آنا صحیفه سیاست |
ارمنیستانین آذربایجان تورپاقلارینین ایشغالینی جد-جهدله رسمیلشدیرمهیه چالیشدیغی، بونون اوچون بوتون واسطهلره ال آتدیغی معلومدور. یاخین و اورتا تاریخین ساختالاشدیریلماسی، بوتون دونیانین بیلدیی ان ساده حقیقتلرین بئله، باش-آیاق تقدیم اولونماس، او سیرادا ائرمهنیلرین روسییا چاری پیوتر دؤورونده قافقازا گلمه خالق اولدوقلاری حالدا اؤزلرینی آبوریگئن توپلوم کیمی گؤزه سوخمالاری دا بللیدیر.
ارمنیلرین یالنیزجا تورپاق اوغرولاری یوخ، موسیقی، مدنیت، منویات اوغرولاری اولماسی دا تزه مسئله دئییل. او دا معلومدور کی، ارمنیلر هارادا کومپاکت شکیلده مسکونلاشیرسا، آز سونرا همین ارازینی اؤز آدینا چیخیب «قدیم ارمنی تورپاغی» سایماغا، اوستهلیک، بونو ارمنی درسلیکلرینه سالیب اؤز اوشاقلارینا تبلیغ ائلمهیه باشلاییرلار. پارالئل صورتده یئرلی و قدیم توپونیملری، ارمنیلرین گلمه اولدوقلارینی تصدیقلهیهن تاریخی آدلاری ارمنیلشدیرمهیه گیریشیر، یئرلی آبوریگئن خالقا عایید بوتون مدنی عابدهلری، دلیل-ثبوتلاری یوخ ائلمهیه چالیشیرلار.
ان ایستی نمونه حاضردا ارمنیستان آدلانان غربی آذربایجان اراضیسی و بیر ده طبیعی کی، ایشغال آلتینداکی داغلیق قاراباغ و اونا بیتیشیک ۷ رایوندور. بو خسته تفکرلو توپلوم، «عزابکش خالق» نینکی تورک تورپاقلاریندا، یعنی ایروان خانلیغی اراضیسینده یارادیلان ساختا ارمنیستان دؤولتینین اراضیسینده و قاراباغدا تورک توپونیملرینی ارمنیلشدیریب، هم ده هئچ واخت ارمنیلرین یاشامادیغی داغلیق قاراباغ اطرافینداکی رایونلارین آدلارینی دییشیبلر. گویا بونونلا تاریخی منبعلری سیله بیلهجکلر. منبعلر، او جملهدن ارمنیلرین تاریخی متفیقی ساییلان روسلارین منبعلری ایسه بوتونلوکله ارمنیلرین علیهینهدیر و اونلارین توتال یالانینی اوزه چیخاریر.
***
آذربایجان تورپاقلارینین ایلحاقینا حاق قازاندیرما اوچون دوشمن طرفین ایستیفاده ائلدیی مکرلی واسطهلردن بیری ده ارمنیلرین اؤزلرینی دونیایا یالاندان مدنی، تولرانت خالق کیمی تقدیم ائدیب آذربایجانلیلارین وحشی اوبرازینی یاراتماق جهدیدیر. حالبوکی آذربایجاندان فرقلی اولاراق، ارمنیستان سرری داغیلاندان درحال سونرا مونوئتنیک اؤلکهیه چئوریلیب. بورادا حتی یهودیلره ده گؤز وئریب ایشیق وئرمهییبلر.
خاطیرلاداق کی، ائرمنیستاندا ۵ مینلیک یهودی ایجماسیندان ایندی هئچ ۱۰۰ نفر ده قالماییب. آذربایجاندا ایسه بؤیوک یهودی ایجماسی یاشاییر و اونلار دیگر خالقلار کیمی، همیشه راحت، تهلوکهسیز شرایطده حیاتلارینی سورور، اینکیشاف ائدیر، یئری گلنده عمومی وطنیمیز آذربایجان اوغروندا، ارمنی ایشغالینا قارشی آذربایجان تورکلری ایله بیرگه مباریزه آپاریرلار. بیزده باکی دوغوملو آلبرت آقارونوو کیمی یهودی اصیللی میللی قهرمان دا وار...
***
بو آرادا داغلیق قاراباغداکی قوندارما رژیمین ایشغال ائدیلمیش آذربایجان اراضیلرینده قالان تاریخ-مدنیت عابدهلرینی بیر-بیرینین آردینجا ارمنیلشدیرمهیه و یا فارسلاشدیرماغا داوام ائتدیی بارهده یئنی خبرلر گلمکدهدیر. بئله کی، ائرمهنیلر شوشاداکی مشهور گؤوهراغا مسجیدینی ایران آرخیتئکتورلارینین کمکی ایله «فارس مسجیدی» کیمی رئستاوراسییا ائدندن سونرا بو دفعه تاریخی شوشا قالاسینین رئستاوراسییاسینا باشلادیقلارینی اعلان ائدیبلر.
قوندارما «دقر مدنیت و توریزم ناظیرلیینین» بیلدیردیینه گؤره، مشهور شوشا قالاسی ۲۰۲۰-جی ایلده رئستاوراسییا اولوناجاق. هابئله گؤوهراغا مسجیدینده رستاوراسییا ایشلری داوام ائتدیریلهجک. ایشغالچیلار خوجاوند، آغدره رایونلاری اراضیسیندهکی قدیم مبدلری و تاریخی عابدهلری، او جملهدن لاچین رایونونداکی ۱۵-جی عصره عایید «میریک» قالاسینی دا «رئستاوراسییا» ائتمهیه هازیرلاشیرلار. ارمنیلرین «رئستاوراسییا»سینین ندن عبارت اولاجاغینی ایسه تخمین ائلمهیه دیمیر.
معلومات اوچون بیلدیرک کی، شوشا قالاسی شوشا شهرینین تاریخی حیسهسینی احاطه ائدن قالا دیوارلاریندان عبارتدیر. بئله کی، ۱۸-جی عصرده یئنی سالینمیش قالا-شهر اونون بانیسی اولان پناههلی خانین شرفینه پناهاباد قالاسی آدلاندیریلمیشدی. سونراکی دؤورده شهر، سادهجه، قالا آدلاندیریلدی. بیر مدت سونرا خالق قالانی شوشا قالاسی، سونراکی دؤورده ایسه سادهجه شوشا آدلاندیریب. شوشا آدی احتیمال کی، قالانین سالیندیغی یئر یاخینلیغینداکی شوشاکندین آدیندان گؤتورولوب.
قالانین اینشا ائدیلدیی ساحه، چوخسایلی تپه و یارغانلارا مالیک، قربدن آمفیتئاتر فورماسینا مالیک داغ یایلاسیدیر. یایلانین ان هوندور ساحهسی دنیز سوییهسیندن ۱۶۰۰ م، ان آشاغی ساحهسی ایسه ۱۳۰۰ م هوندورلویه مالیکدیر. شوشا قالاسی اوچ اساس قاپییا مالیک اولوب - گنجه، ایروان و آغوغلان قاپیلاری. هر اوچ قاپینین آدی تاریخی منبعلرده تئز-تئز خاطیرلانیر، همچینین اونلار شوشانین ۱۹-جو عصرده چکیلمیش بوتون باش پلانلاریندا قید ائدیلیر.
***
ائرمهنیلری ایسه البته کی، شوشانین گئرچک تاریخینی یاشاتماق یوخ، اونو «اؤزونونکولشدیرمک» ماراقلاندیریر. بو، او ائرمهنیلرین نسلیدیر کی، قاراباغا کؤچون ۱۵۰-جی ایلدؤنومو موناسیبتیله ماراغا کندینده عابده قویموش، کونفلیکت باشلایاندا ایسه اونو اوچورموشدولار. آنجاق فاکت فاکتلیغیندا قالیر. شوبهه یوخ کی، تورپاقلار ایشغالدان آزاد اولوناندان سونرا ائرمهنیلری ایفشا ائدن بئله دلیللرین سایی-حسابی اولمایاجاق...
موساوات. جوم
تاریخ
2020.01.24 / 10:36
|
مولف
Axar.az
|