صفوی دؤولتی پایتختینین آدی ایله تبریز مکتبی آدلاندیریلان صفوی مینیاتور مکتبی آذربایجان اینجه صنعتینه حدسیز شان-شهرت گتیریب. بو مکتب هم ده تورکییه و هیندیستان‌دا مینیاتور صنعتینین اینکیشافینا تکان وئریب. بو مکتبه مخصوص رنگ حلی و پرسپکتیو اصوللاریندان بعضیلری حتی فرانسیز ایمپرسیونیستلری طرفیندن ده منیمسنیلیب ایستیفاده اولونوب.

axar.az خاطیرلادیر کی، تبریز مینیاتور مکتبینین بانیسی، رهبری و ان گؤرکملی نماینده‌سی تبریزلی اوستاد سلطان محمد ایدی. شرق رسام‌لیق صنعتینین بوتؤو بیر اینکیشاف مرحله‌سی اونون و «شرقین رافایلی» آدلاندیریلان بهزادین آدی ایله باغلیدیر. ۱۵-جی عصرین بو ایکی نهنگی اؤز یارادیجیلیغیندا شرق رساملیغینین ان یوکسک اوغورلارینی عکس ائتدیریب. بوندان باشقا سلطان محمد هم ده تبریز مکتبینین چیچکله‌نمه دؤورونون بدیعی تمایللرینی کولل حالیندا اؤز اثرلرینده جمعلشدیره بیلیب.

شرقین بیر چوخ علم و صنعت اوستالاری کیمی سلطان محمد حاقین‌دا دا بیورافیک معلومات، دئمک اولار کی، یوخ‌دور. او، تخمیناً ۱۴۹۰-جی ایلده آنادان اولموش و ۱۶-جی عصرین اورتالاریندا وفات ائدیب.

رساملار حاقین‌دا بحث اولونان ان ائرکه‌ن منبع‌لردن بیری، ۱۵۴۴-جو ایلده دوست محمد طرفیندن قلمه آلینمیش «حالات هنروران» اثرین‌ده بئله دئییلیر: «بیرینجی سیرادا اؤز عصرینین یئگانه‌سی اولان اوستاد نیظام الدین سلطان محمد دایانیر. اونون رسملری، خصوصیله ده شاه (شاه تهماسیب نظرده توتولور) حضرتلرینه حصر اولونموش «شاهنامه»سی چوخ گؤزلدیر. بورادا پلنگ دریسی گئیمیش آدام ائله ایناندیریجی تصویر اولونوب کی، پلنگ اوریی یئمیش ان اورکلی صنعتکارلار بئله همین اثره حسدله باخمیش و اوستادین قارشی‌سیندا باش اییب.

اوستاد سلطان محمد قیزیلباشلاری هامیدان یاخشی تصویر ائدیردی. او، جنته ده ائله تبریز شهریندن کؤچدو.»
۱۷-جی عصرین اوللرین‌ده یاشامیش گؤرکملی تاریخچی ایسکندرمونشی شهادت وئریر کی، «اعلاحضرت شاه تهماسیب اوستاد رسام سلطان محمدین شاگیردی اولوبر». داها سونرا او یازیر: «او، (شاه تهماسیب) اؤزونون یاخشی تجهیز اولونموش کیتابخاناسیندا. نجیب رس¬سام‌لیق صنعتینین کامیل‌لیک زیروه‌سینه چاتمیش و فیرچالارینین زریف‌لیگی ایله بؤیوک شؤهرت قازانمیش اوستاد سنتکارلار اولان بئهزاد و سلطان محمدین مؤوقعینی محکملندیردی».

اؤزبک حاکمی شیبانی خانین مغلوبیتیندن سونرا ۱۵۱۰-جی ایلده شاه ۱-جی ایسماییلین قوشونلاری هراتا گیررکن اورادان بیر چوخ رساملاری اؤزلری ایله تبریزه گتیریر. اصفهان، قزوین و ایرانین دیگر ایری شهرلریندن گلمیش اوستالار دا بورادا چالیشیردیلار. او زامان آرتیق سلطان محمد سارایداکی بدیعی اعمالاتخانایا رهبرلیک ائدیر، سارای کیتابخاناسینین باش رسامی و شاهزاده تهماسیبین معلمی ایدی. بهزادین تبریزه گلیشیندن بیر ایل و یا داها آز بیر مدت سونرا ۱۵۲۲-جی ایلده شاه ایسماییل اؤزونون خصوصی فرمانی ایله اونو کیتابدار (کیتابلارین قورونماسینا جوابده شخص) و باش صنعت مفتتیشی تعیین ائدیر. آنجاق شاه ایسماییلین اؤلوموندن سونرا اونون اوغلو شاه ۱-جی تهماسیب همین وظیفه‌یه یئنی‌دن سلطان محمدی قایتاریر.

الیازمالارا چکیلمیش مینیاتورلردن باشقا سلطان محمد آیری-آیری ورقلرده بیر سیرا پورترت و سوژت‌لی کومپوزیسییالار دا ایشله‌ییب. «احتیمال کی، بو دؤورده شاهین اعمالاتخاناسی یالنیز الیازما کیتابلارینین حاضرلانماسی ایله دئییل، هم ده ساخسی و متالدان معمولاتلار دوزلتمک، خالچالار و ایپک پارچالار توخوماق ایشی ایله ده مشغول اولوردو. همین صنعت اثرلرینین اوزرینده موختلیف ناخیشلار وورولور، سوژئت‌لی مینیاتورلر چکیلیردی.» آذربایجان دکوراتیو-تطبیقی صنعتی اوزره تانینمیش متخصص راسیم افندی ده احتیمال ائدیر کی، دونیانین بیر چوخ موزئیلرینده ساخ‌لانان و بدیعی حلی اعتباریله نادیر اولان دکوراتیو-تطبیقی صنعت نمونه‌لرینین اوزرینه چکیلمیش گؤزل تصویرلر سلطان محمد فیرچاسینا مخصوص‌دور.

سلطان محمدین شرق پویزییاسی کلاسسیکلرینین اثرلرینه چکدیی مینیاتورلر، عینی زامان‌دا آیری-آیری مؤوضوعلاردا یاراتدیغی مینیاتورلر دونیانین ان یاخشی موزئیلرینده و شخصی کولکسییالاردا قورونماقدادیر. اونون اثرلریندن «شاهنامه» (۱۵۷۳) حاضردا نیو-یورک‌داکی متروپولیتن، نظامی «خمسه»سی (۱۵۳۹-۱۵۴۳) لوندونداکی بریتانییا موزئیینین، حافیظ «دیوان»ی کئمبریجدکی فوقق موزئیلرینین بزییدیر.

لندندکی بریتانییا موزئیینده ساخلانان و شاه تهماسیب اوچون مخصوصی حاضیرلانمیش نظامی «خمسه»سی متخصصلر طرفیندن بوتون دؤورلرین و خالقلارین کیتاب صنعتینین زیروه اثری کیمی قیمتلندیریلیر. همین نادیر اینجینین قازاندیغی دونیا شهرتینی سلطان محمددن باشقا گؤرکملی آذربایجان خطاتی شاه محمود نیشاپوری، حاقین‌دا سؤز آچدیغیمیز اعمالاتخانانین مینیاتورچو رساملاریندان آغا میرک، میرموسوویر، میر سید علی، میرزا علی و مظفر علی ده بؤلوشورلر. اصلین‌ده، بو کیتابا سلطان محمدین جمعی دؤرد مینیاتورو - «خسرووون چیمن شیرینه باخیب هز آلماسی»، «بهرام گورون شیر اووونا چیخماسی»، «سلطان سنجر و قاری» و «پیغمبرین معراجی» اثرلری داخیل ائدیلیب. لاکین ائله بو دؤرد اثر ده همین الیازمانین ابدیلشمه‌سی اوچون کیفایت ائدیر