ایرانین ایروان‌داکی سفیری مهدی سبحانی ارمنیستان مدیاسینا آچیقلاماسین‌دا یئنه آذربایجانا قارشی تخریبات کاراکترلی فکرلر سسلندیریب. سبحانی ادعا ائدیب کی، «زنگزور دهلیزی آچیلمایاجاق». آردینجا رسمی باکینین عنوانینا «هئچ بیر مسئله‌نی گوج یولو ایله حل ائتمک اولماز» مساژینی گؤندریب. ایران سفیری بو سؤزلری ایله آذربایجانی «حربی گوج تطبیق ائتمکده» اتهام ائدیر و «بونا امکان وئرمه‌یه‌جکلرینی» بیلدیریر.
سفیرین ارمنیستان‌دا ایران اسلام رسپوبلیکاسینین رسمی تمثیل‌چی‌سی اولدوغونو نظره آلساق سوال یارانیر: باکییا عنوانلانان اتهاملار تهرانا عایددیر؟
سبحانی داها اؤنجه ده تخریبات کاراکترلی آچیقلامالار وئریب و باکی-تهران خطینده آنلاشیلمازلیقلارین اولدوغو واختلار اونون سؤزلری ایرانین موقعیی کیمی گؤرونه بیلردی، لاکن ایندی سیتواسییا تمامیله دییشیب.
آذربایجان و ایران مناسبتلرینده بوتون آنلاشیلمازلیقلار آرادان قالخیب. ایران پرزیدنتی مسعود پزشکیانین باکییا گئنیش ترکیبده سفری، پرزیدنت ایلهام علیئوله بیرگه مثبت مساژلارین وئریلمه‌سی، او جمله‌دن باکی و تهرانین پروبلملرین آرادان قالخدیغینی اثباتلایان پراکتیکی آددیملاری بونو تصدیق ائدیر.
- «آراز-۲۵» بیرگه تعلیملری آذربایجان-ایران مناسبتلرینین موجود وضعیتینی پراکتیکی اولاراق گؤسترن اساس عامللردن بیریدیر. ایکی اؤلکه‌نین حربچیلری هم سرحدده، هم ده اشغال‌دان آزاد اولونموش اراضیلریمیزده حربی تاکتیکالاری بیرگه مشق ائدیب. بو، ایکی اؤلکه‌نین حربی امکداشلیغینین داها دا درینلشمه‌سینه مهم تحفه وئرجک آددیم‌دیر.
- رگیونون نقلیات شبکه‌سینده بیرگه فعالیت گؤسترن آذربایجان و ایران «آراز دهلیزی» لاییحه‌سی ایله لوگیستیکا امکانلارینی داها دا گئنیشلندیریر. ایکی اؤلکه‌نین ترانزیت امکانلارینی بیرلشدیرمه‌سی فارس کؤرفزی-قارا دنیز مارشروتونون رئاللاشماسینا و بوتؤولوکده رگیونون ترانزیت پرسپکتیولرینین گوجله‌نمه‌سینه زمین یارادیر.
- ایکی اؤلکه آراسین‌دا سیاسی و حربی ساحه‌ده اولدوغو کیمی، اقتصادی موستویده ده امکداشلیق محکملندیریلیر. بورا ترانزیت پتنسیالینین بیرلشدیریلمه‌سی ایله یاناشی، قارشی‌لیقلی اینوستی‌سییا قویولوشو و تجارت دورییه‌سینین آرتیریلماسی دا داخل‌دیر.
آذربایجان-ایران مناسبتلرینین یوکسه‌له‌ن خطله انکشاف ائتمه‌سی فونوندا زنگزور دهلیزی مسئله‌سی ده آرتیق ایکی اؤلکه‌نین گوندلییندن «پروبلماتیکا» اولماقدان چیخیب. عکسینه، ناخچیوان مختار رسپوبلیکاسینا قورو علاقه‌سینین ایران اوزریندن حیاتا کئچیریلمه‌سی ایله باغلی راضیلاشما طرفلرین بو مسئله‌ده امکداشلیق مرحله‌سینه کئچدیینی گؤستریر. و تصادفی دئییل کی، آرتیق ایران‌دا زنگزور دهلیزی ایله باغلی آچیقلامالار آرخا پلانا کئچیب. بو عامللر سبحانینین زنگزور دهلیزی ایله باغلی ادعالارینین رسمی تهرانین موقعیی اولمادیغینی دئمه‌یه اساس وئریر.
او زمان سوال یارانیر: آذربایجان-ایران مناسبتلرینه ضرر وئرن فکرلری ایر‌لی سورن سبحانینین مقصدی ندیر؟ ایران سفیری تمثیل ائتدیی اؤلکه‌نین ماراقلارینا خدمت ائدیر، یوخسا باشقا قوه‌لرین؟
سبحانینین کئچمیشینه، «ترجمه حالینا» و فعالیتینه دقت ائتدیکده بو سواللارین جوابینی تاپماق ممکون‌دور. ایرانین ارمنیستانداکی سفیری داها اؤنجه ده باکی-تهران مناسبتلرینین پوزولماسینا حسابلانمیش تخریبات فعالیتلری سرگیله‌ییب. اونون بو فعالیتینی بیر نئچه استقامت اوزره دیرله‌ندیرمک اولار.
بیرینجی‌سی، قاراباغ‌دا کئچمیش سپاراتچی رژیمین دستکله‌نمه‌سی ایدی.
ایکینجی‌سی، ایرانین ارمنیستانا حربی دستیینی تامین ائتمه‌یه، خصوصیله سلاحلاندیرماغا سوق ائتمک ایدی.
بو کنتکستده سبحانینین ارمنیستانا سفیر تعیین ائدیلمه‌سی تاریخی خصوصیله دقت چکیر. ایرانلی دیپلمات ارمنیستانا گؤندریلممیشدن اؤنجه سوریادا سفیر کیمی فعالیت گؤستریردی. اونون سوریاداکی فعالیتی بیرمعنالی قارشیلانمیر. مدیادا یاییلان معلوماتلاردا سبحانینین سوریادا سفیردن داها چوخ، کشفیاتچی کیمی ایشلدیی و بؤلگه‌ده سلاح‌لی بیرلشمه‌لرین قورولماسین‌دا رول آلدیغی دئییلیردی. بو معلوماتلار او قدر جدی ایدی کی، حتی ایرانین ارمنیستانداکی سفیرلیی تله‌سیک «تکذیب» آچیقلاماسی وئردی و دقتی سبحانینین اوزرینه بیر قدر ده چکدی. بئله بیر «دیپلماتین» ۲۰۲۳-جو ایلین مارتین‌دا – قاراباغ‌دا سپاراتچی رژیمین قالیقلارینین هله ده موجود اولدوغو واخت ارمنیستانا گؤندریلمه‌سی شبهه‌لر یارادیردی. و سبحانی ارمنیستان‌دا فعالیته باشلایان کیمی آنتی-آذربایجان چیخیشلارینا استارت وئرمه‌سی، خصوصیله قاراباغ‌دا همین واخت هله ده قالان سپاراتچیلاری دستکله‌مه‌سی بو شبحه‌لری آرتیریردی. همین واخت تورکیه مدیاسی یازیردی کی، سبحانینین تعییناتینین آرخاسین‌دا ایران‌دا آذربایجانا قارشی اولان قوه‌لر دایانیر و مقصد قاراباغ‌دا سوریا تجربه‌سینین تطبیق ائدیلمه‌سی، یعنی قوندارما رژیمین قالماسینی تامین ائتمک اولوب. عینی زمان‌دا، سبحانینین میسیاسی آذربایجان-ایران مناسبتلرینی پوزماق، ایران رهبرلیینی بؤلگه‌ده سیاسی، اقتصادی و حربی موستویده ارمنیستانی دستکله‌مه‌سینه ایناندیرماق ایدی. ایران سفیرینین سپاراتیزمه آچیق دستک وئرمه‌سی و بوتون فعالیتینی آذربایجانا قارشی قورماسی اونون ارمنیستانا خصوصی میسیا ایله سفیر گؤندریلدیی فکرینی داها دا گوجلندیریر.
سبحانینین ارمنیستانداکی فعالیتینه دایر مدیایا سیزان معلوماتلار دا بو کونتکستده دقت‌چکه‌ندیر. معلوماتلارا گؤره، ایران سفیری تهرانا گؤندردیی معروضه‌لرینده ارمنیستانین آذربایجانا قارشی سلاحلاندیریلماسین‌دا اسرار ائدیر، حتی بو سلاحلارین ساتیلماسی یوخ، هدیه کیمی وئریلمه‌سینی ایسته‌ییر. سفیرین ایرانین ارمنیستان و آذربایجان سیاستینده بالانسین ارمنیلرین خیرینه دییشدیریلمه‌سی مقصدیله «حساباتلار» حاضیرلادیغینا دایر ده معلوماتلار وار.
آذربایجان-ایران خطینده پروبلملرین آرادان قالدیریلماسی، مناسبتلرین دوز خطه چیخماسی و سون دورلر داها دا انکشاف ائتمه‌سی سبحانی و آرخاسینداکی قوه‌لرین ایستکلرینه نایل اولا بیلمدیینی تصدیق ائدیر. هرچند، نه سبحانینین، نه ده آرخاسینداکی قوه‌لرین آذربایجان-ایران مناسبتلرینین پوزولماسینا حسابلانمیش تخریباتچی نیتی دییشیب. ایران سفیرینین زنگزور دهلیزی ایله باغلی سون چیخیشی دا «تخریبات میسیاسینا» قالدیغی یئردن داوام ائتدیینی تصدیقلییر.
بورادا ان اؤنملی مقاملاردان بیری «سبحانینین آرخاسین‌دا دایانان قوه‌لر کیم‌دیر» سوالی‌دیر.
ایلک دقت ایران‌دا آذربایجانلا مناسبتلرین پوزولماسینا چالیشان قوه‌لرین اوزرینه یؤنلیر. ایرانین سیاسی ایستبلشمنتینده بئله قوه‌لرین اولدوغو سر دئییل، خصوصیله ۴۴ گونلوک محاربه‌دن سونرا باکی-تهران خطینده آنلاشیلمازلیقلارین یارادیلماسین‌دا اونلارین «امیی» کفایت قدر چوخ اولوب. باکییا سفری زمانی آذربایجان تلویزییاسینا مصاحبه وئرن ایران پرزیدنتی مسعود پزشکیان دا ایکی اؤلکه‌نین مناسبتلرینده گرگینلیین صونعی یارادیلدیغی حاقدا دانیشارکه‌ن، «بعضیلری دانیشمامالی اولدوغو سؤزو دانیشیر، بیزیم اؤز اؤلکه‌میزده بعضیلری حتی بیزیم اؤزوموزو ده قبول ائتمیرلر» دئمکله بونو تصدیقلمیشدی.
غرب قوه‌لرینی آوروپا اتفاقینین «مشاهده میسیاسی» آدی آلتیندا بؤلگه‌یه گتیرن و بیرباشا ایرانلا سرحدده یئرلشدیرن – بو میسیانین ایرانا قارشی کشفیات کاراکترلی فعالیت گؤستردیی حاقدا معلوماتلار وار – ارمنیستان اولسا دا، تهران‌دا «اوچونجو قوه‌لرین بؤلگه‌یه گتیریلمه‌سی» اتهاملارینی باکییا یؤنلدنلر ده بو قوه‌لر ایدی. و بو پروسسده محض مهدی سبحانینین اهمیتلی رولو اولموشدو. معلوماتلارا گؤره، سبحانی تهرانا ارمنیستان‌دا یئرلشدیریله‌ن غرب قوه‌لرینین ایرانا تهلوکه یاراتمادیغینا دایر «حساباتلار» گؤندریب.
آذربایجان-ایران مناسبتلرینین انکشافینی قبول ائتمه‌یه‌ن بو قوه‌لر گؤرونور، یئنی‌دن سبحانی اوزریندن تخریباتلارا جهد ائدیرلر.
لاکن آذربایجان-ایران مناسبتلرینین نرماللاشماسی تکجه ایران‌داکی قوه‌لره یوخ، هم ده رگیون‌دا ماراقلاری اولان خارجی اویونچولارا، خصوصیله غربده معین قوه‌لره ده صرف ائتمیر. و داها بیر سوال یارانیر: باکی-تهران خطینده یئنی‌دن چاتلارین یارانماسین‌دا ماراقلی اولان خارجی قوه‌لرله سبحانینی نه بیرلشدیریر؟
بورادا مهدی سبحانینین ایرانی تمثیل ائد‌ن دیپلمات اولماسینا باخمایاراق، زمان-زمان دقت مرکزینه دوشه‌ن «چوخ‌وکتورلو» فعالیتینه نظر یئتیرمک لازمدیر. سبحانی ۱۹۹۰-جی ایللرده ایرانین آذبایجان‌داکی سفیرلیینده اوچونجو، داها سونرا ایکینجی کاتب کیمی فعالیت گؤستریب. هله همین دورده اونون دیپلماتدان داها چوخ، کشفیاتچی کیمی فعالیتی قیده آلینیب. آذربایجانین داخلی ایشلرینه قاریشماغا جهدلر ائد‌ن سبحانی باکی-تبلیسی-جیهان لاییحه‌سینین علیه‌اینه فعالیتی ایله ده خاطیرلانیر. او، بیر طرفدن خزرین انرژی رسورسلارینین آوروپا بازارینا چیخاریلماسیندا ایرانین شمالینین (جنوبی آذربایجان) اساس مارشروت کیمی سئچیلمه‌سینی تبلیغ ائدیر، بونون اوچون حتی یئرلی مدیادا «بو استقامتین جنوبی آذربایجانین اقتصادی انکشافینا سبب اولاجاغینا» دایر تبلیغات قورماغا چالیشیر، دیگر طرفدن، ۲-جی کاتب کیمی غرب اؤلکه‌لرینین باکی‌داکی سفیرلیکلرینده گؤروشلر کئچیررک، خزرین انرژی رسورسلارینین باکی-تبلیسی-جیهان خطی اوزره یوخ، محض ایران‌دان کئچمه‌سینین اوستونلوکلری حاقدا «معروضه‌لر» دئییرمیش. معلوماتلارا گؤره، سبحانی محض همین زمان غرب اؤلکه‌لرینین خصوصی خدمت ارگانلارینین دقتینه دوشوب، حتی معین تماسلار دا یارانیب.
بو اینفورماسییالار سبحانینین ارمنیستان‌دا سفیر کیمی فعالیتی فونوندا یئنی‌دن گوندمه گلیر.
۱. او، ایرانی تمثیل ائد‌ن دیپلمات اولسا دا، بوتون فعالیتینی ارمنیستانین مدافعه‌سی اوزرینده قوروب و بو، غربده معین اؤلکه‌لرین جنوبی قافقازدا ارمنی وکتورلوق سیاستی ایله سینخرون تشکیل ائدیر.
۲. دائم باکینی ایروانین گونده‌لیی کونتکستینده اتهام ائد‌ن سبحانی غرب قوه‌لرینین ارمنیستان‌دا یئرلشدیریلمه‌سی و تمثیل ائتدیی اؤلکه‌نین ماراقلارینا ضد فعالیتی حاقین‌دا هئچ بیر آچیقلاما وئرمه‌ییب، عکسینه، تابع اولدوغو قوروملارا بو فعالیتین ایران علیه‌اینه اولمادیغینا دایر یالان معلوماتلار اؤتوردویو دئییلیر.
۳. اونون آذربایجان علیه‌اینه سسلندیردیی ادعالار/اتهاملار ایرانین یوخ، ارمنیستانین و باکی-تهران یاخینلاشماسینی ایسته‌مه‌یه‌ن قوه‌لرین ماراقلارینا خدمت ائدیر.
بوتون بونلار مهدی سبحانینین آذربایجان-ایران مناسبتلرینه ضرر وورماغا حسابلانمیش تخریبات فعالیتینین رگیوندان‌کنار اویونچولارین دا سفارشی اولدوغو فکرینی اؤنه چیخاریر. و بورادا ایران داخلینده‌کی قوه‌لرله رگیوندان‌کنار اویونچولارین عینی هدف – باکی-تهران خطینده یاخینلاشمانین قارشی‌سینی آلماق – اوغرون‌دا اورتاق فعالیتی ده دقت چکیر. بو میسیانی محض سبحانینین اجرا ائتمه‌سی اونون شخصی کاراکتریندن – ایران‌دا ائتنیکلره پاتالوژی نفرتیندن ده ایر‌لی گلیر.
ایرانین گلستان ولایتینین گالیکش شهرینده دوغولان سبحانی اؤلکه‌ده‌کی ائتنیکلره نفرتی ایله تانینیر. اونون ایران پرزیدنتی مسعود پزشکیانا نفرتی ده محض آذربایجانلی اولماسیندان قایناقلانیر. ایرانین آذربایجان‌داکی کئچمیش سفیری، ایکی اؤلکه آراسین‌دا مناسبتلرین نرماللاشماسی استقامتینده چالیشان عباس موسوینین گئری چاغیریلماسین‌دا سبحانینین رولو اولدوغو حاقدا معلوماتلار وار. ائتنیک کیملیینه (آذربایجانلی اولدوغو دئییلسه ده، مازندارانلی ایدی) گؤره عباس موسوی حاقین‌دا ایران‌دا «آذربایجان ماراقلارینین مدافعه‌چی‌سی» رایی یارادیلیردی و بو فکرلرین سبحانی طرفیندن اورتایا آتیلدیغی دئییلیر. گؤرونور، سبحانی تخریبات پلانلارینین اجراچی‌سی کیمی تصادفی سئچیلمه‌ییب و اونون فعالیتی ایران‌دان باشقا بوتون قوه‌لره ایشلدیینی اثباتلاییر.
مهدی سبحانینین فعالیتی ایران رهبرلیینی دوشوندورمه‌لیدیر. چونکی بئله بیر شخصین اساس میسیاسی تکجه باکی-تهران مناسبتلرینی پوزماق دئییل، عینی زمان‌دا، ایران ماراقلارینی ساتماقدان عبارتدیر.
