ایرانین ان بؤیوک ۵-جی شهری اولان تبریز شهری آذربایجان‌لیلارین معنوی پایتاختی حساب اولونور. اهالی‌سینین موطلق اکثریتینی آذربایجان‌ تورکلری تشکیل ائد‌ن بو شهر سورخاب داغینین اتیین‌ده یئرلشیر.

آخار. آذ آذربایجانین قدیم شهری، اوزون مدت تاریخی دؤولتلریمیزین پایتاختی اولموش تبریز حاقدا معلوماتی تقدیم ائدیر:
شهرین آدی باره‌ده متخصصلرین یئک دیل قراری یوخ‌دور. معاصر تبریز سؤزونون تلفوظونون اؤزو-اؤزلویون‌ده معیینلشدیی احتیمال ائدیلیر. منبع‌لرده تاروی، تارماکیس، توری، تاریس، تاورئز، تاوریز، توریس، تورئش، تاربیز، تابریز، تئربیز و س. کیمی قئید اولونان «تبریز» سؤزونون ائتیمولوگییاسی (سؤزون معناسینی اؤیرنن دیلچیلیک ساحه سی) و شهرین سالینما تاریخی حاقین‌دا موختلیف فیکیرلر مؤوجوددور. بعضی مؤلفلر بو آدین سورخاب داغی نین قدیم آدی «توری» ایله علاقدار اولدوغونو، دیگرلری ایسه تبریز کلمه‌سینین تبریز-تاوریس-تاواریس، یعنی (تاو)+(آریس) «داغ+آراسی» دئیه‌رک قئید ائدیرلر. دیاکونوو (روس عالیمی) «تبریز» سؤزونون ایلک فورماسی اولان «تاروی-تارماکیس» سؤزونون قدیم آششور دیلین‌ده «ایکیقات قالا» آدلاندیریلدیغینی قئید ائدیر. «تبریز» سؤزونو «گونش ساچان» معناسین‌دا ایضاح ائد‌نلر اونون اساسینین قویولماسینی داها قدیمه آپاراراق، آتشپرست‌لیک له علاقه‌له‌ندیریرلر.
تبریز هله میلاددان اول شهر-قالا اولموش‌دور. هله ماننا دؤولتی دؤورون‌ده بو شهر موهوم مرکزلردن بیری اولموش‌دور. ۳-جو عصرده تبریز آتروپاتئنانین اساس شهرلرین‌دن ایدی. ساسانیلر دؤورون‌ده ایستراتئژی اهمیتی اولان تبریزده قارنیزون (اوردو دسته لری) ساخلانیردی. ۷-جی عصرین اورتالارین‌دا ایسه عرب قوشونلاری تبریزی ایشغال ائتدی. خیلافت دؤورون‌ده تبریز ماحال مرکزی ایدی. بابک حرکاتی تبریزه ده یاییلمیش‌دی. ۸۵۲-جی ایل زلزه‌له‌سی زامانی تبریز داغیلمیش، بیر مدت سونرا برپا ائدیلمیش‌دی. خیلافتین ضعیفلدییی دؤورده آذربایجان‌دا یارانمیش روادیلر دؤولتینین پایتاختی تبریز ایدی. تبریزین یون، ایپک و پامبیق پارچالاری، خالچالاری خاریجی اؤلکه‌لره ده ایخراج اولونوردو. ۱۰-جو عصر عرب مؤلفلرین‌دن مقدسی، ابن هوگل تبریزدن آباد بیر شهر کیمی بحث ائتمیشلر. ۱۰۵۴-جو ایلده سلجوق سلطانی ۱-جی توغرول تبریزی توت‌دو. ۱۱۷۴-جو ایلده‌ن قیزیل آرسلانین ایقامتگاهی اولان تبریز سونرالار آذربایجان ائلدنیزلر دؤولتی نین پایتاختینا چئوریلدی. بون‌دان سونرا قاراقویون‌لو، آغ قویون‌لو و صفوی دؤولتی کیمی قدرت‌لی دؤولتلرین پایتاختی اولوب، بوتون دؤورلرین اساس شهری حساب ائدیلیب.
۱۸۲۶-۱۸۲۸-جی ایللر روسییا-ایران محاربه‌سی زامانی روسییا قوشونو تبریزی توتدو (اوکتیابر، ۱۸۲۷). تورکمنچای موقاویله‌سینه (۱۸۲۸) اساساً تبریز ایرانین حاکمیتین‌ده قالدی.
اوزون مدت آذربایجان دؤولتلرینین پایتاخت شهری اولان، حال-حاضردا ایران ایسلام رئسپوبلیکاسینین سرحدلری داخیلین‌ده یئرلشه‌ن تبریز حاقدا اولان ویدئونو بورادان ایزله‌یه بیلرسینیز: