کامال عبدوللاه
(حکایه)
۱۴۵۵-جی ایلین شاختالی بیر قیش گئجه‌سی ایدی. حاجی میر حسن آغا صییاح یول‌دان-ایزده‌ن، گؤزدن-نظردن اوزاق بیر داغین کؤکسون‌ده یئرلشه‌ن هونگور ماغاراسین‌دا اؤزونون تکجه‌نه‌لیک واختینا بورونوب بیر سویوق داشین اوستونه اوتورموشدو. قارشی‌سین‌دا گونورتادان قالادیغی اوجاق وار ایدی. اوجاق آرتیق اؤزونون سون آلوو پارچاسینی ماغارانین قارا دیوارلارینا تنته‌نه‌لی بیر طرزده ائله ایندیجه گؤندردی، پاریلداشان دیلی ایله اونلاری بیر آنلیق نورا قرق ائله‌دی و بو زامان دیواردا جوربجور کؤلگه‌لر پیدا اولدو، گویا کی، بوردا چوخ آدام وار ایدی، تکجه حاجی میر حسن آغا دئییل‌دی. سیاه یئنیجه تاماملادیغی و بیر یئکه کاغیذ قالاغین‌دان عبارت اولان بو قالین ال یازمانی دیزلرینین اوستون‌ده برک-برک سیخیب توتموش‌دو. بیر آز اول بیریمینجی صحیفه‌نین اوست طرفین‌ده اؤز آدینی، سونرا دا اثرین آدینی خط سالا-سالا یازمیش‌دی: حاجی میر حسن آغا صییاح - "سیرلرین سرگوزشتی". گؤزلرینی بو یازی‌دان چکه بیلمیردی.
اونون ایللر اول هامی‌دان آرالانیب ترک-عالم اولماسینین و بو گؤزدن ایراق ماغارایا سیغینماسینین اصل سببی اوزون و ایضطراب‌لی گونلرینین، گئجه‌لرینین بهره‌سی اولان بو قورخولو یازی ایدی. اونو یازماغا باشلایان‌دان آز سونرا شهر اهلینین تهدید و هده‌لرین‌دن، تعنه و تعقیبلرین‌دن، ائوینین یاندیریلماسین‌دان، کوچه‌ده گئدرکه‌ن آرخاسینجا تنگ نفس گلنلر طرفین‌دن آز قالا داشقالاق ائدیلمه‌سین‌دن سونرا، نهایت، بیر ظولمت گئجه یارییانمیش ائوینه یاپیشیق تؤیله‌نین بیر کونجونه قیسیلدیغی واخت گیزلیجه گلیب اونون حیاتینا گیره‌نلرین آچیق-آشکار بئله بیر صحبتینی ائشیتدی. و او صحبت‌دن سونرا صییاح ، نهایت کی، قطعی قرارا گلدی.
او اولدوزسوز ظولمت گئجه حیاتا اوچ کیشی گیرمیش‌دی. اول-اول اؤز آرالارین‌دا یاواش‌دان دانیشیردیلار. سییاح تکجه قولاغی ایله دئییل، بوتون ووجودو ایله باییردان گلن و اوریینین دؤیونتوسونه قاریشان بو سسلری توتماغا، ائشیتمه‌یه چالیشیردی. بو ائله ده چتین اولمادی. چونکی مؤوضوع بللی، بو آداملارین نه دئدیکلری یاخشی معلوم ایدی. تزه بیر شئی دئمیردیلر، بوتون شهر اهلینین تک فیکرینی دیله گتیریردیلر. شهرده هر کس موقتدیر بیر میرزه و عالیم کیمی تانینان، دونیانین هر بیر یئرین‌ده اولوب و بو یئرلردن حیکمتلر اؤیرنیب اؤزو ایله گتیره‌ن حاجی میر حسن آغانین یئنیجه یازماغا گیریشدیی "سیرلرین سرگوزشتی" ریساله‌سینی بیلخاصه اؤزونه قارشی بیر قصد حساب ائدیردی. هر کسین کی سیرری وار ایدی، او سیرری بو شخص اوردان-بورادان، بعضا یاخین‌دان، بعضا ده گئتدیی اوزاق اؤلکه‌لردن هانسی سا اصول ایله اؤیرنیب عالمه فاش ائل‌مه‌یه باشلایاجاق‌دی. سیرری-عظیملرین آشیکار اولاجاغی گئجه‌نی سیاه بیر دفعه شهر اهلینین سئچمه آداملارینا وعد ائلمیش‌دی. بونو اونون اؤز دیلین‌دن ائشیدنلر اولموش‌دو و خبر ایلدیریم سرعتیله دؤرد بیر طرفه یاییلمیش‌دی. ایندی آنلاییردی کی، سهوین بؤیویونو ائله بو زامان ائدیب. تلاش و توغیان ائد‌نلرین سایی بیر دئییل‌دی، یوز دئییل‌دی. بونا دؤزمک اولاردی‌می، اولمازدی.
...حیه ته گیره‌نلردن بیری اونون اؤز قونشوسو، جان دوستو حسن علی ایدی. حسن علی بیردن-بیره یانین‌دا دوروب پیچیلتی ایله دانیشانلارین سؤزونو کسدی، اونلاردان فرق‌لی بیر حال‌دا سسینی باشینا آتدی و خئیلی اوجادان سسلنیب بئله دئدی:
- صاباح سون وعده‌دی. بیلسینیز، جاماعتین صبر کاساسی داها داش‌دی. اونو کسیب داغ‌دا-دره‌ده قوشلارا، حیوانلارا یئم ائدجییک.
- یاواش اول... – یانین‌داکی کیم ایدی‌سه، حسن علینین برک‌دن دانیشماغینا مانع اولماق ایسته‌دی. بو آدامی سییاح سسین‌دن تانیمادی.
- بلی، دوغرو بویورورسان. صبر کاساسی داش‌دی. صاباح، حؤکمه‌ن صاباح بو ایش اولسون، نهایت کی، بو آدامین تهدیدلرینه سون قویولسون... – بونو دئیرکه‌ن تکراره پیچیلتییا کئچه‌نی ایسه سییاه تانیدی. شهر حکیمخاناسینین ریسی یانین‌دا گئجه باخیجی‌سی ایدی.
- سن تهدید نیه دئییرسن؟ ده کی، بؤهتانلاری... – یئنه سییاهین تانیمادیغی آدامین سسی گلدی. قونشوسو حسن علینین گور سسی بو یئرده دانیشانین سؤزونو یئنه ده صبیرسیز کسه‌رک گئجه‌نین قارانلیغین‌دا پاریل‌دادی:
- باخ، صبح تئزدن بو ایش بیتمه‌لی‌دی و بیته‌جک. آغالار سیز ده گلرسینیز، بوتون شهر سئل کیمی بورا آخیشاجاق. صبح تئزدن ها، ائشیتدینیز؟
- ائشیتدیک، ائشیتدیک. باغیرما. یاتانی دا اویادارسان...
ایندییه‌نه قدر سییاح آنلامیر کی، بو سؤزلری حسن علی کیمه عونوانلاییب دئییردی، اونا، یوخ‌سا یانین‌داکیلارا. اونا گؤره‌می کی، حسن علی بئله برک‌دن قیشقیریردی، او ائشیت‌سین؟! بلکه ده بئله ایدی. دئمه‌لی، بو ایش صاباح تئزدن باش وئره‌سی‌دی. اونا اؤلوم فیتواسینی، دئمک کی، آرتیق چیخاریبلار و بو، کوچه‌ده-باجادا اونا هوجوم ائدیب سؤیوش یاغدیرانلارین، داش آتانلارین کورطبیعی ایشینه بنزه‌مه‌یه‌جک‌دی. البته کی، قونشوسو حسن علی، گنج‌لیک ایللرینین جان و قلب دوستو بو آداملارین یانین‌دا بئله باغیرماغییلا بو خبری محض اونا ائشیت‌دیریردی، شوبهه‌سیز، بو بئله ایدی. ماغارادا هوه‌سی اولان‌دا و کئچمیش‌ده باش وئره‌نلری آجی بیر یوخو کیمی بئینین‌ده گؤتور-قوی ائتمه ایستیی یارانان‌دا صییاحین دوداقلارینین اوجونا خفیف بیر تبسسوم قونوردو. اما بلکه ده بئله دئییل‌دی، بلکه ده حسن علینین اونا نیفرتی او درجه‌ده ایدی کی، بو تنومند کیشی هیسلرینی، حتی سسینی آرتیق قیسا بیلمیردی. بلکه ده حسن علی اؤزونون او آغیر سیررینی هئچ جور اونودا بیلمه میش‌دی؟! اونوتدوغونو دفعه‌لرله آند ایچیب اونو امین-آمان ائتسه ده اونودا بیلممیش‌دی. دفعه‌لرله آند ایچمیین اؤزو ائله بو سیررین اونودولمادیغینا آچیق-آشکار ایشارت دئییلمی‌دی؟ حسن علینین سیرری بوندان عبارت ایدی کی، حسن علی اؤز دوغماجا آناسینین قاتیلینه چئوریلمیش‌دی. دوغرودور، بونون اؤز سببی وار ایدی، اما سبب سیررین اؤزون‌دن ده مودهیش و قورخولو ایدی. بو ایشی توتان‌دان سونرا حسن علی آدینی دییشیب تغییری-لباس اولدو، بیر مدت هر یئردن ایلیم-ایلیم ایتدی. آتاسینین بیر دوستو کی، پادشاهین وزیری ایدی، اونون سایه‌سین‌ده یاواش-یاواش اوزه چیخدی. سونرا اونلار قونشو، داها سونرا دوست اولدولار. آز اولاردی کی، آخشام یئمکلرینی بیر-بیری باهم یا بونون ائوین‌ده، یا دا اونون ائوین‌ده یئمه‌سینلر. حسن علی اوزون و اوزاق‌دان قوردلاری اولاشان قیش گئجه‌لرین‌دن بیری اؤز سیررینی اونا، سییاحا آچدی، بو قتلین سببینی آنجاق صییاح بیلدی و حسن علی اصل آدینی تکجه اونا دئدی، اونا اعتبار ائل‌دی. ایندی سیررین فاش اولماسینین قورخوسو دئییلمی‌دی حسن علینی بئله قئیزله‌ن‌دیره‌ن؟! اما سسینی باشینا ناهاقدان آتمادی، بونون بیر معناسی وار ایدی. سییاحین دوداقلارینا یئنه او اورکک، بو ماغارایا یولازمیش تبسسوم گلیب قوندو. گور یانان تونقالین آلوو دیللری ماغارانین زیل قارا دیوارلارین‌دا اوینادی.
...ائله هامان گئجه یانمیش ائوینین بعضی سالامات اشیالارینی توپلاییب وفالی ائششیینی طؤیله‌دن چیخارت‌دی، اونون بئلینه شئلله‌دی، بیر حیصه‌سینی ده اؤز چینینه یوکله‌دی. حیه تدن چیخدیغین‌دا ایکی قات اولموش‌دو، بیرته هر بئلینی دوزلدیب باخیشینی حسن علینین اوزبه وزده‌کی ائوینه سالدی. ائوین ایشیقلاری یانمیردی. بیر پنجره‌نین پرده‌سی ایسه یارییاجان آچیق ایدی، ائله بیل، اوردا پردنین آرخاسین‌دا کیم‌سه دورموش ایدی و او کیم‌سه گؤزلرینی گئجه‌نین قاران‌لیغینا زیلله‌ییب اونا دوغرو توشلانمیش باخیشلاری ایله بو قاران‌لیغی دئشمک‌ده ایدی. صییاح قورخودان اوریی آتا-آتا محله‌دن اوزاقلاشیب تینی دؤن‌دو، اما بو زامان اوریی دؤزمه‌دی، قاییدیب باشینی تینین اوجون‌دان چیخاردی و حسن علینین پنجره‌سینه طرف بیر ده باخدی. بو دفعه پنجره‌نین اوجونا شام قویولموش‌دو و اونون ضعیف ایشیغی گلیردی.
ائله هامان گئجه‌نین قارانلیغین‌داجا بیرباشا بورا، هونگور ماغاراسینا گلیب یئتیش‌دی. ائششیین یوکونو بوشال‌دان‌دان سونرا اونو تکرار آپاریب آشاغی کندلردن بیرین‌ده بیر دیره‌یه باغلادی. حیوانین ایزینه دوشوب اونو ماغارادا تاپا بیلردیلر. سونرا، آرتیق ایشیقلاشانا یاخین سییاح ماغارایا قاییت‌دی، ائوده‌ن ایمکان ائدیب گتیردیکلرینی یاواش-یاواش ماغارانین سول کونجون‌ده یئربیئر ائتمه‌یه باشلادی. بو زامان صییاحین گؤزلرین‌دن آخان یاش آغارمیش ساققالین‌دان سوزولوب یئره تؤکولوردو.
او زامان‌دان سییاح هونگور ماغاراسینا سیغین‌دی. گؤرونور، دونیالار گزیب معریفت و اخلاق، فضیلت و ایمان صاحبی اولموش بو شخصین آلنینا بئله یازیلیبمیش: سن اؤز حیاتینی معنالی بیلدیین، اما معناسیز، معناسیز بیلدیین، اما معنالی بیر عملین یولون‌دا پوچ ائد‌جک‌سه‌ن. ایللرله قازاندیغین حؤرمتینی و عزتینی گلیب بئینینه گیرمیش و سنی گئجه‌لر یاتماغا قویمایان، اوریین‌ده حر ائد‌ن بوش بیر آمالین اوغرون‌دا بادا وئره‌جک‌سه‌ن. سیرلری آچماق، سونرا دا چؤزمک، سبب و نتیجه‌لری بیر-بیرینین یانینا دوزمک ایسته‌یه‌جک‌سن. دوشمه‌نلرینی سئوین‌دیره‌جک، دوستلارینی پرت ائد‌جک‌سه‌ن. و اؤمرونه بورادا، هئچ کیمین گؤروب تاپا بیلمیجیی،آللاهین دا اونوتدوغو بیر ماغارادا سون وئره‌جک‌سه‌ن. اوشاق‌لیق‌دا ائله هئی ائشیدردی، دئییردیلر، بو ماغارادا قورخولو بیر روح گیزلنیب. مودهیش بیر تیلسیمی وار بورانین. بونا گؤره اطراف کندلرین آداملاری بئله بو یئردن کنار دولانماغا چالیشیردیلار، اونو یان کئچیردیلر. بورا گلن جیغیر چوخ‌دان ایتیب یوخ اولموش‌دو. ماغارا زامان-زامان تامام قریب بیر یئره دؤنموش‌دو. بیر ده اونو دئییردیلر کی، ماغارانین دیوارلارین‌دا قورخولو یازیلار یازیلیب. اما سییاح بو یازیلاری نه قدر آختاردی، گؤره بیلمه‌دی. بلکه قارانلیق ایدی، اوندان، اما بلکه ده گؤزلری آرتیق یاخشی سئچمیردی، اوندان. تکجه اونو سئچه بیلدی کی، ماغارانین دیوارلارین‌دا آیری-آیری یئرلرده چیچه‌یه اوخشار لکه‌لر وار. بو لکه‌لر چوخ هون‌دورده ایدی، بعضی یئرلرده سیلینیب پوزولموش کیمی‌دیلر و سییاه اونلاری اهمیت‌سیز سایدیغین‌دان داها بو لچکلر باره‌ده دوشونمه‌دی، سییاح اونلاری اونوتدو.
زامان بئله‌جه کئچیب گئتمه‌یه باشلادی. آیلار، ایللر - سرعتله، گونلر، ساعتلار - ظولومله، یاواش-یاواش. اونو دلی اولماق‌دان خلاص ائد‌ن بیر شئی وار ایدی، او دا یازدیغی و بو زامان اؤزونو اونوتدوغو الیازما ایدی. بیر ده اونون اؤزو اوچون اویدوردوغو، اصلین‌ده، اونون یوخ، بورالارا یاخین گؤروکمز تپه دئییله‌ن یئرین آلتین‌داکی سئحیربازلار دره‌سینین ساکینلرینین اؤزلری اوچون اویدوردوقلاری، نه زامان‌سا اونو دا بونا ایناندیردیقلاری تکجه‌نه‌لیک دئییله‌ن واخت. او آرتیق بو واختین ایچینه گیرمیی باجاریردی. اول-اول چتین اولوردو، چونکی نفسینی لازیم اولان قدر ایچینه ییغیب ساخلایا بیلمیردی. یاواش-یاواش، اینادلا مشقلر ائتدی، دره‌ده‌کی سئهیربازلارین تعلیمینی خاطیرلادی و ایستدیینه نایل اولدو. ایندی آرتیق تکجه‌نه‌لیک واختینین ایچینه گیریب یازدیغی متن اؤزو قوش کیمی اوچوب اونو آرخاسینجا چکیب آپاریردی. اؤزو ایله گتیردیی ورقلر ساعات باساعات، گونبگون قارالیر، اونون بینایی-ازلدن برباد، ایری-اویرو خطی ایله دولوردو. ماغارا گئنیش ایدی دئیین، دوروب ایچین‌ده گزیشه بیلیر، بو زامان دونیانین گزیب گؤردویو آیری-آیری شهر و مملکتلرینی بیر داها گؤزلری اؤنونه گتیریر، واختین قدیم بیر دویونون‌ده قالمیش اوزاق اؤلکه‌لرین راییحه‌سینی، ائله بیل، بورنون‌دا، دیلین‌ده حس ائدیردی. اما یاخینلاردا باش وئره‌نلر یادین‌دان چیخماغا باشلامیش‌دی. نیه بورا قاچیب گلدیینی ده آرتیق گوجله یا خاطیرلاییر، یا خاطیرلامیردی. بیر شئیی ایسه دقیق بیلیردی. ماغارا اونون خلاص یئری‌دیر و بورانی ترک ائتمک اولماز.
قولاق وئرردی، ماغارادان کنارداکی سسلری بیر-بیرین‌دن آییراردی. اساساً، یاخین‌لیق‌دان قورد-قوش سسی گلردی، اوزاقلاردا آت کیشنر، بعضا قویون-قوزو ملشردی. بو سسلره اویغون اولاراق گونون واختینی و یاخین‌لیق‌دا کیم‌سه‌نین اولوب-اولماماسینی آییرد ائدیب آیاغینی ماغارادان کنارا قویار، بیر، یا ایکی ساعت تمیز هاوانی جیگرلرینه چکردی. بئله‌جه‌نه، زامان کئچ‌دی، او، ماغارایا آلیش‌دی، ماغارا اونا. اؤزو-اؤزونو آذوقه آختارماغا و تاپماغا اؤیرتدی.
بیر دفعه ایسه، بورا گلدیینین بیرینجی آیینین سونون‌دا، قریبه بیر ایش اولدو. بوتون دقتینی کاغیذا، قله‌مه وئریب تکجه‌نه‌لیک واختینین ایچینه گیرمه‌یه چالیشدیغی بیر مقام ایدی. بیردن ماغارانین آغزین‌دان اونا خئیلی تانیش و دوغما اولان ائششک سسی گلدی. اوولجه صییاحین جانینی قورخو آلدی. اما سس‌دن سونرا اطرافا اؤلو بیر سوکوت چؤکدو و بو سوکوتون ایچین‌ده او اؤز سئویملی حیوانینین سسینی بیر داها ائشیتدی. او بو سسه اینانیب باییرا چیخدی. ماغارانین آغزیندا دوروب بوینونو ایمیش حیوانین بئلینه بؤیوک بیر آزوقه تایی یوکلنمیش‌دی. سییاه وفالی حیوانی تیترک، کؤورک سسیله عزیزله‌یه-عزیزله‌یه آذوقه‌نی یئره بوشالتدی. حیوانین بوینونو برک-برک قوجاقلادی، قولاغینا بو سؤزلری پیچیل‌دادی: "اطراف‌دا اولان هر شئی اؤلومون مین بیر تظاهرودو. ساده‌جه اوزونه نیقاب توتوبدو و بیزدن گویا کی، گیزلنیب‌دی. قطعییا بئله دئییل‌دیر. ساغا باخیرام، سولا باخیرام، داریخیرام". سونرا بیر خئیلی بو وفالی حیوانین توکونو تومارلادی، ایچینی درین‌دن چکیب یونگولجه، سیغاللاییرمیش کیمی علینی یانبیزینا ووردو. حیوان اطاعتله باشینی آشاغی سالیب گلدیی جیغیرلا دؤنوب گئری گئتدی و آشاغی‌دا گؤزدن ایتدی. سونرالار، آیدا بیر، یا ایکی دفعه او حیوان گلیب ماغارانین آغزیندا دورار، فینخیرتی‌سین‌دان سییاح بیلردی کی، آزوقه پایینی یئنه کیم‌دی‌سه آشاغی‌دان گؤندریب. دوداغی قاچاردی.
ماغارانین گیرجیی یئترینجه بورانی خصوصی تانیمایانلارین گؤزون‌دن گیزلنمیش‌دی. سییاحین بو گیزلی ماغارایا سیغینماسی، بورادا یاری اج، یاری توخ اولسا دا، اما ساکیت و موتواضع بیر حیات سورمه‌سی بیر طرف‌دن اؤز حیاتینی قوروماسی اوچون ایدی‌سه، او بیری طرف‌دن بئینینی و قلبینی دئشیب اونا راحتلیق وئرمه‌یه‌ن بو یازینی یازیب سونا چاتدیرماغین احتیراسلی هیجانی ایله باغلی ایدی. هامییا گؤرک اولسون دئیه اوزون، مشققت‌لی بیر یولا چیخمیش‌دی. "سیز هامینیز پادشاهینیزا لاییق سینیز" دئدیی و پادشاهلارینا حقیقا عاصی اولان همشهریلری اونون اوچون ان تهلوکه‌لی آداملار ایدی و اونلارین هامی‌سی، البته کی، تکجه همشهریلر دئییل، بو مملکتین هامی‌سی عمللی-باش‌لی اونون قانینا سوسامیش‌دی. آداملار آمان‌سیز ایدیلر، چونکی صییاحین عقللی، منطیق‌لی اتهاملاری اونلار اوچون اؤلومدن بتر ایدی. پادشاه‌دان یوخ، سییاه بو آداملاردان قورخموش‌دو و قاچیب جانینی اونلاردان قورتارماغا چالیشمیش‌دی. ایندی ایسه، نهایت، قورخو و تلاش، اما داخیلین‌ده‌کی یوکسک عزم و متانت حسابینا یازیب باشا چاتدیردیغی بو متن آرتیق، بودو، دوغولوب. بیر قالاق ورق اونون تیتره‌یه‌ن دیزلرینین اوستون‌ده‌دیر. سییاح بو متنین آز قالا اورک دؤیونتولرینی ائشی‌دیر، نفه‌سینی دویور. ال یازمانی تاماملاییب اؤز یارالی اوریین‌دن تیکه‌ن چیخاردان سییاه یالنیز بیر شئیی دومانلی و یورغون بئینین‌ده فیرلادیب-فیرلادیب اونا جاوابی هئچ جوره تاپاممیردی: بوتون بو آغری-آجی‌دان سونرا او ایندی خوشبخت‌می ایدی، یوخ‌سا بدبخت؟!
الیازما سییاحین دیزلری اوستون‌ده اؤزونه ساکیت بیر آنا قوجاغی بولموش‌دو و درین یوخویا گئتمیش‌دی. سییاح اؤزو ده حیرت‌لی بیر سوکوت ایچین‌ده ایدی. الیازمانین دوغولوشون‌دان سونرا او اؤز تکجه‌نه‌لیک واختینین ایچین‌دن چیخماغا هله کی، تلسمیردی و قیمیل‌دانمادان یئنیجه دوغولموش بو ال یازمایا حئیران‌لیقلا تاماشا ائدیردی. بوردا اونون حیاتی، خالقینین، دؤولتینین حیاتی، تانیدیغی، راستلاشدیغی پادشاهلارین، آغالارین، خانلارین حیاتی، اونلارین سئودیکلری و نیفرت ائتدیکلری زؤوجه‌لرین، سئوگی‌لیلرین، اؤولادلارین و قارداشلارین حیاتی، اونون اؤزونون ایلک محببتین‌دن توتموش، ایتیردیی عزیزلرینین حیاتی، کئچمیش دونیادا، نئچه-نئچه اؤلکه‌لرده گؤروب تانیدیقلارینین، اوزاق کهربالار دیارین‌داکی اوستادلارینین و شاگییردلرینین، سئویب-سئویلدیکلرینین حیاتی، بلکه دونیانین، بلکه کایناتین حیاتی اؤز گیزلینلری ایله، اؤز سیرلری، تیلسیملری، معجوزلری ایله اونون، آنجاق اونون قلبین‌دن، گؤزلرین‌دن کئچیب، دیلینه، آغزینا، سونرا دا قلمینین اوجونا هردن گؤز یاشی، هردن ده قهقه‌لرله آخیب سؤزبه سؤز، جومله به جومله بو لعنته گلمیش، اما یئنه ده سئویملی ورقلره بیر داغ سئلی کیمی تؤکولموش‌دو. سییاحین ووجودو سویوق‌دان تیتره‌یه-تیتره‌یه قالمیش‌دی، آنجاق سییاحین اوشومه یی یوخ ایدی. بونا سبب ال یازمانین تاماملانماسین‌دان دولایی ووجودونا یاییلان هزین و هیچقیریق دولو بیر حرارت ایدی. او، دونموش اللرینی هردن الیازمادان آرالاییب آغزین‌دان چیخان شاختالی نفه‌سینین بوغو ایله ایسی‌دیر و قارشی‌سین‌دا نه زامان‌سا گور تونقال کیمی چاتیلمیش بو بؤیوک کول ییغناغینا یورغون بیر باخیشلا گؤز قویا-قویا، دوداغینین اوجون‌دا هامان یولازمیش تبسسوم بئینین‌دن بونو کئچیریر:
"بورا نیه بئله قارانلیق ظولمته دؤن‌دو؟! بو ماغارانین کی، ایچی همیشه گور ایشیغا قرق اولاردی؟! بو طیفیل کی، یاتیب‌دی، یوخودان آخی آییلار و بو قارانلیق‌دان قورخار..."
سییاح ال یازمانین دردینی چکیر. او اونودوبدو کی، بو، بیر اوشاق دئییل، بو، بیر کاغیذ توپاسی‌دی. اما یوخ. اونون بئینین‌ده یئنه ده ایکی شئی بیر-بیرینه قاریشیر. ایندی ده اونا ائله گلیر کی، قوجاغین‌داکی کاغیذ توپاسی دئییل، اوشاقدی. و سییاه آرتیق سؤنموش تونقالا باخیب بو دفعه ده بئله دوشونور:
"گؤره‌سه‌ن بو لعنته گلمیش، اما دونیانین ان گؤزل یارانیشی اولان، ایچی ایلان-قورباغا دولو یازینی آرتیق کؤزره‌ن و سؤنمه‌یه تله‌سه‌ن و ائله ایندیجه سؤنمه‌یه حاضر اولان بو تونقالین ایچینه آتسام، اونو یئنیدن آلیشدیریب گور ایشیغینی بیر داها گؤره بیلله‌م، یوخ‌سا، یوخ، گؤره بیلمه‌ره‌م؟! بو طیفیل ده گؤزلرینی آچان‌دان سونرا هامان ایشیغی گؤره بیلسیدی، نه دردیم، قوخمازدی..."
بارماقلاری ایسه اوندان خبرسیز دیزلرینه قیسیلمیش الیازمانین ورقلرینی بیر-بیر سیغاللاییر، سیغاللاییر...
