بو گون گؤرکه‌ملی عالیم، تاریخچی، سووئت اتفاقی قهرمانی، دؤولت موکافاتی لاورئاتی ضیا بونیادووون دوغوم گونودور.

آخار . آذ خاطیرلادیر کی، ضیا بونیادوو ۱۹۲۳-جو ایل دئکابرین ۲۱-ده آستارا شهرین‌ده ضیالی عائله‌سینده آنادان اولوب. ۱۹۳۹-جو ایلده اورتا مکتبی بیتیره‌ن بونیادوو طییاره‌چی‌لیک مکتبینه داخیل اولوب. لاکین طب کومیسسییاسین‌دان کئچه بیلمدییندن، یاشینا ایکی ایل علاوه ائدیب اورکونیکیدزه آدینا باکی پیادالار مکتبین‌ده تحصیلینی داوام ائتدیریب. ۱۹۴۱-جی ایلین مایین‌دا حربی مکتبی لئیتئنانت روتبه‌سین‌ده اعلاچی دیپلومو ایله بیتیریب.

بوندان سونرا اونو خیدمت یئرینه – بئسسارابییایا گؤندریبلر. او، بورادا – دنئستر چایی اوزرینده‌کی کیچیک لیمان شهری اولان بندرده ایلک دؤیوشونه گیریب. خسته خانالاردا کئچیردیی واختی (ایکی دفعه یارالانما و کونتوزییا) چیخماقلا، ضیا بونیادوو ایکینجی دونیا محاربه‌سینده بئرلیندک ووروشاراق، شرفلی دؤیوش یولو کئچیب.

ضیا بونیادووا ۱۹۴۵-جی ایل فئورالین ۲۷-ده سووئت اتفاقی قهرمانی آدی وئریلیر. تلطیف ورقینده دئییلیر:

«کاپیتان ز.م.بونیادووون ۱۲۳-جو الاهیدده اوردو روتاسی ۱۹۴۵-جی ایل یانوارین ۱۴-۱۶-دا دوشمه‌نین مانقوشئوسک ساحه‌سینده‌کی مدافعه خطینین یاریلماسیندا ایشتیراک ائتمیش، مهارتلی کوماندان‌لیق نتیجه‌سینده دومبورووکی کندینین جنوب کناریندان و دمیر یولو خطین‌دن کئچه‌رک پیلیتسا چایینی بیرینجی کئچمیش، سول ساحلده اله کئچیردیی دؤیوش مؤوقعیینی ۸۹-جو قواردییا دیویزییاسینین اساس آتیجی حیسه‌لرینین گلیب چیخماسینا قدر ساخلامیشدیر. روتا دوشمه‌نین ۱۶۰ عسگر و ظابطینی اؤلدورموش، ۴۵ عسگرینی اسیر گؤتورموش، ۵ عدد آلتی‌لوله‌لی مینااتان، ۳ توپ، چوخلو سایدا آوتومات، توفنگ، سورسات، ارزاق و باشقا قنیمتلر اله کئچیرمیشدیر. روتا کوماندیری کاپیتان ز.م.بونیادوو سووئت اتفاقی قهرمانی آدینا لاییق گؤرولموش‌دور».

او، تکجه حرب‌چی کیمی دئییل، علم خادی‌می کیمی ده بؤیوک ایشلر گؤروب. بونیادوو بولشئویزم تئررورو و سیاسی رئپرئس‌سییالارین قوربانلاری ایله باغلی بیر نئچه سانبال‌لی تدقیقات اثرینی اورتایا قویوب. اونون فعالیتینی آیدین گؤرمک اوچون حیدر الیئوین بو فیکیرلرینه دقت یئتیرمک کیفایت‌دیر:

«ضیا بونیادووون خیدمتلری چوخ‌دور و اونون ان بؤیوک خیدمتلرین‌دن بیری ده اوندان عبارت‌دیر کی، ۸۰-جی ایللرین آخیرلاری، ۹۰-جی ایللرین اوللرین‌ده او، بیر داها بؤیوک عالیم کیمی، تدقیقات‌چی کیمی آذربایجانین آچیلمامیش آرخیولرینه بیر داها گئت‌دی، او آرخیولردن آذربایجان تاریخینین ۲۰-جی عصره عایید صحیفه‌لرینی آچدی، تدقیق ائتدی، اؤز کیتابلارین‌دا، دؤوری مطبوعات‌دا یازیلار وئردی و بئله‌لیکله ده، اگر اوللر آذربایجان تاریخینین اورتا عصرلره عایید چوخ موهوم دؤورلرینی علمی اثرلرین‌ده ایشیقلاندیردی‌سا، آچدی‌سا، گؤستردی‌سه، سون ایللرده اؤزونو بونا حصر ائتدی. او جمله‌دن، ایلک آذربایجان دئموکراتیک رئسپوبلیکاسینین یارانماسی ارفه‌سین‌ده گئدن پروسئسلری ده، او دؤورو ده دوغرو-دوزگون تدقیق ائد‌نلردن بیری ده ضیا بونیادوودور».

گؤرکه‌م‌لی عالیم ضیا بونیادوو ۱۹۹۷-جی ایل فئورالین ۲۱-ده یاشادیغی بینانین قارشی‌سین‌دا جینایتکار قروپ طرفین‌دن وحشیجه‌سینه قتله یئتیریلیب.