۲۰. اوشاقلاریمیزی نئجه قورویا بیلریک؟

- اونلارا ویروس باره‌ده یالان دانیشمایین. سواللارینی جوابلان‌دیرین. قورخوتمادان، تضییق گؤسترمه‌دن و تهدید ائتمه‌دن اللرینی تئز-تئز یوماغین واجیب اولدوغونو باشا سالین.

۲۱. ویروسا یولوخدوغوموزو نئجه آنلایا بیلریک؟

- اوچ اساس شرط وار: قیزدیرما، اؤسکورک و تنفس چتین‌لیگی. ویروسا یولوخانلارین ۸۰ فایزی یونگول فورمادا کئچیریر.

۲۲. شوبهه‌لنه‌ن‌ده ایلک اولاراق نه ائتملیگیک؟

- درحال حکیمه مراجعت ائتملیگیک. معایینه‌دن سونرا ویروسون سیمپتوملاری آشکارلانارسا، صییه ناظیرلیینین تعیین ائتدیی خسته‌خانایا گؤندریلجکسینیز.

۲۳. خسته اولان شخص هان‌سی هیسسلری کئچیریر؟

- بو اساساً تنففوس پروبلئ‌می ایله باغلی اینفئک‌سییادیر. اساساً قیزدیرما، اؤسکورک و تنففوس چتین‌لیگی ایله اؤزونو بوروزه وئریر. سیمپتوملار ویروسلا قارشیلاشدیق‌دان بئش گون سونرا هیسس ائدیلیر. پروسئس خسته‌نین ایممون سیستئمینین ضعیف اولوب-اولماماسین‌دان و یاشین‌دان آسی‌لی اولاراق دییشیر. خسته‌لیک یا ایر‌لیله‌ییب پنئومونییا ایله تنففوس چاتیشمازلیغینا آپاریر، یا اؤز-اؤزونه ساغالیر.

۲۴. معالیجه‌نی دستکله‌یه‌ن علاوه بیر شئیلر وارمی؟

- خسته‌لیین بیرباشا موالیجه‌سی یوخدور. نه ده درمانی وار. ساغلام قیدالانماق و کیفایت قدر یاتماق لازیم‌دیر. دوزلو سو ایله قارقارا کیمی واسطه‌لر معالیجه اوسولو دئییل.

۲۵. پاندمییا نه قدر مدته کئچیر؟

- ۱۴ گون مدتینه خسته‌لیک ساغالیر.

۲۶. بیر دفعه یولوخوب ساغالان یئنی‌دن یولوخا بیلرمی؟

- بونونلا باغلی دقیق معلومات یوخ‌دور.

۲۷. پسیخولوگییامیزا نئجه تأثیر ائده بیلر؟

- ویروسلا باغلی هر دقیقه یئنی خبرلر ایزله‌مکدن ال چکین. هر کسه قولاق آسمایین. رسمی دایره‌لرین قرارینا گؤره حرکت ائدین. اومیدینیزی ایتیرمیین. اونوتمایین کی، بو ویروسا ان آز ضررله بئله قالیب گله بیلرسینیز.

۲۸. گیگیئنا وسوسه‌سینه چئوریلمه‌مک اوچون نه ائتمک لازیم‌دیر؟

- گیگیئنا قایدالارینین دوزگون معینلشدیریلمه‌سی و بو قایدالارا تام ریایت ائدیلمه‌سی وسوسه‌دن فرق‌لی بیر وضعیت یارادیر. نه ائدیلجیی بیلینمه‌یه‌ن‌ده و تدبیرلرین درجه‌سی معین ائدیلمدیک‌ده وسوه‌سه داها چوخ آغیرلاشیر.

۲۹. یاشادیغیمیز یئر کارانتین‌ده‌دیرسه، ساکیتلییمیزی نئجه قورویوروق؟

- سئودییمیز اینسانلاردان آیریلما احتیمالی کیمی ناراحات‌لیقلار یارانا بیلر. آنجاق وضعیتین موقتی اولماسی ایله باغلی فیکیر بو چتین‌لیگی تعمین ائده بیلر.

۳۰. فوند یاراتماغا احتیاج وارمی؟

- خئیر. ائپیدمییا ایله مباریزه‌نین ان واجیب قایدالارین‌دان بیری نزاکت و حؤرمت‌دیر.

۳۱. سوسیال نتیجه‌لری نه اولاجاق؟

- اؤلوم ایستاتیستیکاسینا نظر سالساق گؤرریک کی، ویروس اساساً یاشلی نسلین اینسانلارینین حیاتینا سون قویور. وضعیت بئله اولدوقدا یاشلی اهالی اوچون خصوصی سیاست حاضرلانماسی فاکتی اورتایا چیخا بویلر. بون‌دان علاوه، جمعیت‌ده سوسیال-اقتصادی برابرسیزلیکلر مؤوجوددور. ویروسون یاییلدیغی زامان‌دا حدین‌دن آرتیق طلب اولونان محصوللارین باها قیمته ساتیلماسی کیمی مقاملاری نظره آلاراق، جمعیتین اؤنوموزده‌کی دؤورده بو برابرسیزلیکلره قارشی مهم بیر ایمتحان وئرجیینی سؤیله‌مک یانلیش اولماز.