۱۹۹۱-جی ایل نویابرین ۲۰-ده خوجاوند رایونونون قاراکند کندینین یاخینلیغین‌دا ائرمه‌نی حربی دسته‌لری طرفین‌دن آذربایجان حربی هئلیکوپتئری وورول‌دو. تئررور آکتی زامانی آذربایجانین گؤرکه‌م‌لی دؤولت خادیملری هلاک اولدو.

تئراکت‌دان نه آز-نه چوخ، دوز ۲۸ ایل اؤتور، اما هله ده بو مو‌ممالی فاجعه اطرافین‌دا خئی‌لی جاواب‌سیز سواللار دولاشماق‌دادیر: حادثه نئجه باش وئریب؟ تئررور آکتینی کیم پلانلاشدیریب، کیم حیاتا کئچیریب؟

اوزون ایللر حقوق-محافظه اورقانلارین‌دا موستنتیق کیمی چالیشان نجات جفروو آخار. آز-آ آچیقلاماسین‌دا قاراکند فاجعه‌سی ایله باغلی کؤنول‌لو شکیل‌ده آراش‌دیرما آپاردیغینی دئییب. او، همین تئرروردا آتاسی - شوشا رایونونون بیرینجی کاتیبی واقیف جفرووون هلاک اولدوغونو بیلدیریب:

«آتام هلاک اولان‌دا ۴۲ یاشی وار ایدی. حادثه‌دن اول اونا دفعه‌لرله سوی-قصد تؤردیلمیش‌دی، اما هر دفعه ساغ قالمیش‌دی. اونا حده-قورخو مزمون‌لو مکتوبلار گلیردی. ایلک دفعه آتام ائرمه‌نی تئررورچولارینین هدفینه ۱۹۸۹-جو ایلده توش گلیب. بئله کی، همین واختلار قاراباغ‌دا یاشایان آذربایجان‌لیلار داغ‌لیق قاراباغین آذربایجان‌دان آیریلماسی ایله باغلی آکتا قول چکمه‌یه مجبور ائدیلیردی. آتام بونا قارشی چیخان آزسای‌لی اینسانلاردان بیری ایدی. آخیرا کیمی گئت‌دی و بونونلا دا اؤزونه اؤلوم هؤک‌مو وئردیردی.

آتامین دوستلاری دئییردی کی، واقیفین هر یان‌دا دئدیی بیر سؤز وار ایدی: «نه قدر کی من ساغام، ائرمه‌نیلر شوشایا گیره بیلمه‌یه‌جک!»

ن.جفروو آتاسینی سون دفعه حادثه‌دن بیر نئچه گون اؤنجه گؤردویونو دئییب:

«باجیمین آد گونو ایدی. او، چوخ خوشبخت گؤرونوردو. هامییا دئییردی کی، قاراباغ مسئله‌سینین حلی یولو آرتیق تاپیلیب. آتام بو مسئله ایله باغلی موسکوایا ائزام اولوناجاق‌دی. همین گونو سبیرسیزلیکله گؤزلییردی. اما موسکوا اوزینه خوجاوه‌ن‌ده یولا سالین‌دی... اونون سندلرینین ایچین‌ده ۲۰ نویابر تاریخینه یازیلمیش باکی-موسکوا آویابیلئتی ده تاپیلیب. نیه موسکوایا یوخ، قاراباغا یول‌لانیر؟ بو سوالین جاوابی سیرر اولاراق قالاجاق.

اونو ایتیرمک چوخ چتین و آغری‌لی‌دیر. آتام اؤلدوک‌دن سونرا آنام - آذربایجان‌لی عالیم لالزار زئینالووا اونون یوخ‌لوغو ایله باریشا بیلمه‌دی و بیر مدت سونرا اورک چاتیشمازلیغین‌دان جاوان یاشین‌دا دونیاسینی دییش‌دی. بیزی بیر شئی حیات‌دا ساخلادی: آتامیزین قهره‌مان‌لیقلا شهید اولماسی. اوغلومون آدینی واقیف قویموشوق».

حادثه ایله باغلی آراش‌دیرمالارا گلینجه، ن.جفروو بیر سیرا ماراق‌لی مقاملاردان سؤز آچیب:

«اوزون سوره‌ن آراش‌دیرمامین سونون‌دا بئله بیر قناعته گلدیم کی، بو، دقیق هئسابلانمیش بؤیوک پلانین بیر حیسه‌سی ایدی. هر شئی جزعی مقاملارا قدر پلانلاشدیریلمیش‌دی. هره‌نین بو پلان‌دا اؤز میس‌سییاسی وار ایدی. او قدر ایده‌آل پلان هازیرلانمیش‌دی کی، بو پلانین قارشی‌سینی آلا بیله‌جک اینسانلار دا وئرتولیوت‌دا ایدی. بو، قاراباغی اله کئچیرمک پلانی ایدی. تئررور حادثه‌سی ایسه پلانین بیر قولو ایدی».

قاراکند حادثه‌سینین شاهیدلرین‌دن اولان فیلولوگییا علملری دوکتورو، آسسا-ایرادا-نین تسیس‌چی‌سی، بیر سیرا تاریخی کیتابلارین مؤلفی فازیل آبباسوو سایتیمیزا آچیقلاماسین‌دا بیلدیریب کی، هئلیکوپتئره دعوت آلان دوستلارین‌دان بیر نئچه‌سی همین گون بو حادثه‌نین باش وئرجیین‌دن شوبهلنمیش‌دی:

«اونلارین چوخونو تانیییردیم، چوخ قورخماز، ایگید اینسانلار ایدیلر. سون آنادک اؤز آرالارین‌دا زارافات ائدیب، «سیزجه، هامیمیزی بیر وئرتولیوتا ییغماقلاری سبب‌سیزدیر؟ بو، دوشمه‌ن اوچون ان گؤزل شانس‌دیر» دئییردیلر.

بو سؤزلردن بیر نئچه ساعت سونرا هامی بیر نفر کیمی هئلیکوپتئره مینیر. چوخ قریبه‌دیر، هئلیکوپتئر «قزایا» اوغراییر و قارا قوتو محض روسییایا گؤندریلیر... او واخت بیزه دئدیلر کی، باکی‌دا «قارا قوتو»نو اوخویا بیله‌ن تجهیزات اولمادیغین‌دان موسکوایا گؤندریلیب. تعجب‌لو دئییل کی، «قارا قوتو» دا، بو ایشله باغلی دلیللر ده موسکوادا یوخا چیخ‌دی».

F.Abbasov خاتیرلادیب کی، اورادا دلیل کیمی ایستیفاده اولونا بیله‌جک داها بیر عامل وار ایدی:

«حادثه‌نین نئجه باش وئرمیینی بیر چوبان آنباان گؤروب. اما حقوق-محافظه اورقانلارینین نماینده‌لری باکی‌دان چوبانین یانینا چاتان‌دا او آرتیق اؤلموش‌دو. رس‌می معلوماتا گؤره، احتیاط‌سیزلیق‌دان هلاک اولوب.

قئید ائدک کی، ۱۹۹۱-جی ایل نویابرین ۲۰-سی ساعت ۱۴:۴۲-ده ایچین‌ده دؤولت خادیملرینین اولدوغو می-۸ ن۷۲ هئلیکوپتئری قاراکند اوزرین‌ده اوچ یوز مئتر یوکسک‌لیک‌ده اوچارکه‌ن وورولوب. حادثه زامانی دؤولت کاتیبی توفیق ایسماییلوو، باش پروکورور ایسمت قاییبوو، دؤولت موشاویری، سابیق داخی‌لی ایشلر ناظری محمد اسدوو، میللت وکیللری واقیف جفروو، ولی مممدوو، باش ناظرین موعاوینی زولفو هاجییئو، پرئزیدئنت آپاراتینین شعبه مودیری، ژورنالیست اوسمان میرزیئو، قازاخیستان داخی‌لی ایشلر ناظرینین موعاوینی سانلال سئریکوو، آذربایجان دؤولت تئلئویزییاسینین ژورنالیستی آلی موستافایئو و باشقا شخصلر هلاک اولوب.

باش پروکورور ایسمت قاییبووون جیبین‌دن گؤرکه‌م‌لی شاعر عمر خییاما مخصوص بو شئیر پارچاسی تاپیلیب:

«جننت-جهنمه گئدن یوخ، کؤنول،

گئدیب ده گئرییه دؤنه‌ن یوخ، کؤنول،

اومید و قورخوموز او شئی‌ده‌دیر کی،

او شئی‌دن بیر خبر وئره‌ن یوخ، کؤنول».