آنا صحیفه کولت |
بو گون ایراندا محمدعلی شاه هاکیمیتی دیکتاتوراسینا قارشی مشروته اینقیلابینین گؤرکهملی خادیمی، خالق قهرهمانی ستتار خانین دوغوم گونودور.
ستتار خان ۱۸۶۶-جی ایلده جنوبی آذربایجانین قاراداغ ویلایتینین بیشک کندینده تاجیر عائلهسینده آنادان اولوب. ۱۹۰۵-۱۹۱۱-جی ایللرده باش وئرمیش مشروته حرکاتی ستتار خانی بؤیوک سرکرده سوییهسینه قالدیرا بیلیب. ۱۹۰۷-جی ایلده تبریزین امیرخیز محلینین آزادلیق فدایلرینه رهبرلیک ائدن ستتار خان نوماییش ائتدیردیی قئیری-عادی قهرهمانلیغی و شجاعتی ایله آزادلیق فدایلرینین سئویملی سرکردهسینه چئوریلیر.
شورا مجلیسی توپا توتولدوقدان، شاهین ۴۰ مین نفرلیک سلاحلی قوهسینین اینقیلابین بئشیی ساییلان تبریز شهرینه هوجوموندان سونرا، ۱۹۰۸-جی ایلین ایون آییندا ستتار خانین رهبرلیگی آلتیندا آلی حربی شورا یارادیلیر. آلی شورانین باش کوماندانی ستتار خان و اونون موعاوینی باغیر خان، عضولری علی موسیو، حاجی علی، سید هاشیم خان تعیین ائدیلیرلر. ۱۹۰۹-جو ایلین آپرئل آیینا قدر تبریز عصیانی اینقیلابچیلارین وئردیی چوخسایلی ایتکیلره باخمایاراق دوشمهنین سلاحلی قوهلرینی تبریزدن چیخارماغا نایل اولور. بو دؤیوشده ستتار خان و باغیر خان نوماییش ائتدیردیکلری قئیری-عادی قهرهمانلیقلاری موقابیلینده آذربایجانین ایالت انجومهنی طرفیندن مووافیق اولاراق «سرداری-میللی» (خالق سرکردهسی) و «سالاری-میللی» (خالق رهبری) فخری آدلارینا لاییق گؤرولورلر.
تبریزین مدافعهسی حربی شورایا تاپشیریلیر. عصیانچیلارین بو قلبهسی آذربایجانین باشقا ویلایتلرینه و بوتون ایرانا تأثیر گؤستریر. تئهران، قزوین، رشت، اصفهان و باشقا شهرلرده «ستتار خان» آدی آلتیندا اینقیلابی کومیتهلر یارانیر. تبریز ایالت انجومهنی اؤزونو شورا مجلیسینین ائلچیسی کیمی تقدیم ائدیر. ۱۹۰۸-جی ایلین اوکتیابر آیینا قدر آذربایجانین بیر چوخ ویلایتلری دوشمهنلردن تمیزلنیر. اؤلکهده اینقیلابی حرکاتین گوجلهنمهسیندن قورخویا دوشهن شاه-ایرتیجا قوهلری تئهراندا شورا مجلیسینین یئنیدن آچیلماسینا ایجازه وئرمهیه مجبور اولورلار. ۱۹۰۸-جی ایلین دئکابر آییندا آچیلان ایکینجی شورا مجلیسی ستتار خان ایله باغیر خانین خیدمتلرینی دیرلهندیرمک مقصدیله آدلاری مئتال لؤوهه اوزرینه قیزیل حرفلرله هکک ائدیلمیش شرف نیشانلارینین حاضرلانماسی و مجلیسین یئنیدن آچیلیشی زامانی تریبونادان آسیلماسی حاقیندا فرمان وئریر.
تبریز اینقیلابینین قلبهسیندن سونرا اینقیلابی اهوال-روهییهنین آرتماسی شاه قوهلرینی، چار روسییاسی و اینگیلترهنی تشویشه سالیر. اونلار ستتار خانی و سلاحداشلارینی گؤزدن سالماق اوچون ستتار خان و باغیر خانی سلاحداشلاریندان، تبریزدن آییرماغا چالیشیرلار. اینگیلترهنین خاریجی ایشلر ناظری ائدوارد کارینین بو اؤلکهنین ایرانداکی سفیری جورج بیرلییه گؤندردیی تئلئقرامدا (۱۶.۳.۱۹۱۰) دئییلیردی کی، ستتار خان و باغیر خان تئزلیکله تبریزدن چیخاریلمالیدیر. بوندان سونرا ایرانین باش ناظری، میللی شورا مجلیسی ایشه قاریشیب ستتار خان و باغیر خانی تئهرانا گئتمهیه مجبور ائدیرلر. ۱۹۱۰-جو ایل مارت آیینین ۶-دا ستتار خان و باغیر خان ۳۰۰ نفر سلاحداشی ایله تئهرانا یولا دوشور. ۱۹۱۰-جو ایل آپرئل آیینین ۳-ده ستتار خان تئهرانا چاتیر. قوربانلار کسیلیر، تئهران اهالیسی اونو خیلاسکار کیمی قارشیلاییر.
ستتار خانا فدایلری ایله آتابی پارکیندا یئر وئریلیر. ۱۹۱۰-جو ایلین ۷ آوقوستوندا شاه قوشونلاری و تئهرانین میللیتجه ائرمهنی اولان و اووهلر ستتار خانین قوهلری ایله بیرگه شاه رئژیمینه قارشی موباریزه آپارمیش، داشناک یئفرئم داویدیانسین باشچیلیق ائتدیی پولیس قوهلری گئجه خاینجهسینه آتابی پارکینا هوجوم ائدیرلر، ستتار خانین قوهلرینی محاصرهیه آلاراق ترکیسیلاه ائتمهیه جهد گؤستریرلر. باش وئرهن سلاحلی قارشیدورمادا ستتار خان آیاغیندان یارالانیر. ستتار خانین قوشونلارینا تئهراندان چیخماغا ایمکان وئریلمیر. بعضی منبعلره گؤره ستتار خان اصلهن ائرمهنی اولان یپرمخان آدلی بیری طرفیندن وورولموشدور. آلدیغی گولله یاراسیندان ۱۹۱۴-جو ایل نویابر آیینین ۹-دا ستتار خان ۴۸ یاشیندا وفات ائدیر و تئهرانین شاه ابدولزیم قبیریستانلیغیندا دفن اولونور. قبری ۱۹۲۴-جو ایلده اینقیلابچیلار طرفیندن تمیر ائدیلیر.
۱۹۴۴-جو ایلده ۴۴ موترققی قزئتی اؤز اطرافیندا بیرلشدیرهن «آزادلیق جبههسی» قزئتی طرفیندن تشکیل ائدیلمیش میتینقده سید جعفر پیشوری ستتار خانین قبری اوستونده نیطق سؤیلییر. ۱۹۴۵-جی ایلده یارانمیش آذربایجان میللی حکومتی اونون و باغیر خانین هیکللرینی تبریز شهرینده اوجالتمیش، تبریز کوچهلرینه اونلارین آدلاری وئریلمیشدیر.
ستتار خانین قهرهمانلیغینا، اونون خالقینا و آزادلیق اینقیلابینا اولان سداقتینی تررهننوم ائدن سایسیز-حسابسیز شئیر و پوئمالار یازیلمیشدیر.
تاریخ
2019.10.21 / 19:09
|
مولف
Axar.az
|