گؤردویونوز بو شکیل عادی بیر شکیل دئییل. بو، تاریخین آرخیو سندی‌دیر. بو سندده تصدیق اولونور کی، ۱۹۱۴-جو ایلده عثمانلی اراضی‌سین‌ده آپاریلان سیاهییاالما نتیجه‌سین‌ده اؤلکه اهالی‌سینین سایی ۱۶.۳۸۲.۲۷۲ اولوب. اونلاردان عمومی موسلمانلارین سایی ۱۳.۲۷۳.۱۳۶ نفر، یونانلارین سایی ۱.۵۶۴.۹۴۶ نفر، ارمنیلرین سایی ۱.۲۸۳.۷۰۴ نفر، باشقا میللتلرین سایی ایسه ۲۶۰.۴۸۶ نفر تشکیل ائدیب.

آخار. آذ خبر وئریر کی، بو سؤزلری ائرمنیشوناس عالیم، باکی دولت اونیورسیتتینین ارمنی آراشدیرمالاری علمی تدقیقات و تدریس مرکزینین بؤیوک علمی ایشچی‌سی ایسماییل تانریوئردی تقدیم ائتدیی فاکتلا باغلی قید ائدیب. اونون سؤزلرینه گؤره، بو سندده تورکییه‌نین ۳۲ ویلایتین‌ده یاشایان آیری-آیری میللتلرین، او جمله‌دن ارمنیلرین ده دقیق سایی گؤستریلیب:

«گؤروندویو کیمی، همین دؤورده بوتون تورکییه‌ده یاشایان ارمنیلرین سایی ۱ میلیون ۲۸۳ مین ۷۰۴ نفر اولوب. اونلاردان دا ۳۰۰ مین ارمنی خیانت ائتدیینه گؤره ۱۹۱۵-جی ایلده حاق‌لی اولاراق عثمانلی تورکییه‌سینین کؤچورمه سیاستی زامانی آوروپا اؤلکه‌لرینه و آمئریکایا کؤچ ائدیب. تخمیناً بیر او قدری ده (یعنی ۳۰۰ مین نفری) ایندیکی ائرمنیستان آدلانان قربی آذربایجان اراضیلرینه گلیب و اورادا یئرلی آذربایجان‌لیلارا قارشی سویقیریم تؤره‌ده‌رک، اؤز وطنلرین‌دن دیدرگین سالیب. باشقا بیر دقیق معلوماتا گؤره ایسه ۲۰۰ مین‌دن چوخ ائرمه‌نی یئرلرین‌دن چیخماماق اوچون میللیتلرینی دییش‌دیره‌رک ایندییه قدر تورک و کورد میللتی آدی آلتین‌دا حیاتلارینا داوام ائدیرلر. هان‌سی کی، سون زامانلار اونلارین دا تؤر-تؤکونتولری ایندیکی ائرمنیستان دؤولتینین منفور سیاستینه اویاراق یا پکک-یا، یا دا باشقا آنتی‌تورک قوروملارینا قوشولورلار. اونلار دا یئنی‌دن باش قال‌دیراراق تورکییه اوچون باش آغری‌سینا چئوریلیرلر. بئله‌لیکله، سوال یارانیر کی، بس ائرمه‌نیلرین اویدوردوغو سویقیریما معروض قالمیش ۱،۵ میلیون رقه‌می هاردان چیخ‌دی؟ بونون تک بیر جاوابی وار. بو دونیادا اونلارین هر شئیی اویدورمادیر».