آذربایجان خالق موسیقی‌سینین نؤع و ژانر بؤلگوسون‌ده مغام صنعتی شیفاهی عنعنه‌لی پروفسیونال موسیقی کیمی تصنیف ائدیلیر.

Axar.az خاطیرلادیر کی، مغام مرکب ایدئیا، اموسیونال معنا داشییان، درین و بیتکین تفکر، بدیعی هیجان و موختلیف موسیقی اوبرازلارینین اینکیشافینی ایفاده ائد‌ن موسیقی ژانریدیر. موغامین پروفسیونال ژانر کیمی یارانماسین‌دا و فورمالاشماسیندا بیر چوخ عامللر رول اویناییب: تاریخی-اقتصادی عامل، صینفی جمعیتین و پروفسیونال اینجه صنعت نؤعلرینین، پروفسیونال خالق صنعتینین یارانماسی، فولکلور و آشیق صنعتینین تأثیری و س. مغامین پروفسیونال صنعته چئوریلمه‌سی مغام موسیقی‌سینین اؤیرنیلمه‌سینین، ایفاسینین و اؤتورولمه‌سینین تدریجه‌ن خصوصی قایدالارا، جدی نورمالارا اساسلانماسی ایله مومکون اولوب.
آذربایجان مغام صنعتی اینسترومنتال و ووکال-اینسترومنتال شکیل‌ده اینکیشاف ائتدیریلیر. مغامین ووکال-اینسترومنتال نؤعو دستگاه آدلانیر. دستگاهین کومپوزیسییاسی مغامداکی شعبه و گوشه‌لرین منتیقی آردیجیل‌لیغینا، شعبه‌لرین دراماتورژی رول اویناماسینا و شعبه‌لرین واحید بدیعی مزمون یاراتماسینا اساس‌لانیر. دستگاه مغامین فورماسی ووکال و اینسترومنتال ایفالارین نؤوبتلشمه‌سی پرینسیپینه اساسلانیر. مغام دستگاهلارداکی فورما و مزمونون علاقه‌سین‌ده درآمد، رنگ و تصنیفلر موهوم رول اویناییر. دستگاه فورماسینین قورولماسیندا و مغامین دستگاه کیمی قاورانماسین‌دا درآمد، رنگ و تصنیفلر هم فورما یارادیجی، هم ده بدیعی ایفاده رولو اویناییر.

مغاملار دستگاه، کیچیک حجم‌لی موغاملار، ضربی-موغاملار کیمی نؤعلره آیریلیر. راست، ماهور-هیندی، اورتا-ماهور، بایاتی-قاجار، شور، سگاه، زابول-سگاه، میرزا-حسین سگاهی، شوشتر، چهارگاه، بایاتی-شیراز، هومایون بؤیوک حجم‌لی مغام دستگاهلاری، قطار، بایاتی-کورد، شاهناز، سارنج و س. کیچیک حجم‌لی مغاملار، آرازباری، حیراتی، اووشاری، مانی، عثمانلی، حیدری ایسه ضربی-مغاملاردیر. کلاسسیک ۱۲ موغاملا معاصر آذربایجان مغاملارینی موقایی‌سه ائتدیکده، اوللر موستقیل ایفا اولونموش مغاملارین معاصر ایفاچی‌لیقدا شعبه‌یه چئوریلدیینین و یا عکسینه، شعبه کیمی ایفا اولونموش ائپیزودون موستقیل موغام اهمیتی داشیدیغینین شاهیدی اولوروق. ۱۲ کلاسسیک موغامدان «راست» و «نوا» مغاملاری بو گوندک اؤز آدینی قورویوب ساخلاییب.
موغاملارین لاد نظریه‌سی اورتا عصرلرده یاقوب ال-کیندی، ابو نصر الفارابی، صفی الدین اورموی، عبدولقادیر ماراغایی طرفین‌دن ایشلنیبی. ۲۰-جی عصرین اوللرینده ایسه داهی آذربایجان بستکاری اوزئییر حاجیبی‌لی آذربایجان میللی موسیقی علمینی اینکیشاف ائتدیره‌رک میللی موسیقیمیزین لاد نظریه‌سینی یئنی ایستیقامت‌ده ایشله‌ییب سیستملشدیریب.

آذربایجان مغامینین تاریخی تشکلو قدیم دؤورلرله باغلی‌دیر. مغامین بیر ژانر کیمی یارانماسی و فورمالاشماسی، ایلک نؤوبه‌ده، آذربایجان اراضی‌سین‌ده قدیم دؤولتلرین و شهر مدنیتینین یارانماسی ایله علاقه‌لی‌دیر. معاصر موسیقی شوناس‌لیق علمینده مغام صنعتینین شومر دؤوروندن اعتباراً یاراندیغی احتیمال ائدیلیر. ۱-جی-۶-جی عصرلرده آذربایجان اراضی‌سین‌ده آتروپاتنا و آلبانییا دؤولتلری مؤوجود ایدی. بو دؤولتلرین حاکمیتی دؤورونده یارانمیش موسیقی مدنیتی تاریخاً محض آذربایجان خالقینا مخصوص اولوب. بو مدنیتین داشیییجیلاری و ایفاچیلاری دا محض معاصر آذربایجان خالقینین سلفلری ایدیلر. زردوشت دینینین کاهینلرینه ماق، موق، موغ دئییلیردی. عالیملرین گلدیی قناعته گؤره، موغام صنعتینین اساسی ماقلارین مراسیملرده اوخودوقلاری دینی ماهنیلارلا قویولموشدو. اونلارین ایفا ائتدیی موسیقی فورما، لاد، ملودییا، ایمپروویزه باخیمیندان مغام موسیقی‌سینه یاخین ایدی.

مغام صنعتی ۲۰۰۸-جی ایلده یونسکو-نون غیری-مادی مدنی ارث سیاهی‌سینا داخیل ائدیلیب