کوچورن: فرخ جرایدی
سرداریْن گؤرۆشۆنه گئتمک اۆچۆن هر دفه اجازه ایسته‌مک لازم دگیل دی . داییمی اجازه ورقه‌سیله اوْنو گئجه ساعات اوْن ایکی‌یه قدر گؤرمک مۆمکۆن دۆر .
ایچه‌ری گیردیکده " حاج مهدی کوزه کنانی " نیْ سردارین یانیْندا گؤردۆم . حاج مهدی سردارین یانیْنا اؤنملی بیر ایش اۆچۆن گلمیشدی . اوْ اؤز سؤزلرینده تمامیله بوُرژوازینین اینقلاب اۆزرینده کی باسقی روْلونو ایفا ائدیردی .
« من دئییرم بیز بازارین قیمت مساله‌سینه قاریْشمایاق . بیزه استبداد لا ساواش آپارماق بسدیر . آنبار صاحبلری تمامیله گئچرلی آداملاردیر .قیمت قوْیدوقدا اوْنلارین قازانجلاری تاپدالانیْر . اوْنلارین ضد انقلاب دسته‌لرینه قوْشولماسیْنا دا بیر بهانه اوْلور .»
ستارخان حاج مهدی نین بوُ سؤزلرین دقتله دینله‌ییردی . اوْ قلیانین قمیشینی هله آغزیندان چیْخارمامیشدیر . سوْنوندا حاجی‌نین دانیْشماسیندان اۆرگیم سیْخیلدی . بوُنو ستارخانین اؤزۆده حس ائدیردی . سوْنوندا ستارخان :
« قلیانی آپارین » دئیه سسلندی .
گلیب قلیانی آپاردیْلار . ستارخان ایسه سؤزه باشلادی :
« قیمت مساله‌سی اؤنملی مساله دیر . آنبار یییه‌لری بیزی شهرین کناریندا دوُران دشمن لردن داها آرتیْق بوْغماغا چالیْشیرلار . اوْنلار گۆندن-گۆنه تاخیْلین قیمتینی قالدیْریرلار . بیز قیمت مساله‌سینه قاریْشماساق ایشیمیز داها چوْخ آغیْرلاشاجاقدیر .»
« من عرض ائدیرم کی بیز بوُ مساله‌‌یه قاریْشساق ایشیمیز آغیْرلاشاجاق. »
« حاجی ، سیز سَهو ائدیرسینیز . آنبار یییه‌لری کیمدیر ؟ میرزا محسن آغا دیر . امام جمعه دیر . بوُنلار ایچه‌ریده قاریْشیقلیق سالیرلار . باهالیْق بیر گون بۆتۆن تبریز-ی بیزیم اۆستۆمۆزه قالخیْزا بیلر . »
« من تکلیف ائدیرم کی ، مساله‌نی انجمن ده قوْیوب حلّ ائده‌ک .»
ستارخان مساله‌نی انجمنده قوْیماق اۆچۆن بیر سؤز دئمه‌دی . همیشه انجمن مساله‌سی اوْرتایا گلنده اوْ ، سوُسوردو . بیر انقلاب دیکتاتورو کیمی حرکت ائتمکدن قوْرخوردو . اختلاف آرایا چیْخاجاغیندان احتیاط ائدیردی . من حاج مهدی ایله بیر نئچه دفعه گؤرۆشمۆشدۆم . اوْ یالنیز منیم دگیل ، بۆتۆن قافقاز دان گلنلرین فکری ایله حساب لاشماق ایسته‌میردی . اوْ دا ثقة الاسلام مجتهدین فکرینده ایدی . من بیر نئچه کلمه دانیْشماق اۆچۆن سردار دان اجازه ایسته‌دیم .
« بوُیورون ، بوُیورون. » دئیه اجازه وئردی .
« من حاجی جنابلارینی چوْخ دقتله دینله‌ییردیم . حاجی منی باغیشلاسین . بوُ فکرلر انقلاب چی فکری دگیل . بیر حکومتین اۆستۆنه عصیان قالدیْران و هئچ بیر فلاکتدن قوْرخمایان انقلاب چیْلارین بئش نفر آنبار یییه‌سیندن قوْرخماسی انقلاب تاریخی اۆچۆن بیر لکه‌دیر . آنبارلار چوْخدان بَری انقلاب حسابیْنا اَله گتیریلمه‌لی ایدی . من اوْنلاری زوْرلا آلماق فکرینی اوْرتایا سۆرمک ایسته‌میرم ، چۆنکۆ انقلاب سیْرا سیْندا بیر چوْخ موْللانین ، وارلی نین اوْلماسی « مصادره حرامدیر » دئیه بوُنا یوْل وئرمه‌یه‌جکدیر . لاکین ساباحدان بۆتۆن تاخیْل آنبارلارینین وارلارین یازیْب ، تاخیْلی بللی قیمتله جماعته ساتدیْرمالییق . بئله اوْلارسا جماعت انقلابدان ایکی اللی یاپیْشار .
ستارخان سسلندی :
« قلیان گتیرین ! چای گتیرین . »
قلیان ، چای گتیریلدی . ستارخان بؤرکۆنۆ گؤتۆرۆب الینی باشیْنا ، سوْنرا دا بیْغلارینا چکدی . ذاتن بوُ ستارخان دا عادت ایدی . همیشه اؤنملی بیر مساله‌نی حله باشلامادان و اؤنملی بیر جواب وئرمه‌دن اؤنجه الینی باشیْنا و بیْغلارینا چکردی . اوْ باشیْنا حرکت وئررک سؤزه باشلادی :
« من بیلگی سیز بیر آدامام . لاکین بوجور بیر شئی‌لری آنلاماق اۆچۆن هئچ ده چتین‌لیک چکمیرم . بیر آغیْرلیق وارسا اوْ دا بیلدیگیمی ، آنلادیْغیمی حیاتا کئچیرمک دیر. من بیلیرم کی تاخیْل لاری حسابا آلماق لازمدیر. نه فقط شهرین ایچه‌ریسینده کی تاخیْل لاری ، حتا سردری ، قیْزیلجا میدان و صوْفیان داکی تاخیْل لاری دا الیمیزه آلمالی ایدیک . فقط قوْیماییرلار .»
حاج مهدی ، ستارخانین بوُ سؤزۆنۆن قارشیْ‌سیندا هئچ بیر شئی دئمه‌دی . ذاتن ایراندا بوُ عادت دگیلدی . بؤیۆک آداملارین فکری قارشیْ‌سیندا هئچ بیر فکر اوْلا بیلمز . بوُنون اۆچۆن حاج مهدی ، ستارخانا وئره‌جگی جوابی منه وئرمه‌گه باشلادی :
« محترم رفیق ! بیز انقلاب ائتمیشوق ، بیز حکومتله ووُروشوروق . بیزیم بوْش ایشلره واقتیمیز یوْخ . انقلاب تاخیْل آلیْش-وئریش ایله باشیْن قاتسا ، بؤیۆک خانلار ، ضرغام لار ، حاجی موسیٰ خانلار ساباح بیزیم دده میزی یاندیْرار . بوُ گۆن بیز تاخیْلین اۆستۆنه الیمیزی باسساق ، ساباح بیر نفر آدام بئله تبریزه تاخیْل گتیرمز .»
ستارخان قلیانی تله‌سیک آغزیْندان چیْخاردیب :
« اوْنسوز دا خارجه‌دن تاخیْل گتیریلمه‌یه‌جکدیر . چۆنکۆ محاصره خطی گئت-گئده دارالیْر.»
من دانیْشمیردیم. .دانیْشیغین آرتیْق فایداسیز اوْلدوغونو بیلیردیم . بوُنو ستارخان دا حس ائتدیگیندن دانیْشیغین قوْنو سوُنو دگیشدی :
« حاجی گئتدیکجه جوانلانیر . انقلاب حاجینی جوان بیر اوْغلان حالیْنا گتیرمیشدیر. »
حاجی گۆلدۆ. بؤرکۆنۆ الینه گؤتۆرۆب اوْنون گۆلـله‌لرینی ( چال پاپاقلاردا قیْوریلمیش تۆکلره ایشاره دیر . ) یاتیْرماق اۆچۆن الیله بؤرکۆنۆ توُمارلادی .
« دوْغرو دان دا دۆنندن بَری بوُ سؤزۆ منه بیر چوْخلاری دئییبدیر . اؤزۆمده آینایا باخمیْشام . گؤرمۆشم کی تزه بؤرکۆم منی لاپ جوان گؤستریر .»
«لبباده نی چیْخاردیب یاخجی بیر « سرداری » گئیمیش اوْلسایدین ، لاپ نیشانلی بیر اوْغلان شکلینه دۆشه‌جکسن . »دئیه سردار گۆلدۆ.
حاج مهدی اؤزۆندن ، عایله سیندن ، حتا یئدیکلریندنده چوْخ سؤز آچدیْ . اوُزون دانیْشیقلاردان سوْنرا ستارخان اوْنا قاییدیب :
« حاجی ، گئده بیلر سینیز » دئدی .
حاجی مهدی قالخیْب گئتدی . دئمه‌لییم بوُ سؤز ایران بؤیۆکلرینین آراسیْندا عادت دیر . بؤیۆک آداملار اجازه وئرمه‌میش اوْنون مجلسینده اوْتورانلار دوُروب گئتمزدیلر .
حاج مهدی گئتدیکدن سوْنرا ستارخان منه قاییدیب :
« ایندی قافقازلی یوْلداشلار بیلسین کی ، بیز انقلابی نه کیمی آداملارین ایچه‌ریسینده آپاریْریق . اگر ناموسوم قبول ائتسئیدی عسگر داواتگر اوْغلو ، ناییب حسن کبابچی اوْغلو کیمی آلچاقلار اوْلماسایدی ، چکیلیب بیر طرفده اوْتوراردیم . لاکین ایش ، ایشدن کئچیب دیر . انقلابیْن بۆتۆن آغیْرلیقلارینی عهده‌مه آلمیشام . سیزه مصلحت گؤرۆرم کی ، بوُنلارلا هئچ واقت بحث ائتمه‌یین . بوُنلارین هر بیرینین جیبینده یۆز عقیده واردیر . سیز بیلیرسینیز کی من هئچ کسی باغیْشلامارام . لاکین بعضن بوُنلارین قارشیْ‌سیندا باغیْشلاماغا مجبور اوْلورام . بوُنلارین هامیسی انقلابا خاطیردیر . حاجی مساله‌نی انجمنه گؤندریر . اوْ بیلیر کی انجمنده سس وارلی لارین الینده دیر .»
بوُ دانیْشماقدان سوْنرا سردار سؤزۆ نینا مساله ـ‌سینه گتیردی :
« دوُروم آغیْردیر . قوُرشون ، اَل بوْمبالاری یوْخدور . بوُنلاری حاضرلاماق اۆچۆن الده ائدیلن شئی‌لر هامیسی دا سوُیون اوْ تاییندادیر. بلکه نینا نین یاردیْمی کئچدی .»
« نینا مساله‌سی دۆزه‌لمیشدیر . اوْندان اَن صمیمی و جاندان کئچن بیر یوْلداش حاضرلایا بیله‌جگیمه گۆوه‌نیرم . اوْ انقلاب دا گؤره و گؤتوره‌جگینه سئوینیر.»
« اوْنا لازم اوْلان شئی‌لر وئریلمیشدیر می ؟ »
اوْتاق و لازم اوْلان شئ‌لر باره‌سینده تمامیله تامین ائدیلمیشدیر. چوْخ دا راضی قالمیْشدیر .»
« خرج جهتدنده تامین اوْلونوبدور مو ؟ »
« اوْنا پوُل وئرمک یاراماز . اؤزۆده آلماز . لازمی شئی‌لر اۆچۆن پوُلو من اؤزۆم وئره‌رم . »
« هئچ واقت قیْتمیرلیق ائتمه‌یین . بیر شاهی‌لیْق ایش گؤره‌نه ، بئش شاهی وئرمکدن چکینمه‌یین . اوْنو اؤزۆ ایسته‌دیگی کیمی یاشاتمالی سینیز . اوْ ایسته‌سه بیزه بؤیۆک یاردیْم ائده بیلر . مندن اوْنا سلام یئتیرین . اوْ بیزی چوْخ دا کیچیک سایماسین . بیز اوْن میلیون لوق جماعتین دردلرینی دئییریک ، حاقلارین ایسته‌ییریک . اوْنا منیم دئدیگیمی سؤیله‌یین .»
« سردار ، سیزه سؤز وئریرم کی اوْ قیْز بیزیم یوْلداشیمیزدیر .»
« قادیْن لار انقلابی چوْخ سئویر . اوْنلار انقلاب رهبرلرینی اؤزل بیر گۆج-ه مالک اوْلان سیما حساب ائدیر . بوُ گۆن بیر دوُل قادیْندان آلدیْغیم مکتوب بوُنو تمامیله اثبات ائدیر . گؤر بیر نه یازیْر « بیلیرم نئچه قادیْنیز واردیر . بوُ منیم اۆچۆن هئچ ده باش آشاغیْلیق دگیل دیر . من اؤزۆمده دوُل قادیْنام . چوْخ وارلییام . کندلریم واردیر . سیزی ده گؤرمه‌میشم . انقلاب قهرمانی اوْلدوغونوزو بیلیرم . من سیزین آدیْنیزی ممنونیتله قبول ائده‌رم . اگر سیز بوُنو قبول ائتسه‌نیز ، اؤزۆمۆ خوْشبخت حساب ائده‌رم . »
سردار مکتوبون قیْسسا جا آنلامین سؤیله‌دی . یازانین آدینی دا دئمه‌دی . هر گۆن بئله آنلامدا یۆزلرجه مکتوبو آالدیْغینی دئیه‌رک :
« منجه انقلابیْن آغیْرلیغینی قادیْنلاردا داشییا بیلر . اوْنلاردا انقلابی حرکته گتیرن گئرچک گۆجلردن اوْلا بیلرلر .»
« دوْغرو دور سردار ، توْپلومدا چالیْشماسی سوْن درجه‌ده اؤنملی دیر .»
یئمک واقتی ایدی . گئجه ییمه‌گینی بیر یئرده یئدیک . سوفرایا باشقا لاریندا چاغیْردی . سوفره تبریز زنگینلرینده اوْلدوغو کیمی گؤزه ووُران دگیلدی . یئمکلر اَت سوُیو و اَت دن عبارت ایدی.
گئجه ساعات بیر اوْلموشدور . من آیاغا قالخدیْم . سردار منی ائویمه قدر یوْلا سالماغی یانیْندا کی آداملارا تاپشیْردی . « هئچ کس لازم دگیل .» دئییب ، دیْشاری چیْخدیم .
