اولی بورادا

۴-جو حیسه

نظره آلماق لازیم‌دیر کی، اونلار اجتماعی موباریزه و اینقیلاب تجروبه‌سین‌دن کئچمیش، سیاسی جهت‌دن حاضرلیق‌لی، پاسیونار بیر قوه ایدی. اونلار مهاجیرته اؤزلری ایله تکجه کمیت یوخ، هم ده یئنی کئیفیت – یئنی نفس و دینامیکا، میللی مسئله‌یه داها فرق‌لی یاناشما مئتودو آپارمیشدیلار. بو، میللی ایدئیا اطرافیندا تشکیلاتلانمانین خیلی سرعتله‌نمه‌سینه سبب اولدو.

بو دؤورده دیله باغلیلیق او قدر آرتمیشدی کی، ۱۹۸۲-جی ایلده مهاجیر آذربایجان‌لیلار غربی بئرلین‌ده «آنا دیلی کورسلاری» آچمیش و مهاجیرلرین بؤیوک بیر قروپو اورا توپلاشمیشدی (۲). ۱۹۸۴-جو ایله قدر فعالیتده اولان بو کورسلارین ان بؤیوک اهمیتی هئچ ده کیمینسه اورادا دیلینی موکممل اؤیرنیب-اؤیره‌نمه‌مه‌سی ایله یوخ، بو آکسییانین مهاجیرلره اویادیجی تأثیرلری ایله معین اولونمالی‌دیر.

۱۹۸۳-جو ایلده‌ن اعتباراً کؤلن، بونن و غربی بئرلین‌ده صرف میللی مدنیت عاملی زمینین‌ده ایلک توپلانتیلار کئچیرن آذربایجان‌لیلار میللی حاقلار اوغرون‌دا موباریزه‌نی آرتیق دیل کورسلاری، مدنی-کوتلوی تدبیرلر کیمی فعالیت فورمالاری چرچیوه‌سین‌دن چیخاریب داها احاطه‌لی تشکیلاتلار یاراتدیلار. آلمانییانین بونن شهرینده یاشایان فعال میللی-دموکراتلاردان نورددین قره‌وینین ده بو موباریزه‌ده‌کی رولو دانیلمازدیر و خصوصی قید ائدیلمه‌لیدیر. او، ۱۹۸۴-جو ایلده بن‌دا فعالیتینی هله ده داوام ائتدیره‌ن «آنا دیلی» آدلی قزئتین اساسینی قویموش، موهاجیرلرین میللی شعورونون آرتماسی ایستیقامتین‌ده خئیلی ایش گؤرموشدو. بو قزئت بوتون آوروپا اؤلکه‌لرین‌ده، آمریکا، کانادا، شیمالی آذربایجان، تورکییه، ایران، عراق و دیگر اؤلکه‌لرده یاییلیردی. یاراندیغی گون‌دن موستقیل آذربایجان ایده‌آلینی اؤزونون اساس هدفی سئچسه ده قزئتین فعالیتین‌ده آنا دیلی اوغروندا موباریزه خصوصی یئر توتور.(۳) ۱۹۸۵-جی ایلده غربی بئرلین‌ده «قاینارجا» جمعیتی و ائینیادلی قزئت، ۱۹۸۶-جی ایلده واحید مرکزدن ایداره اولونماقلا بن، غربی بئرلین، کؤلن و هاننووئر شهرلرین‌ده «آذربایجان کولتور اوجاغی» یاراندی و همین ایل تشکیلاتین «ساوالان» آدلی درگیسی نشره باشلادی (۲).

«آذربایجان کولتور اوجاغی» او قدر احاطه‌لی و گوجلو بیر تشکیلات ایدی کی، او، بوتون آوروپاداکی مهاجیرلری اطرافین‌دا توپلایا بیلمیشدی. بو تشکیلاتی قبول ائتمه‌یه‌ن هئچ بیر میللی روحلو جنوبلو مهاجیر یوخ ایدی، هامی اونو آذربایجان‌چیلیق ایدئیاسی زمینینده‌کی موباریزه‌نین، میللی حاقلار، دیل، اؤزگورلوک اوغرونداکی موجادیله‌نین آپاریجی قوه‌سی کیمی قبول ائدیردی.

۲. جعفرلی ف. «نیکبینلییه اساس وار»، «آزادلیق» قزئتی ۱.۱۰.۱۹۹۷

۳. «آنا دیلی» قزئتی، ۶.۷.۱۹۸۹