میللی بایراغیمیزداکی گؤی رنگ - تورکچولویو، قیرمیزی – معاصرلیگی، یاشیل – ایسلام ایدئولوگییاسینی ایفاده ائدیر.

۱۹۱۸-جی ایل مایین ۲۸-ده تاریخ‌ده سایجا ۱۱۴-جو تورک دؤولتی اولان آذربایجان خالق جمهوریتی قورولدو. بو جمهوریت اؤزوندن اوولکی ۱۱۳ دؤولتدن ایدئولوژی اساسلارینا گؤره تام فرقله‌نیردی. بئله کی، ایلک دفعه ایدی کی، بوتون موسلمان و تورک دونیاسین‌دا میللی کولتور عنعنه‌لرینه، دموکراتیک پرینسیپلره سؤیکه‌نه‌ن آوروپا سیستمین‌ده بیر دؤولت قورولوردو.

رسولزادنین اساسلاندیردیغی خالق جمهوریتی ۱۹۱۸-جی ایلده مایین ۲۸-ده یاراندیقدان سونرا اونون اساس رمزی اولان بایراق حاقین‌دا دا همین ایلین ایون آیینین ۲۱-ده حکومتین قراری وئریلدی. همین قراردان: «اوستونده قیرمیزی فوندا آغ سککیزگوشه‌لی اولدوز و آیپارا تصویری اولان قوماش آذربایجانین بایراغی کیمی تصدیق ائدیلسین».

همین دؤورده بایراغیمیز عثمانلی تورکییه‌سینین بایراغی ایله عینی‌لیک تشکیل ائدیردی. فرق یالنیز اوندا ایدی کی، عثمانلی تورکییه‌سینین بایراغین‌داکی هیلال آیین قارشی‌سین‌داکی اولدوز بئش گوشه‌دن، آذربایجان جمهوریتینین بایراغیندا ایسه سککیز گوشه‌دن عبارت ایدی.

۱۹۱۸-جی ایلین نویابرین ۹-دا ایسه اوچرنگلی دؤولت بایراغیمیز حاقین‌دا قرار قبول ائدیلدی.

قید ائدک کی، بوتون تورک میللتی اوچون بؤیوک بیر ایده‌آلا و مقصده چئوریله‌ن بو اوچلوک شعارینین بانیسی تورک دونیاسینین بؤیوک متفکیری، آذربایجان‌دا دوغولوب روسییا و تورکییه اونیورسیتتلرین‌ده تحصیل آلمیش علی بی حسین‌زاده اولوب. ۱۹۰۷-جی ایلده ایول آیینین ۱۰-دا باکی‌دا اؤزونون نشر ائتدیی «فیوضات» (بوللوق، برکت معناسین‌دادیر) ژورنالین‌داکی بیر مقاله‌سینده «تورک حسیاتلی، ایسلام اعتیقادلی، فیرنگ قافالی» کیمی ایلک دفعه تقدیم ائتدیی بو فیکری سونرادان بؤیوک موتفککیر ضیا گؤیالپ بئله ایفاده ائدیب: «تورک قانلی، ایسلام ایمانلی، آوروپا مدنیتلی».

همین اوچرنگلی دؤولت بایراغیمیز ایلک دفعه اولاراق ۱۹۱۸-جی ایلین نویابرین ۱۷-ده باکی‌دا دنیز واغزالین‌دا اینگیلیس گنرالی تومسونون قارشیلانما مراسیمین‌ده گؤیه قالدیریلدی. هیمنین اوزینه ایسه او زامان دؤولت هیمنیمیز اولمادیغیندان بؤیوک بستکار حاجیبیلینین تکلیفی ایله اونون «لئیلی و مجنون» اثرینده نوفل صحنه‌یه گلرکه‌ن سسله‌ندیریله‌ن جوشدوروجو موسیقینین («حیراتی» اوستونده) چالینماسی قبول ائدیلیر. ( او. حاجیبی‌لی ایندی سسله‌ندیریله‌ن دؤولت هیمنیمیزی سونرادان بسته‌له‌ییب). بو موسیقی هم ده ۱۴۵۳-جو ایلده کونستوتینوپولو (ایستانبولو) فتح ائدرکه‌ن بئله بیر مارشلا هوجوم ائدیب‌دیلر.

بایراغیمیزداکی گؤی رنگ تورکلشمک ایدئیاسی ایله باغلی‌دیر. تورکلرین گؤی رنگه اوستونلوک وئرمه‌سی ایله باغلی موختلیف ایضاحلار دا مؤوجوددور. اورتا عصرلرده ایسلام دینین‌ده اولان تورکدیل‌لی خالقلارین یاشادیغی اراضیلرده سایسیز-حساب‌سیز قدیم عابده‌لر ده تیکیلیب. بو عابده‌لرین اکثریتی گؤی رنگ‌ده اولوب‌دور. بو باخیمدان گؤی رنگ هم ده سیموولیک معنا داشیییب‌دیر. گؤی رنگ هم ده ۱۳-جو عصرده ائلخانیلر دؤورونون عظمتینی، اونلارین ظفر یوروشلرینی عکس ائتدیریر.

بایراغیمیزداکی یاشیل رنگ ایسلام دینینه منسوبلوغوموزو ایفاده ائدیر. بؤیوک موتفککیر علی بی حسین‌زاده «قیرمیزی قاران‌لیقلار ایچین‌ده یاشیل ایشیقلار» اثرین‌ده یاشیل رنگین گئنیش ایضاحینی وئریب.

میللی بایراغیمیزداکی قیرمیزی رنگ معاصیرلشمه‌نی، اینکیشافی اساس گؤتورور. معلوم اولدوغو کیمی، ۱۸-جی عصرین سونلارین‌دا فرانسا بورژوا اینقیلابیندان سونرا کاپیتالیزمین اینکیشافی ایله باغلی آوروپا اؤلکه‌لرین‌ده بؤیوک ایرلیلییشلر باش وئردی. بو ایللرده قیرمیزی رنگ آوروپانین سیموولونا چئوریلیردی. ا. حسین‌زاده یازیردی: «آوروپالاشالیم، فیرنگلشلیم دئییرسینیز. لاکین ای قاری (ای اوخوجو)، مراجعت‌دن مراجعته فرق واردیر. بیز آوروپالیلارین ادبیاتینا، صنایعلرینه، عوموم و معاریفینه، کشفیات و ایختیراعلارینامراجیت ائتمک ایستییریز، اؤزلرینه دئگیل! بیز ایستریز کی، ایسلام اؤلکه‌سینه اونلارین بئیینلری، دیماقلاری گیرسین!»

میللی بایراغیمیزدا قیرمیزی رنگین اوزرینده اورتادا آیپارا و سککیزگوشه‌لی اولدوزون تصویری وئریلیب. آیپارا بیر واختلار بیزانس ایمپئرییاسینین پایتختی کونستونتینوپولون گئربی اولوب. تورکلر ۱۴۵۳-جو ایلده همین شهری آلدیقدان سونرا همین گئرب عثمانلی ایمپئرییاسی طرفین‌دن ایسلام دینینین بیر رمزی کیمی قبول ائدیلیب و همین دین‌ده اولان باشقا خالقلارا کئچیب‌دیر

سووتلر بیرلیگی دؤورونده اوچرنگ‌لی دؤولت بایراغیمیز ۱۹۵۶-جی ایلده ۲۰-جی قورولتای‌دا «شخصیته پرستیش» مسئله‌سی قویولدوقدان سونرا قیز قالاسی اوزرین‌ده اوچ آذربایجان‌لی وطنداشیمیز طرفین‌دن بیر ساعت‌دان چوخ اورادا دالغالاندیریلیب. همین شخصلری ایسه (اونلارین سایی عمومی‌لیک‌ده ۱۵-ا قدر اولوب) سونرادان اوغورلوق آدی ایله ۱۲-۱۳ ایله قدر حبسه محکوم ائدیبلر.

۱۹۸۸-جی ایلده‌ن ایسه باشلانان آذربایجان خالق حرکاتی یئنی‌دن اوچرنگ‌لی بایراغیمیزی میدانلاردا دالغالاندیردی.