کؤچورن: فرخ جرایدی

"ایران جوُلفاسیندا "

آراز چایی‌نین اۆستوندن سالیْنان کؤرپونون اوْ بیری باشیْندا کئچمیشده کی کیمی قاراووْل و یوْخلاییجی وار ایدی. ایران گؤرَولی‌سی " قارا محمود خان " یئنه‌ده اؤز کۆرسوسونو اوْرادا قوْیوب اوْتورموشدو، لاکن نه گلیب-گئدنلره، نه گلیب-گئدنلر اوْنا اؤنم وئرمیردی.

ایران گمرک گؤرولی‌سی آرتیْق یوْخلاییجی گؤره‌وی دئییل، تاماشاچی گؤره‌وینی داشییردی . تزار استیلاسی‌نین ائتگی‌لری گمرک گؤرولی‌لرینین دامارلارینا قدر ایشله‌میشدی، اوْنلاری مستملکه شرایطینه اؤیرتمیشدی. بیزی روُس جوُلفاسیندان ایران جوُلفاسینا آپاران فایتوْن دۆز-دوْغرو سۆروب کؤرپونو کئچدی ، کیمسه اوْنون هارا گئتدیگینی سوْروشمادی و یا سوْروشماغا اۆرک ائتمه‌دی. من یابانجی قیافه‌سینده ایدیم، یانیمدا کی قیْزدا آمریکالی‌یا دئییل روُس قیْزینا بنزه‌ییردی. بوُنا گؤره‌ده فایتوْنوموزا یاخیْنلاشان اوْلمادی، هئچ کس ده تزار استیلاسینین بؤیوکلوغونو دۆشورمک و تزار تبعه‌سینین اطرافینا دوْلانماقلا اوْنون شرفینه توْخونماق اۆره‌گی یوْخ ایدی.

بیز ایسه تزار تبعه‌سی اوْلمادیغیمیزدان پاسپورتوموزا کئچیش ووُردورمالی ایدیک. پاسپورت اداره‌‌سینین قارشی‌سیندا فایتوْنو ساخلادیق. بیزی یوْخلامالی ایدیلر.

فایتوْندان دۆشوب پیلله‌کنلردن یوُخاری قالخدیق. بیزی اشاغی رتبه‌لی بیر گمرک گؤرولی‌سی قارشیلادی. اوْ یالتاقلاناراق یاری روُس، یاری تۆرک، یاری فارسجا :

- آغا بوُیورونوز ، بیز سیزین خدمتینیزده‌ییک, - دئدی.

ایچه‌ری گیردیک، کیچیک، یوْخسول، باتیْق بیر اوْتاق ایدی. اوْتاغین بیر بوُجاغیندا قوْیولموش یازی ماساسی اَن ساده تاختادان گؤبود بیر بیچیمده قایریلمیشدی، اۆستو ایسه جوُلفانین آغیْر توْزو ایله اؤرتولموشدو . اۆستونده کی شئی‌لره گلدیکده بیر قلم، بیر قیْریق مرکّب قابی، بیرده ایران حکومتی‌نین گیریش مُهر-ی. یازی ماساسی‌نین دالیْندا اوْتوران گنج پاسپورت گؤرولی‌سی بیزی گؤروب آیاغا قالخدی و بیزه یالتاقلانان گمرک گؤرولی‌سینه آجیْقلاناراق:

- گئده مگر شما هئچ شرف و شرم ندارید؟ - دئدی.

من اوْنا تزار تبعه‌سی و تزار آدام-یْ اوْلمادیغیمیزی بیلدیره‌رک:

- من ایرانلی‌یام، خانیْم قیزدا آمریکالی. پاسپورت لاریمیزی ویزا ائتدیرمک اۆچون جنابیْنیزین یانیْنا گلمیشیک.

اوْنون رنگی آچیلدی، یئرینده اوْتوروب پاسپورتلاری گؤزدن کئچیره‌رک بیر آه چکدی، مُهر-ی ووُردو و بیزه قایتاریرکن:

- بوُ امضا ایله هر یئره گئده بیلرسینیز، بیزیم امضامیزین اوْ قدر ده اؤنمی یوْخدور، یالنیز امضایئترلی‌دیر.- دئدی.

اوْ بوُ سؤزلری دئیرکن بارماغیْنی تزار ژاندارمینین امضاسی اۆزه‌رینه قوْیموشدو.

اوْرادان چیْخدیق . یوْلون قیْراغی ایله گئدن ایران تاجرلری‌نین اۆزونده داها باشقا حال وار ایدی. اوْنلار جنگی هاواسیندا اوْخویاراق کئچن بیر تزار قوْشونونو سئوینجله دینله‌یه‌رک دانیْشیردیلار:

ــ تزار حکومتی اوْلماسایدی بیزیم دریمیزی چوْخدان سوْیموشولار.

ــ آل-وئر یاواش-یاواش دیرچه‌لیر.

ــ بئله ده اوْلمالی دیر، بیزیمکیلردن فایدا یوْخدور.

ــ بابا نه وطن ؟ نه استقلال ؟ بوُنلار بیزه چؤرک وئرمزلر.

بۆجۆر س‍وزلردن چوْخ ائشیدیردیک. فکر و عقیده اعتباری ایله روُسلاشان و استیلانین قوْینونا گیرن خیْردا کاپیتالیست‌لر، قیافه‌دن ده دگیشمیشدیلر. یایین ایستی‌سینه باخمایاراق یاخالیق باغلامیش، آرخالیق گئیمیش و پالتولارینی قوْللاری اۆزه‌رینه سالمیش دیرلار.