کؤچورن: فرخ جرایدی

« باقرخان »
سردار هئچ واقت فایتوْنا مینمزدی . اوْ همیشه آتلی گئدردی . اوْ آتلانانا قدر من فایتوْنلا گئدیب اوْنو باقرخانین قاپیْسیندا گؤزله‌ییردیم.

سردار گلیب چیْخدی . باقرخانین قاپیْسیندا دوُرانلار اوْنو طنطنه ایله قارشی لادیلار . ایچه‌ری گیردیک . بوُرادا ستارخانین دایره‌سینه گؤره داها بؤیۆک حرکت واردی . باقرخانین دوُرومو قوْرخولو ایدی . هجوملارین بیر چوْخو خیاوان طرفیندن باشلانیْردی . بوُنا گؤره ده ساواش دا اوْلان گۆجلر تمامیله باقرخان اطرافیندا یئرلشدیْریلمیشدی .بوُ دؤوره ساواش میدانی کیمی ایدی . بوُرادا هر کس سلاحلی ایدی هر یان سنگر . هر طرفده اسکی و یئنی توْپلار گؤزه چارپیْردی.

باقرخانین اَیلشدیگی گئنل اوْتاغا گیردیک . بوُرادا اوْتورانلارین هامیسی سلاحلی آداملار ایدی . بوُنلارین چوْخو تبریز دن و تبریز دؤوره‌سیندن توْپلانان لار ایدی . قافقاز دان گلنلردن بوُرادا بیر نفر بئله یوْخ ایدی . بوُرادا بیر نئچه یئرلی قافقاز لیلار ، آتا-بابا دان یئرله‌شیب قالان قاراباغلی‌لارلا راست گلدیم .
ستارخان ایچه‌ری کئچنده باقرخان آیاغا قالخدی . اَل وئریب اؤپۆشدۆلر.

اوْردا اوْلانلارین دئدیگینه گؤره بوُ عادت ایکی قهرمانین آراسیْندا همیشه دوام ائدیرمیش . دانیْشماق آچیْق دانیْشماق ایدی . سلاح ، سنگر ، توْپ ، تفنگ دانیْشمالاری ایدی . استبداد ، ارتجاع ، چؤرک قیمتیندن دانیْشیردیلار . من باقرخانا چوْخ دیقتله قوُلاق وئریردیم . اوْنون هئچ بیر داورانیْشی ستارخانا بنزه‌میردی . ستارخان بیر چوْخلاریندان مصلحت گؤزلردی . اوْ هئچ زامان اؤزۆنۆ باشقاسیندان یوُخاری توُتمازدی . باقرخان ایسه بئله دگیلدی . اوْ هر سؤز باشی « بیز هامیسینی بیلیریک » دئیه جواب وئریردی . باشقا جوابی یوْخ ایدی.

آراسی کسیلمه دن چای و قلیان گتیریردیلر.

ستارخان لا باقرخان قالخیْب اؤزل اوْتاغا کئچدی . مجلسده اوْلانلار بیر-بیری ایله دانیْشیردی . منیم یانیمدادا بیر مجاهد اوْتورموشدو . اوْ منیم له دانیْشماق اۆچۆن بیر یوْل آراییردی.

« یقین کی سیز تبریز-ه تزه گلیب سینیز؟»

« خیر ، من بوُرالییام».
« من سیزی بیرینجی کَره دیر گؤرۆرم».

« چوْخ باییرا چیْخان آدام دگیلم».

« آدیْنیز نه دیر؟»

آدیمی سؤیله‌مه‌دیم . یالنیز:

« منه زرگر اوْغلو دئیرلر»

« بئله گؤرۆنۆر کی ارمنی سینیز»

« بلی ارمنی‌یم . بس سیزین آدینیز نه دیر؟»

« آدیم باقر آغا دیر . اؤزۆمده سالارینان یاخیْن قوْهومام».

« عمی‌سی اوْغلو سان می ؟»

« خیر »
« قارداشی اوْغلو سان می؟»
« خیر ، چوْخ یاخیْن قوْهوموق . اؤزۆمۆنده خاطیریمی چوْخ ایستر»

« نئجه قوْهومسوز؟»

« سالاریْن دایی‌سی آروادینین بالدیْزی اوْغلویام».

« چوْخ گؤزل . سیزی تبریک ائدیرم . سیزینده سالار جنابلاری کیمی قهرمان اوْلماغیْنیزی ایسته‌ییرم . بلکه ده قهرمان سینیز».

« داها نه دئییم. آدام اؤزۆنۆ تعریف ائدنده بیراز یاخشی دۆشمز . سنگری تک باشیْنا ساخلارام . اوْ گئجه مرند آتلی لاریندان ایکی‌سینی ووُران من ایدیم . آما هئچ کیمه دئمه‌دیم . من چوْخ دا شهرت سئون آدام دگیلم . آدامی تانییان تانیْسین . باخ گؤرۆرسن کی من هئچ بیر سؤز دئمه‌میش ، سیز اؤزۆنۆز قهرمان و ایگید آدام اوْلدوغومو بیلدینیز».

« بئله‌ده اوْلمالیدیر . وطن یوْلوندا چالیْشمالی سیْنیز».

« گؤرۆنۆر کی سیز بوْمبا آتان سیْنیز » - دئدیکده من دۆشۆندۆم ، چۆنکۆ تبریزده کی ارمنی‌لی لرین ، گۆرجۆلرین هامیسی بوْمبا قاییران و آتانلاردیر . بوُنا گؤره‌ده تبریزده بوُجور آداملاری گؤره‌ن کیمی ، اوُزاقدان گؤستریب « بوْمباچیْدیر » دئیردیلر . باقر آغا هله دانیْشیغینی بیتیرمه‌میشدی . اوْ ایندی ده باقرخانی تعریف ائله‌مک اۆچۆن سؤزۆنه دوام ائتدی:

« ستارخانین یالنیز آدی چیْخمیشدیر . آما سنه دۆزۆنی دئییرم . دئمه‌کی قوْهومدور ، تعریف ائدیر . اؤز جانیم اۆچۆن ، ستارخان ،باقرخانین دیْرناغی دا اوْلماز. سنه دئییرم کی ، کیشی‌ ده دئو اۆرگی وار . کیشی ایسته‌سه بوُگۆن ایشی قوُرتارار . آما آدام قیْرماق ایسته‌میر . بوُنون اۆچۆن ده ستارخان همیشه باقر خانین حرمتینی ساخلاییر و هر بیر مصلحت دن اؤتورو یانیْنا گلیر».
دوْغرودان دا ستارخان همیشه باقر خانین حرمتینی ساخلار و اوْنون بعضی اوُیغون سوُز حرکتینی باغیشلار . بوُنو ایسه تبریز-ین آغیْر بیر دوُروم کئچیردیگی حالدا آیریلیق تؤرتمه‌مک اۆچۆن ائدیردی.

چایی ایچیب استکانی یئره قوْیموشدوم . استکانی آپارماق ایسته‌دیکده باقر آغا استکان آپاران آدامین قوُلاغینا بیر شئی پیْچیلدادی . شوبهه‌سیز کی منیم ارمنی اوْلدوغوما اینانمیشدی . استکانی آیری قوْیوب تمیزله‌مک امری وئردی.

اوْتوروب دۆشۆنۆردۆم . ستار خانین منی باقر خانا تانیْش ائتمه‌سی دوْغرو دان دا اوُیغون سوُز بیر ایش ایدی . بوُرایا قدر گلیب بوْش قاییدماغیْمیندا آنلامی یوخ ایدی.

من بوُ دۆشۆنجه‌ده ایکن اؤزل اوْتاقدان بیری چیْخیب یانیْما گلدی.

« سیزی جناب سالار یانیْنا دعوت ائدیر»

اؤزۆ قاباقدا ، من ایسه دالیْنجا گئتدیم . اوْ قاپیْنی آچیْب منی ایچه‌ری بوُراخدی . یئنه‌ده قاییتدی . سالار منه ایکی الینی اوُزالتدی . الیمی سیْخاندان سوْنرا بارماقلاریْنی دوْداقلارینا و باشیْنا قوْیوب یئر گؤستردی.

« بوُیورون اَیله‌شین . سردارین قوْناغی ، بیزیمده محترم قوْناغیْمیزدیر . ایندی‌یه قدر گؤرۆشمه‌دیگیمیزدن تاسوف ائدیرم»
سوْنرا سالار لازمی مساله‌یه کئچیب یئنه‌ده گئنل سالوْندا کی سؤزلری تکرار ائتمه‌گه باشلادی:

« آغا بیز هامیسینی بیلیریک . بیز بیلیریک کی دشمانیمیز یاتمامیْشدیر».
ستار خانین دیلیندن هئچ واقت یوْلداشلارلا دانیْشدیقدا آغا سؤزۆ چیْخمازدی.

ستارخان منی ایکینجی دفه سالارا تانیْش وئردی . سالار ایسه یئنه‌ده عینی سؤزلری تکرار ائدیردی.

« سردارین عزیز قوْناغی بیزیمده عزیز قوْناغیمیزدیر».

سالار هئچ واقت من-من دئمیردی . اوْ همیشه بؤیۆکلره اؤزل بیر ایفاده ایله سؤزۆنۆ « بیز » کلمه‌سیله باشلاییردی . سالارین عمارت و اشیاسی قبول و دانیْشیغی تمامیله بیر ایران اصیل زاده سینی آندیْریردی . بوُرادا گؤردۆگۆمۆ ستار خانین ائوینده گؤرمه‌میشدیم.

گؤرۆشۆب چیْخدیقدا ، باقرخان منه بیر آلمانیا سواری بئش آتیْلان باغیْشلادی . من ایسه قارشیلیغیندا اوْنا یونگول روُس نوْغانی باغیْشلادیم . چوْخ خوْشونا گلدی . اوْ همیشه آغیْر موْزئر گزدیرردی . قاپیْدان چیْخدیقدا داها گئنل سالوْنا گیرمه‌ییب باشقا قاپیْدان چیْخدیق . سردار اوْنون حرکتیندن داییما ناراضی اوْلدوغو کیمی ، ایندی ده راضی قالمامیْشدی . « بوُ آدام دۆزلمز » دئیه آتیْنا میندی.