تاریخاً کیتابخانالارین یارانماسی گؤرکملی شخصلرین آدی ایله باغلی اولوب. بئله کیتابخانالاردان بیری ده محمد ناخچیوانی آدینا تبریز میللی کیتابخاناسی‌دیر.

محمد ناخچیوانی آدینا تبریز میللی کیتابخاناسی اولدوقجا زنگین بیر کیتابخانادیر. یارانماسینین چوخ ماراق‌لی بیر تاریخچه‌سی وار. کیتابخانا دؤورونون معاریف پرور ضیالی‌سی محمد ناخچیوانینین تشببوسو و عیانه‌سی ایله ۱۹۵۷-جی ایلده شهرده‌کی ارک قالاسینین یاخینلیغین‌دا یارادیلیب. م. ناخچیوانی تقریباً ۴۲۰۰ نوسخه‌دن عبارت نفیس الیازما و کیتابلارینی کیتابخانایا باغیشلاییب. بیر مدت سونرا کیتابخانایا م. ناخچیوانینین آدی وئریلیب. ۱۹۸۸-جی ایلده ایسه گلستان باغینا یاخین بیر بینایا کؤچورولوب، دؤولتین قایغی‌سی ایله احاطه اولونوب. علم اوجاغی اوچون شهرین لاله رایونون‌دا خصوصی لاییحه اساسین‌دا یئنی عظمت‌لی بینا اینشا ائدیلیب.
محمد علی عباس اوغلو ناخچیوانی (۱۸۸۰-۱۹۶۲) دؤورونون مادی و معنوی جهت‌دن زنگین اینسانلارین‌دان اولوب. تبریزده خئیرییه‌چی عالیم کیمی چوخ یاخشی تانینیب. کیتابلارا سون‌سوز محبت اونو ایران‌دا مشهور ائدیب و خالقا سئودیریب. او، چوخ دیرلی الیازمالاری و کیتابلاری توپلاییب. هله ساغ ایکن تهران‌دان و آوروپانین بیر چوخ اؤلکه‌لرین‌دن گلن عالیملر اونون ائوین‌ده بو کیتابلارلا تانیش اولوبلار.

م. ناخچیوانینین وصیعتینه اساساً، اوغلو رضا ناخچیوانی آتاسینین قالان کیتابلارینی و شخصی آرخیوینی تبریز میللی کیتابخاناسینا تحویل وئریب. کیتابخانا منبع‌لرینین زنگین‌لیگی ایله یئرلی و خاریجی اوخوجولارین، متخصص و تدقیقات‌چیلارین دقتینی جلب ائدیر. ۱۹۶۶-جی ایلده یونسکو-نون سیاهی‌سینا سالینیب. بو دا، او دئمکدیر کی، یونسکو خطی ایله بوراخیلان کیتاب، ژورنال و س. نشرلرین نسخه‌لری پولسوز اولاراق تبریز میللی کیتابخاناسینا گؤندریلیر. بو گون کیتابخانانین ۵ اساس کیتاب و ژورنال-قزئت فوندو مؤوجوددور. اورادا ۴۰۰ مین‌دن آرتیق کیتاب و الیازما، ۲۰۹۰ آددا دؤوری نشر قورونوب ساخلانیلیر. کیتابخانادا اینترنته قوشولموش معاصر کومپوترلرله تجهیز اولونان اوخو زاللاری، کنفرانس اوتاقلاری، چاپ ائوی، تکنیکی و خیدمتی بؤلمه‌لر فعالیت گؤستریر. بورادا یوکسک مدنی خیدمت و یارادیجی علمی موحیط مؤوجوددور. هر کس کیتابخانایا عضو یازیلا بیلر. عضولوک ایکی قایدادا آپاریلیر: عادی عضولوک و تدقیقاتچیلار اوچون خصوصی عضولوک.

بو کیتابخانادا هم ده بیر سیرا الیازما، کیتاب و ژورنال-قزئت فوندلاری وار. بونلاردان بیری «قیمت‌لی الیازما و نفیس نوسخه‌لر فوندو»دور. بو فونددا مینلرله نادیر الیازما، کهنه اصوللا باسیلمیش کیتاب، خصوصیله صفویلر و قاجارلار دؤورونه عایید خطاطلیق و مینیاتور نمونه‌لری، تابلولار ساخلانیلیر. اونلارین چوخو عایید اولدوقلاری شخصیتلرین ال ایشلریدیر. اوراداکی اثرلرین اکثریتینی حاجی محمد و حاجی حسین ناخچیوانی قارداشلاری باغیشلاییب. دیگر بیر فوند ایسه «دؤوری نشرلر فوندو»دور. اورادا قاجارلار دؤوروندن ایندییه قدرکی زامانی احاطه ائد‌ن یوزلرله دؤوری مطبوعات نمونه‌سی محافظه ائدیلیر. کیتابخاناداکی «کیتاب ائوی»نه هر هفته اؤلکه‌نین موختلیف نشریاتلاریندان تقریباً ۵۵۰-۶۰۰ عدد کیتاب داخیل اولور و ایستیفاده‌چیلرین خیدمتینه تقدیم اولونور.