ایچین، اۆچون یوخسا ایچۆن

دیلیمیزده دانیشیق بؤلوملری ۲ آنا بؤلمه‌ده یئر آلیرلار:

اساس دانیشیق بؤلمه‌لری:
آد، فعل، صیفت، سای، ضمیر، ظرف، ندا.

یاردیمچی دانیشیق بؤلمه‌لری:
قوشمالار، باغلاییجی‌لار، ادات‌لار

ـ اۆچون سؤزو؛ گرامئری باخیمیندان یاردیمچی دانیشیق بؤلوملرینین قوشما بؤلوموندن ساییلیر.
قوشمالار؛ باغیمسیز(موستقیل) آنلاملاری اولمادان، آدلارین یییه‌لیک، یؤنلوک و چیخیشلیق حاللارینا قوشولاراق آنلاملاردا کیچیک دییشیکلیکلر یارالدیب، آدلارین؛ یؤنلرینی(جهت‌لرینی)، نه‌دنلیک‌لرینی(سبب‌لرینی)،
نه ائتمکلرینی، چاغلارینی و اؤلچولرینی بیلدیریرلر.

لغات‌ التۆرک دیوانیندا اۆچون و ایچین سؤزلری بئله گلیب‌لر
ـ اُجُن(اوچون): اۆچون‌ـ اداتی در معنای سبب، برایِ، بخاطرِ
سَنِک اُجُن کَلدِم
سنینگ اوچون کلدیم
بخاطرِ تو آمدم، سنه گؤره گلدیم

ـ اِجِن(ایچین): ایچین ـ میان، مفهوم«بین» را میرساند
اُلار اِجِن اِیتِشدیلار
اولار ایچین ائ`تیشدیلر
آنها بین خودشان سازش کردند
[دیوان‌ اللغات التۆرک، محمود کاشغری، تصحیح: حسین محمدزاده‌صدیق، اختر نشرییاتی، ص: ۱۱۴]

ـ اۆچون: گؤره، سببی‌ایله، اوغروندا، یولوندا، اؤترو، گؤره، او اۆزدن، او سببله
آند بیلدیرن سؤز: تانری اۆچون
سومئرجه: ائس
بو سؤزجوک، اوج سؤزونه باغلی اولاراق؛ اۆچون و ایچین بیچیمینه گیریب، فارسجا چون سؤزونون کؤکودور
[ ارک سؤزلوگو، ایسماعیل ‌جعفرزاده، احرار نشرییاتی، بیرینجی‌جیلد(الف‌ ـ د) ص: ۳۸۸]

ایچین: [اۆچون سؤزونه باخین⇡]، ایچ سؤزونون یییه‌لیک حالی
[تۆرکجه ارک سؤزلوگو،ص: ۴۲۷]

ـ اۆچون: ۆچون ـ وچون [قوشما] برای، بخاطر، بدلیل
نه‌اۆچون: برای‌چه؟ چرا؟
[فرهنگ آذربایجانی ـ فارسی (تۆرکی)بهزاد بهزادی،نشر فرهنگ معاصر ، ص: ۲۰۳]

ـ اۆچون: اوچون، برای، بخاطر [شاهمرسی تۆرکجه‌ـ‌فارسجا سؤزلوگو،اخترنشرییاتی،ص:۲۰۶]

ـ ایچین: برای،بخاطر،صمیمی، قلبی[ شاهمرسی،ص:۲۶۳]

ـ اۆچون(ایچین): به‌معنی لامِ تعدیل و باء سببیت(سن) است.
از برای، زیرا که...
چۆن، چین، اۆچون، ایچۆن نیز تلفظ شده است.
نه‌چۆن، نه‌چین، نه‌اۆچون، نه‌شۆن: برای‌چه؟ چرا؟
سنین‌چین: سنین‌گؤره، باشین‌اۆچون/جانین‌اۆچون: باشینا آند اولسون، سنین جانینا...
فارسجایا چون اولاراق گئدیب
جرالد کلاورزن: اصیل تۆرکجه سؤزجوکدور و چون اولاراق فارسجایا گئدیب.
[لغتنامه‌ی جامع ائتیمولوژیک، دیل ـ دنیز، ایسماعیل هادی، نشراختر، ص۱۵۴]
ایچین: از درون
ایچین: ازبرایِ، بخاطرِ [اۆچون‌ه باخین]
ایچین: براستی(چین)
[دیل‌ـ‌دنیز، هادی،ص: ۱۳۴]
ـ چین:صحیح، دوغرو، درست، راست[دیوان اللغات] حقیقت.

ـ آرزی‌لارینیز چین اولسون «آرزی‌لارینیز حقیقته چئوریلسین»

ـ هئچ سۆنبول، سونبولِ زولفون کیمی مُشکین دگیل
نافه‌ئ چینی ساچین تک دئرلر، آما چین دگیل (فوضولی)

ماراغا، قوشاچای و... ایچین دئییلر، ایچیندن؟ راست میگویی؟
دووارین چینی، دۆز دۆزلمک اۆچون دئییلیر
دهخدا دا چین سؤزو تۆرکجه‌دن فارسجایا گئدیلمیش یازیلیب
[دیل ـ دنیز،هادی، صص: ۳۸۶ـ۳۸۵]

ـ اۆچون:دۆنیا،جهان(آچون، آجون)
از برایِ
[فرهنگ جغتایی‌ـ‌فارسی، اثر: شئیخ سلیمان افندی اؤزبکی بوخارایی، ترجمه: حسن‌اوموداوغلو، دنیزچین نشری، ۱۳۹۲، ص: ۵۰]
ـ‌ایچین: تودار، درون‌دار
[فرهنگ‌جغتایی،ص:۶۴]

ـ اۆچون: دۆنیا و عالم(اوچون)
کلمه‌ی تعدیل یعنی:
به‌جهتِ‌ آن(اوچون)
[سنگلاخ، میرزامهدی‌خان استرآبادی، تلخیص: حکیم‌محمد‌خوئی، خلاصه‌ی‌عباسی، تصحیح: دؤهتور محمدزاده صدیق، یاران نشرییاتی، ص:۱۳۰]
ـ ایچون(ایچون): حرف تعلیل و سببیت [سنگلاخ، ص:۱۴۳]
ـ هابئله روشن خییاوی تصحیح ائتدیگی سنگلاخ‌دا دا ائله بو سؤزلر عئینا گتیریلیبلر [فرهنگ تۆرکی ـ فارسی سنگلاخ، از سده‌ی دوازدهم، اثر میرزامهدی‌خان استرآبادی، ویرایش روشن خییاوی]

گؤردویوموز کیمی، اۆچون سؤزو: برای، بخاطر آنلامینی داشیدیغی حالدا، ایچین سؤزو:بنوشید[امری دوروم]
ایچین: راست،حقیقت
ایچین: درون، میانه آنلاملارینی وئریر، البتته ازبرای آنلامینی دا یئتیره بیلیر.

آنجاق ایچۆن سؤزو، تکجه سنگلاخ‌دا گلیبدیر،
دیل ـ دنیز سؤزلوگونده ده تکجه ایچۆن بیر تلفظ اولاراق گتیریلیبدیر
دیلیمیزین قوراللارینا دایاناراق، i سسی دوداقلانمایان اولدوغو اۆچون، دوداقلانان او سسی، بیر سؤزجوکده i سسیندن سونرا گله بیلمز
او اۆزدن ازبرای، بخاطر، چون و... سؤزلرینی یئتیرمه‌گه "اۆچون" سؤزونو یازساق داها دۆز اولار.