موستقیل‌لیک دؤورو ادبیاتیندا پوست مودرنیزم جریانی ادبیات آداملارینین اساس مؤوضوعسونا چئوریلیب. مختلیف فیکیرلر سسلنیر، ادبی نمونه‌لردن بحث اولونور. بس گؤره‌سن، ادبیاتیمیزدا ایلک پوست مودرن رومان هانسیدیر؟

کولت. آذ یازارلارین «ادبیاتیمیزدا ایلک پوست مودرن رومان هانسیدیر» سوالینا وئردیکلری جاوابلاری تقدیم ائدیر:

شاعر محمد ایسماییل: «پوستمودرن المنتلر، البته، چینگیز حسینوو، عیسی مغاننانین رومانلاریندا وار. اما بیزده بو جریانین ان رئال اؤرنیی یوسیف صمد اوغلونون «قتل گونو» رومانی‌دیر».

تنقیدچی-یازار اسد جهانگیر: «بیزده پوست مدرن رومانین ایلکین علامتلری چینگیز حسینووون «فتحعلی فتحی» رومانیندا گؤرونوب. بو روماندا فاکتا ایکیلی مناسیبت، سندلیلیکله بدیعیلیین سینتزی، خصوصاً ده میرزه فتحعلی آخوندووون داشلاشمیش اوبرازینا دکونستروکتیو مناسیبت وار.

بو قبیل‌دن ایکینجی رومان «ایده‌آل»دیر. عیسی موغاننا دوحاسینین ان پارلاق تظاهرو اولان بو روماندا علمی‌لیک و بدیعیلیین سینتزی، دیله دکونستروکتیو مناسیبت وار کی، بونلار دا اونو پوست مدرن رومان المنتلرینه مالیک اثر کیمی دیرلندیرمه‌یه اساس وئریر.

اوچونجو اثر حمید هریسچینین «نکرولوگ»اودور. آیری-آیری نووللالاردان عبارت، عنعنوی سوژتدن دئمک اولار کی، ایمتینا ائدیلن، اپاتاژ، سؤیوش-تحقیر المنتلرینین، وولقاریزملرین بول-بول ایستیفاده اولوندوغو بو «رومان»دا بیر چوخ اونلو اثرلره («دلی کور»، «بشمرتبه‌لی ائوین آلتینجی مرتبه‌سی» و سایر)، غم، کدر، مرثییه دوشونجه‌سینه، عموماً رومان ژانرینین اؤزونه دکونستروکتیو مناسیبت، گولوشه، اوپتیمیزمه چاغیریش وار.

نهایت، دؤردونجو رومانیمیز کمال عبدواللانین «یاریمچیق الیازما»سیدیر. دده قورقود و شاه ایسماییلین، عموماً اینسانین مقددسلیینین، اونلارین تیمسالیندا میللی و دینی اینانج منبع‌لرینین، چاغداش نثر دیلینین دکونستروک‌سییا اولوندوغو بو رومانلا پوست مودرنیزمین آذربایجان ادبیاتیندا بیرینجی مرحله‌سی بیتیر، یئنی مرحله‌سی باشلاییر. بو مرحله ساده‌جه بدیعی یوخ، هم ده آیدین نظری درکله سجییه‌لنه‌ن مرحله‌دیر. پوست اینسان ایدیاسینین میدانا چیخماسییلا بو مرحله نظری اولاراق اؤز عمرونو باشا وورسا دا، پراکتیک اولاراق هله ده داوام ائتمکده‌دیر».

یازیچی نریمان عبدولرحمانلی: «منجه، ایلک پوست مدرن آذربایجان رومانی یوسیف صمد اوغلونون «قتل گونو» رومانی‌دیر. اوندان اول عیسی حسینووون جهدی واردی، اما او، باشقا ایستیقامته گئتدی».

یازیچی شریف آغایار: «منجه، بیز سون واختلار «ایزم» صحبتینه قافانی چوخ تاخیریق. بیر آز راحت اولماق لازیمدیر. بدیعی اثرین اوستونه خطکشله گئتمک اولماز. هانسی اؤلچولره اویغون گلیر، هانسینا یوخ، بو، سونراکی مسئله‌دیر. اساس اولان آلیندیرا بیلمکدیر. اما طبیعی کی، یازیچینین نظری بیلیکلره ییه‌له‌نمه‌سی واجیبدیر. بو، اونا اؤزونو داها یوکسکدن، داها دریندن و داها گئنیش ایفاده ائتمک ایمکانی وئریر. منه گؤره، پوست مدرنیزمین بدیعی انعکاسینی هر هانسی نقطه‌دن گؤتورمک یانلیشدیر. ایللاه دا آذربایجان ادبیاتیندا. بو، چوخ مباحصه لی و قاریشیق مسئله‌دیر. آیدین اولان بودور کی، بیز پوست مدرن اپوخادا یاشاییریق و چاغینین روحونو ایفاده ائد‌ن بوتون اثرلرده زامانینا خاص خصوصیتلر اولاجاق. بونو صونعی شکیلده ائتمکله دئییل. بیز یئنی متنی نظریه کیتابلاریندا یوخ، اؤز ایچیمیزده، روحوموزدا، اینتلکتیمیزده آختارمالیییق. یارادیجی‌لیق علمی منطیقه تابع دئییل. ادبیات‌دا علمی منطیقی ادبیات شناس‌لیق آختاریر و بو آختاریش منیم اوچون یارادیجیلیق قدر ماراقلی دئییل. من تاپماغین، یاراتماغین عاشیقییم، اونو قیمتلندیرمیین، آدینی قویماغین دئییل. سن اؤزونو یارات، آدینی کیم نئجه ایستییر ائله قویسون».

یازی‌چی-شاعر کنان حاجی: «کمال عبداللهنین «یاریمچیق الیازما» و ایلقار فهمینین «چنلی بئل تولکوسو» اثرلرینی معاصر ادبیاتیمیزدا یارانان ایلک پوست مدرن رومانلار کیمی تقدیم ائده بیلریک».

تنقیدچی تهران الیشان اوغلو: «البته کی، کمال عبداللهنین «یاریمچیق الیازما»سی».