بو گونه قدر عالیملرین آذربایجان‌دا خرمیلر حرکاتی و اونلارین حؤکمرانی اولان بابک باره‌ده عرب منبع‌لرینه و ایران مؤلفلرینه ایستیناد ائتمه‌سی آذربایجان اراضی‌سین‌ده موجود اولموش خرمییه دولتی باره‌ده یانلیش فیکیرلرین موجود اولماسینا شرایط یارادیب. بو باره‌ده کیفایت قدر یازمیشام. بو یازیم‌دا بؤیوک ایمپراتور بابکین ایلک اؤولادی - آتور اؤدر باره‌ده یانلیشیقلارا سون وئرمک نیتینده‌یه‌م.
آتور اؤدر بابکین ایلک حیات یولداشی بانو خاتون‌دان اولان اوغلودور. «بابک» فیلیمین‌ده اونون آدی بوغدای کیمی گئدیر. «آتور» آدینی تلفظ ائد‌رک، گونش و آتشی نظرده توتوردولار خرمیلر. بعضی منبع‌لر یازیر کی، اصلین‌ده بو آد آدر-آذر کیمی ده تلفظ ائدیلیر. روس عالیمی دیاکونووون فیکرینجه، ایلام دیلینده «آتور» سؤزو اوجا، یوکسک یئر معناسینی وئریردی. بیر قیسیم تدقیقاتچیلارین فیکرینجه، «آتر» سؤزو قدیم تورکجه‌ده «یوکسکلیک»، «تپه‌لیک یئر» معناسه‌نه وئره‌ن «آدور» سؤزوندن یارانمیش‌دیر.
قید ائدیم کی، بانو خاتون باش کاهین اولدوغو اوچون اونونلا بیرگه ریتواللارا ماقلار نظارت ائدیردیلر. باش کاهین، عینی زامان‌دا، باش ماق - آتورپات و یا آتورپاتاک (حرفه‌ن: «آتش محافظه‌چی‌سی») آدلانیردی.
منبع‌لردن سیزان معلوماتلارا گؤره، بابک چوخ آروادلی بیر اینسان اولوب. آفشین بزز قالاسینی ایشغال ائد‌ن گون بابکین ۱۷ اوغلو، ۲۳ قیز اولادی اولوب. بابک قالانی ترک ائدرکه‌ن، ایکی اوغلو اونونلا بیرلیکده سهل ابن سونباتین یانینا گئدیب. بابکین اولادلارینین سونراکی تالعی ایله باغلی منبع‌لرده‌کی معلوماتلارسا بونو سؤیلییر کی، اونلارین آراسیندا یاشی کیچیک اولانلار و بابکین قیزلاری دا وارمیش.
طبری یازیر کی، سامیره‌یه گتیریلمیش اسیرلرین ایچری‌سین‌ده یئددی کیچیک یاش‌لی اوغلان و اوچ قیز اوشاغی وار ایدی. بونلار اسیر گتیریلمیش قادینلارین (بابک‌دن اولان) اوشاقلاری ایدی.
لاکین ایلک اؤولادی و واریثی بانودان اولان آتور ایدی.
منبع‌لرین یازدیغینا گؤره، آتور اؤدر اوجابویلو ایدی. او، بابکه چوخ اوخشاییردی، ایری قهویی گؤزلر وار ایدی.
بابکین ۱۹ یاشین‌دا اولان‌دا عائله قوردوغو ایلک قادین خرمیلر حرکاتینین ایلک لیدئرلرین‌دن بیری اولان جاویدانین خانیمی اولان ۲۳ یاش‌لی بانو ایدی. بانو خرمیلرین دینی اینانجلاری و ریتواللارینین اجراسینا نظارت ائد‌ن شخص ایدی و اونون بیزیم معاصر دیلله دئسک، باش کاهین اولماسی و اونا اینانان شخصلرین جاویدان‌دان چوخ اولماسینا شرایط یاراتمیشدی. جاویدان بو حرکاتا باشچیلیق ائد‌ن زامان مطلق شکیل‌ده باش کاهین بانو ایله ازدیواج‌دا اولماغا مجبور ایدی. بابکین ۲۰ ایل آپاردیغی ساواش‌دا بانو اونونلا برابر خرمیلره باشچیلیق ائدیردی. منبع‌لر یازیر کی، اونون سؤزو بابکین سؤزو قدر کئچرلی ایدی. خرمی دولتینین خاریجی و داخیلی سیاستینی، دینی اینانجلارین ایجراسینا محض بانو خاتون خرمی نظارت ائدیردی. بونا گؤره ده بابک‌دن سونرا واریث اولاجاق شخص اونلارین نیکاهین‌دان دوغولان آتور اؤدر اولمالی ایدی. بونا گؤره ده آتور اؤدر خصوصی دقت و قایغی آلتیندا بؤیویوردو. اونون اوزرینده ایکی میسییا دوروردو. آناسیندان سونرا باش کاهین اولماق، آتاسیندان سونرا خرمییه دولتینه باشچیلیق ائتمک.
آتور اؤدر اوشاق یاشلارین‌دان حرب صنعتی ایله یاناشی، دینی ریتواللاری دا اؤیره‌نیردی. قایناقلار یازیر کی، کاهینلر آتور اؤدری بانو خاتونون واریثی کیمی قبول ائدیب، گله‌جک‌ده باش کاهین اولماسی اوچون خصوصی آیین ایجرا ائدیرلر. اونا آغ پالتار گئییندیریب، وفا مراسیمینده آتشگاه‌دا اونا قیرمیزی قوتازلی آغ یون کمر-کاستی باغلاییرلار. بوردا آندیچمه مراسیمینده آتور اؤدر اونون اوزرینده دوران مسئولیتی درک ائدجیینی قبول ائتدیینه و کاهینلرله بیرگه عدالتلی قرارلار قبول ائدجیینه تانری و اود قارشی‌سین‌دا سؤز وئریر.
آتور اؤدرین حیاتی حاقیندا معلوماتلار چوخ آزدیر. لاکین قایناقلار اونون خرمییه دولتینین اوردوسوندا کماندیر اولماسینی یازیر. آتاسی ایله بیرلیکده بیر نئچه دؤیوشده اشتراک ائدیب. همدان ساواشیندا عرب کماندانی آفشینه اسیر دوشوب.
بو باره‌ده یازان تدقیقاتچیلار عرب تاریخچیسی ابن ال-اسیره ایستیناد ائدیرلر. اوندان باشقا بو باره‌ده عرب مؤلفلری هئچ نه یازماییب. چونکی بئله حادثه اولماییب، بو، ساده‌جه، ابن ال-اسیرین اویدورماسی ایدی. ابن ال-اسیره ایستیناد ائد‌نلر ده بابکی آشاغیلاماق اوچون اونون گویا اوغلونا «فاحیشه اوغلو» دئمه‌سینی یازیرلار. گویا بابکین اوغلو آتاسینین جواب مکتوبوندان سونرا اینتیهار ائدیب. بوتون بونلار عرب تاریخچیلرینین بابک و خرمییه دولتینه قارشی بهتانیندان باشقا بیر شئی دئییل. اصل حقیقت ایسه واتیکان و آوروپا قایناقلاریندا بئله یازیلیر. اولدوغو کیمی تقدیم ائدیره‌م:
- آتور، - آفشین ساکیتجه دئدی، - منی دینله! گئت آتانین یانینا، سنی آزاد ائد‌جه‌م. آتانا ده کی، خلیفه معتصم شرطلر قویوب. عنادکار اولماسین، راضیلاشسین. بو، هامیمیز اوچون یاخشی اولاجاق.
- بؤیوک سرکرده، - دئیه آتور قطیعتله جواب وئردی: - منی گیروو ساخلادیغینیزی بیلیرم. اما بونون عوضینه منه بیر اوردو وئرسن، یاخشی اولار، گئدیب کیمیسه محو ائدره‌م. آتامدان باشقا. من اونا قارشی چیخا بیلمره‌م.
تبریزلی محمد ابن راواز:
- من بابکی محو ائد‌جه‌م! آتور، سن هله اوشاقسان. دونه‌ن یومورتادان چیخدین، کیمی قیرا بیلرسن؟ کافر اوغلو!
آتور بونا دؤزمدی و ببیر چئویکلییی ایله محمدین سینه‌سینه طرف قاچدی. البیاخا دؤیوشوردولر. آتور قولونو بوراراق قیلینجینی گؤتوردو. محمد بئله بیر دؤنوش گؤزله‌میردی. آتور اونو بوغماق ایسته‌یه‌رک بوغازیندان توتدو. بو دفعه آتور او خاینی یئره ییخدی. محمد آتورون سینه‌سینه تپیک وورماغی باجاردی. آتور ییرغالاندی، اما یئرینده دایاندی و بیچاغی ایله اونو کسدی.
- اؤل! بو، بیر خاینین سونو اولمالیدیر!
محمدین باشی چیینلریندن اوچدو.
آفشینین سرخوشلوغو آنیندا یوخ اولدو و او، پلنگ کیمی هوپپاناراق قیلینجینی چکدی:
- بونلار نه جور شئیلردیر، آت سلاحینی، بالا!
- یاخین گلسه‌ن، باشینی اوچورارام! - آتور کوریینی چادیری دستکله‌یه‌ن سوتونا سؤیکه‌دی. - یاخشی، گل!
آفشین بوتون گوجونو قیلینج توتان اله وئریب وحشیجه‌سینه اوغولتو آتدی و ائله ووردو کی، آتورین بیچاغینی قیرسین. اما آتور گئری چکیلمه‌دی و جسارتله دؤیوشه گیردی:
- دئدیم، سنین باشینی اوچوراجاغام!
- منی قورخودورسان، بالا؟ من سنین اوچون محمد دئییله‌م. آل!
آفشین آفشین ایدی. دؤیوشلرده اونون اللری پولاد گوجونه صاحب ایدی. آتور گنج و تجروبه‌سیز ایدی. آفشینین ضربه‌لری تهلوکه‌لی ایدی. آتور اونو مغلوب ائده بیلمیجیینه امین اولدو و بیچاغی سینه‌سینه سوخدو. آتورون سینه‌سیندن قان سیچرادی. دیزلری بوکولدو و آرخایا ییخیلدی.
پولاد جینگیلتی‌سینی ائشیدن محافظه‌چیلر قیشقیرا-قیشقیرا چادیرا طرف قاچدیلار و نفسلری کسیله‌رک ایچری توپلاشدیلار. محافظه‌چیلر چاشقینلیق ایچینده دونوب قالدیلار. پیچیلدایاراق دعالار اوخویوب قیریقلار آراسیندا اوزانمیش محمدین باش‌سیز بدنینه، اؤلومجول یارادان اینله‌یه‌ن آتورا، بیغلارینی دیشله‌یه‌ن آفشینه باخیب هئچ نه سوروشماغا جرات ائتمیردیلر.
آفشینین اوزو تیترییردی. او، الینده قیلینج دلی کیمی اطرافی آیاقلاییب، آرا-سیرا اؤلمکده اولان آتورا تأسفله باخیردی.
«قارتال قارتال یوواسیندان اوچور» دئیه توبه ائد‌رک تکرارلادی. «بئله بیر جسور اینسان یاشامالی و یاشامالی ایدی. او، آتاسینین لاییقلی اوغلو اولدو!»
منبع‌لر یازیر کی، بابک اسیر دوشن‌ده اوندان آفشین سوروشور کی، سون آرزون ندیر. او دا جوابین‌دا دئییر کی، من اؤز شهریمی و اوغلومون مزارینی گؤرمک ایستییرم.
سون سؤزو ایسه شهرینه و اوغلونون مزارینا بئله اولور: «اسن قالین!»
بو قایناق بیر داها ثبوت ائدیر کی، بابکین اوغلو نه آفشینه بویون اییب، نه اونون امری ایله آتاسینا مکتوب یازیب، نه ده آتاسینین جوابینی ائشیدیب اینتیهار ائدیب. بوتون بو یالانلار عرب ابن ال-اسیردن قایناقلانیر. بابک اصلا باش کاهیندن اولان اوغلونا تحقیر ائدیجی سؤز دئیه بیلمزدی. حتی خلیفه معتصیمین آمان مکتوبونو گتیره‌ن ایکی خرمی عسگری اونا اوغلونون اؤلدورولمه‌سینی دئییر. اونا گؤره ده او آمان مکتوبونو قبول ائتمیر. نئجه اولا بیلردی کی، اوغلونون اؤلومونو ائشیدن آتا اونو سؤییدی؟
بو عرب و فارس قایناقلارینین هزم ائتمدیی بؤیوک ایمپراتور بابک حاقیندا یالانلاردان باشقا بیر شئی دئییل. بابک اوغلو آتور دا آتاسی کیمی جسور سرکرده اولوب. اونون حاقیندا یالانلارا ایسه سون وئرمک لازیمدیر.
بابک عربلره مغلوب اولاندان سونرا سرکرده آفشینین اله کئچیردیی اونون عائله عضولری آراسیندا خانمی و باش کاهین بانو دا وار ایدی. خلیفه معتصمین عفوینه دوشن بانو بیر مدت آفشینین حرمخاناسیندا قالمالی اولور.
بانونون ۸۳۸-جی ایلده اؤلمه‌سی باره‌ده معلوماتلار دا وار.
