عبدوللایئو مؤولود ایسماییل اوغلو ۱۹۸۹-جو ایلده باکی‌دا آنادان اولوب. باکی سلاویان اونیورسیتتینین روس دیلی پداگوگیکاسی فاکولته‌سین‌ده تحصیل آلیر. مدنیت و توریزم ناظیرلیینین کئچیردیی «یئنی آدلار» حکایه مسابیقه‌سینین قالیبلریندن اولوب. او، ایندیدک مختلیف سایتلاردا، قزئتلرده بدیعی-پوبلیسیستیک یازیلارلا چیخیش ائدیب. حکایه‌لری مؤولود مؤولود ایمضاسی ایله درج ائدیلیب. ۲۸ یاشلی گنج یازار مؤولود مؤولود اؤزونو بینانین ۱۷-جی مرتبه‌سیندن آتاراق اینتیهار ائدیب.
آخار. آذ مؤولود مؤولودون "مونستراک" حکایه‌سینی تقدیم ائدیر:
– ۲۵۰ مانات…
– لازیم دئییل، کول اونلارین باشینا!
بیرینجی مساژی آتا یازمیشدی، ایکینجینی آنا.
قاقاش ائوه شاختا بابا خبری ایله گلنده ار-آرواد فرقینه واردیلار کی، ایلین تزه‌لنمیینه ۱۰ گون قالیب. آتا ایشدن چیخاندان اونلارین ائوینده بایرام کئچیره‌سی اوقات قالمامیشدی. دی گل، بئله شیلر قاقاشین وئجینه دئییلدی. او، شاختا بابادان ایستیجیی هدییه‌نی آرتیق تاپمیش‌دی: مونستراک!
حیطده ده اوشاقلار دئمیش‌دیلر، هر ایل ایستدیکلری هدییه‌نی شاختا بابایا یازیرلار، آتالاری پوچتلا گؤندریر، شاختا بابا دا تزه ایل آخشامی هامی یاتاندا گلیر، هدییه‌نی یولکانین آلتینا قویوب، ساکیتجه قاییدیر. بس نه؟ گؤر دونیادا نه قدر اوشاق وار، شاختا بابانین واختی‌می وار اونلارین اویانماغینی گؤزله‌سین.
ار-آرواد اول بیر-بیرلرینین اوزونه باخدیلار، هاندان-هانا آتا دیللندی:
– بالام، او ندی ائله؟
– پارک‌دا سورولن ماشین دانا! اوغورون دا وار، جوشقونون دا وار. نذرین دئدی یئکه ماشینین اولسا، سننن گزریک!..
آتا-آناسییلا پارکا گلن اوشاقلار مونستراکی بئش دقیقه‌سی بیر ماناتا سوروردولر. گؤزلری دویمامیش، واخت تامام اولوردو. قاقاش ایشی بیریوللوق ائلمک ایستییردی: شاختا باباسی اونا مونستراک گتیریر، او دا ایستدیی قدر سورور!..
سحر آتا ائوده‌ن چیخان‌دا دانیشدیلار کی، ماغازالارین بیرینه باخسین، مونستراکین قیمتینی اؤیرنیب، آروادینا یازسین. اونلار دا مصلحت ائلسینلر.
ایکی آی اول اولسایدی، ماشینین یاریسینی وئرردی، دئیردی بئش ایلدن سونرا تاپدیغیم اوشاقدی. همیشه بئله ائلمیشدی، اوغلونا باهالی نسه آلاندا دئیینه‌ن آناسینا، قاییناناسینا دئمیشدی دونیا بالاما قوربان اولسون. اونو تاپماق اوچون گزمدییمیز یئر قالمادی، گئتمدییمیز پیر، قاپی‌سینی دؤیمدییمیز حکیم اولمادی.
اما ایندی…
نئچه واخت ایدی، هامینین دیلین‌ده بیرجه سؤز واردی: ایختیصار!
ایش یئرلری قورخو فیلملری کیمی‌دی: هر گون بیر آدام یوخا چیخیردی، ایختیسار هر گون بیرینی آپاریردی. اوچونون ایشینی بیرینه یوکلییردیلر. ایشین چوخلوغون‌دان تنتیییب، همیشه گئتدیکلری اوجوز یئمکخانانین یولونو اونوتموش‌دولار، ائوده‌ن گتیردیکلری خؤریی کومپوتئرین دالین‌دا یئییب، اللرینی آغیز-بورونلارینا سیلیردیلر.
بیر گون مدیر اونو چاغیردی، بالابان‌دا قاندیردی کی، وضعیت یاخشی دئییل، آداملارا مااش وئره بیلمیرلر، مجبوردورلار بئش-اون آدامی ایختیسارا سال‌سینلار. او دا ایختیسارا دوشه‌نلرین ایچین‌ده‌دیر. گرک هوسدن دوشمه‌سین، اونون کیمی کادرلارا همیشه احتیاج اولوب، همیشه ده اولاجاق، ایندی موقتی چتینلیک‌دی، وضعیت دوزه‌لن کیمی یئنه چاغیراجاقلار.
ائله او گوندن ایش سوراقلاماغا باشلادی، کؤهنه دوستلارا، یئنی تانیشلارا زنگ ائلدی. کیمی دیندیردی، داد ائلدی، بیر-بیرینین آغزینا توپورموش کیمی هامی‌سی عینی هاوانی چالدی. دئدیلر بیزده ده ایختیصار گئدیر، اؤزوموزونکولرین معاشینی گوجله وئریریک، بیر شئی اولسا، خبر ائلیریک.
ایختیصارا دوشندن بری قاپینین زنگینی اورکله باسا بیلمیردی. اوشاغینی دیندیرمه‌یه هوسی اولموردو، چتین یاشاییشین الین‌ده اسیر-یئسیر قالسا دا، کاسیب یانا طراوتینی ساخلایان آروادینین اوستونه اوزانماغا دا اوزو گلمیردی. واختیله عطرینی ایچینه چکن‌ده بیهوش اولدوغو بو قادینین اللری قیللی سینه‌سین‌ده گزنده گؤتوروب قیراغا قویوردو، دالینی چئویریب اؤزونو یاتمیشلیغا قویوردو کی، راحت فیکرینی ائلیه بیلسین.
ائوده گون اورتایا قدر دؤزه بیلیردی. آروادینین هر ایشینه دئیینیردی: او قابی نیه اورا قویموشدو، اتی بوزلامادان نیه واختیندا چیخارمامیش‌شدی، قاقاش نیه هه یطده بو قدر اویناییردی؟
تینجیخیردی، باشینی گؤتوروب قاچیردی. چایخانادان هاوا قارالاندا قاییدیردی.
هردن اؤز-اؤزونو دانلاییردی، دئییردی یازیق هئچ ایشده‌ن چیخدیغیمی هیس ائلتدیرمیر، دوروملو-دؤزوملو دایانیر، الله وئرندن بیر شئی تاپیب بیشیریر، مندن گیزلین آناسی گیللردن ائوه کارتوف-سوغان، مر-میوه، داشیییر، بوندان آرتیق نئیله‌سین، قاشقاباق ائلییب فاغیرین گونونو نیه قارا ائلییرم؟
اما بو دانلاق آخیر واختلار داداندیغی چایخانانین هیس اییی وئرن دیوارلاری آراسیندا دا قالیردی. ائله کی قالدیقلاری هه یطه یاخینلاشدی، بوش اللرینه باخیردی، قودومو قیریلیردی، ائوه گئتمک، آروادینین، بالاسینین اوزونه چیخماق ایسته‌میردی.
ایندی ده مونستراکین قیمتی بیر درد اولدو.
قادین قاپینی آچان کیمی ارینین اوزونه گولومسه‌دی. بو، بایاقکی مساژلاشمانین داوامی ایدی. اونلار آرتیق چوخدان بیر تبسومله، بیر گولوشله، سرت باخیشلا، آه چکمکله دانیشماغی اؤیرنمیشدیلر:
– کول اونلارین باشینا! ایکی گون سوره‌جک، سونرا یادیندان چیخاجاق، هئچ اوزونه ده باخمایاجاق. بیلیریک ده، اوشاغیمیزی. بالاجا بیر ماشین آلارام ۱۰-۱۵ ماناتا… آلاریق…
آروادی آلارام سؤزونون دئیندن سونرا ارینین قلبینه دیمکدن قورخوب، سؤزونو دییشدی.
بایاق‌دان الین‌ده دفتر-قلم آتاسینی گؤزله‌یه‌ن قاقاش دده‌سینین دیزینین دیبینی کسدیرمیشدی، دئییردی مکتوبو قیرمیزی قله‌مله یازاق، شاختا بابانین پالتاری دا قیرمیزیدیر.
– اؤزون نیه یازمیرسان؟ – متبخدن آناسینین سسی گلدی. – آتان یازسا، شاختا بابا بیله‌جک.
قاقاش بوینونون دالینی قاشی‌دی، آناسینین سؤزلری آغلینا باتمیش‌دی.
آتاسی اوغلونون ایری-اویرو حرفلرله یازیلمیش مکتوبونو اوخودوقجا گولومسییردی:
«سلام شاختا بابا. من قاقاشام. اؤز آدیم نجات‌دی، اما پاپام گیل منه قاقاش دئییر. من گلن ایل مکتبه گئده‌جه‌م. منه بایرامدا مونستراک (بو سؤزو یازان‌ندا آتاسیندان کؤمک ایسته‌ییب، حرف-حرف کؤچورموشدو) گتیررسه‌ن یاخشی‌می؟ اوغورون دا یئکه ماشینی وار، جوشقونون دا وار. نذرین دئدی یئکه ماشینین اولسا، سننه‌ن گزری. ساغ اول. گتیره‌ن‌ده یولکانین آلتینا قویارسان. ساغ اول».
مکتوبو قاتلاییب جیبینه قوی‌دو کی، صاباح «پوچتلا شاختا بابایا گؤندرسین».
آروادی متبخدن گلیب یانیندا اوتوردو:
– پاپام زنگ ائلمیشدی، دئییر بایراما بیزه گلین، بیر یئرده کئچیرک. قاقاشی دا گؤرریک.
آیری واخت اولسایدی، بوردا باشقا معنا آختاراردیمی؟ باشقا یئره یوزاردیمی، آزمی اولموشدو، ائوه چاتاچاتدا قاییناتاسی زنگ ائلمیشدی، اوشاقلاری دا گؤتور بیزه گلین، هه یطده کاباب چکیرم دئمیشدی. بوردا نه وارییدی، نیه ناراحات اولوردو، نیه اوتانیب-سیخیلیردی؟
الینین قالین واختی اولسایدی، گئدردی، هله بیر یاخشی دا بازارلیق ائلیردی. شن-شاقراق، بو دونیانین دردینی-غمینی وئجینه آلمایان، ایچدیکجه پؤرتوب-قیزاران قاییناتاسییلا اللی-اللی ووراردی دا. اما ایندی گئتمک ایسته‌میردی، آیاغی گئتمیردی.
اؤزونه سؤز وئردی کی، آروادی نه قدر یالوار-یاخار ائلسه ده، اوریی یومشالماسین، بایرامی اؤزلری کئچیرسینلر. الله وئره‌ندن بیشیریب، اوتورسونلار ائولرین‌ده.
بیر-ایکی گون اولدن اوزونه اوز توتوب بورجا گئتدیی دوستلاردان آلدیغی پوللا بازارلیق ائلمیشدی دئیه، بایرام آخشامی اوریی راحت اولدو. وورماق هاواسیندا اولماسا دا، آروادین سؤزونو چئویرمه‌دی چاخیر، شامپان آلدی.
آخشام ائوه گلن کیمی قاقاش قوجاغینا آتیلدی:
– پاپا، بو گون گئج یاتاجام ائله؟
– هه، آتا قوربان، گئج یاتاجاق‌سان…
– ایستدییم قدر گئج یاتاجام؟
– هه، آتان قوربان، ایستدیین قدر گئج یاتاجاق‌سان… – اوغلونون بوینوندان اؤپدو.
آروادی مطبخه چاغیریب، اوشاغا آلدیغی ماشینی گوله-گوله اونا گؤستردی، اینشاللاه، پاپاسی گلن ایل ایشله‌یه‌جک، بالاما بئش بونو بویدا ماشین آلاجاق دئدی. سونرا ارینی تلسدیردی:
– دی گل، گل چؤرک یئیک، سحردن آیاق اوسته‌یه‌م.
کیشی آروادین‌دان ال بویدا کاغیذ، بیر ده قلم ایسته‌دی. آروادینین اورییندن نسه سوروشماق کئچدی، اما ارینین گولن گؤزلرینه باخیب، هئچ نه دئمه‌دی. اونجا دقیقه کئچممیش شاختا بابانین قاقاشا یازدیغی مکتوب حاضر اولدو:
«عزیز بالام، قاقاش، مکتوبونو آلدیم. مونستراک ایستدیینی بیلیرم. گؤزل بالام، سن گلن ایل بیرینجی صینفه گئده‌جک‌سن، مونستراک آلسام، درسلره واختین قالماز. اوندا حرفلر سندن کوسر، کیتاب اوخویا بیلمزسن. عاددلر سندن قاچار، اویونجاقلارینی سایا بیلمزسن، آغاجلارین، قوشلارین، گونشین، دنیزین دیلینی اؤیره‌نه بیلمزسن.
منیم بالام، اگر سن بو ایل آتا-آنانین سؤزونه قولاق آسسان، سویوق سو ایچمه‌سه‌ن، سؤیوش سؤیه‌ن اوشاقلارا قوشولماسان، واختیندا یاتسان، دیشلرینی هر گون فیرچالاسان، بیرینجی صینیف‌ده یاخشی قیمتلر آلسان، گلن ایل سنه یئکه کیشیلرین سوردویو ماشین بویدا مونستراک گتیره‌جه‌م.
گؤزلریندن اؤپوره‌م.
سنین شاختا بابان».
آروادی کاغیذی اریندن آلیب اوخودو، نملنیب تورانلاشان گؤزلرینی اوندان قاچیردی.
باشلاری مطبخده صحبته، بیش-دوشه ائله قاریشمیش‌دی کی، اوشاق یادلاریندان چیخمیشدی. قوناق اوتاغینا قاییدان‌دا قاقاشین اویناییب یورولدوغونو، ائله خالچانین اوستونده‌جه یوخویا گئتدیینی گؤروب اؤز بالاجالیغینی خاطیرلادی. اوشاق واختی آتاسی اونلاری قاتارلا کنده آپاراندا اوریی کؤکسونه سیغمیردی، دونیا اونون اولوردو. ننه-باباسینی، بیبی‌سینی گؤرمکدن، اوشاقلارلا فوتبول اویناماقدان، گؤلده چیممک‌دن اؤترو اوریی آتلانیردی. کوپه یه گیره‌نده اؤزونه سؤز وئریردی: سحره کیمی یاتمایاجاق، یئرینه اوزانیب پنجره‌دن شهرلره، رایونلارا، کندلره باخاجاق – دوز بابا ائولرینه چاتانا کیمی!
بیر ده اوندا گؤزونو آچیردی کی، هاوا ایشیقلانیب، بلدچی قادین قاپیلاری تاققیل‌دادیر.
یقین او دا نه واخت‌سا آتاسیندان نسه ایسته‌ییب، آتاسی آلا بیلمه‌یه‌نده پیسیکیب. ایندی اونون آلنینین ترلدیی کیمی آتاسینین دا آلنی ترله‌ییب، بوغازی قورویوب.
– گل یئمکلری آپاراق! – آروادی چاغیرماسایدی، فیکیردن آییلا بیلمه‌یه‌جکدی.
پایتاخت سالاتییدی، دولمایی‌دی، بیر ده آش. یئدیلر، او ایسته‌مه‌سه ده، آروادینین تاکیدیله آداما بیر-ایکی قده چاخیر ایچدیلر.
تلویزوردان بیرمیلت وکیلی سسی گلیردی، چکیلن یوللاردان، سالینان کؤرپولردن دانیشیردی، سونرا بیر موغننی اوخودو، هر گلن ایلین اؤلکه‌سینه گتیردیی خوش گونلری وسف ائلدی.
ایندییه کیمی بو چیخیشلار اونا بئله تأثیر ائلمیردی، اوزاق باشی گولوب کئچیردی، عصبیلشمیردی، دوداغینین آلتیندا سؤیوش سؤیموردو.
گئجه اون ایکینی ووراندا هه یطه دوشدولر، شامپان پارتلاتت‌دیلار، قونشولارلا بایراملاشدیلار. آروادینین دئدیکلرینین هامی‌سینی ائلییردی – سس‌سیز-ساکیت.
گئجه ایکینین یاریسینا یاخین آغزینی چووال کیمی آچیب اسندی:
– من یاتماغا گئدیرم.
اوستوندن یوک گؤتورولموش کیمی اولدو، یونگوللشدی. یوخوسونون گلمیینه سئویندی. ائله بیل، بورجدان چیخمیشدی.
– گئت، من ده قابلاری یویوم، گلیرم…
سحر آچیلاندا پنجره‌لرین قارلا اؤرتولدویونو گؤردولر. قاقاشین سسی ائوی باشینا گؤتورموشدو. دیل بوغازا قویموردو. ایستییردی آناسی اونو تئز گئییندیرسین. الجکلی اللرینن‌ده توتدوغو مکتوبو هه یطده‌کی اوشاقلارا گؤسترمه‌یه تلسیردی.
ایندییه کیمی اوشاقلار مکتوب یازیب شاختا بابادان هدییه ایستمیش‌دیلر، او دا گتیرمیشدی – والسلام. قاقاش شاختا بابانین دیندیردیی، مکتوب یازدیغی بیرینجی اوشاق ایدی. او، اینینی گئییب، مکتوب الین‌ده هه یطه قاچاندا آناسینین نیگاران سسینی ائشیتمه‌دی: «آنان قوربان، یئر سوروشکندی، یاواش اول، ییخیلارسان…»
اوشاق ماشینی گؤتورمیی اونوتموشدو. ایندی اونون باشقا هدییه‌سی واردی.
– هئچ مونستراک آلساق، بئله سئوینمزدی، – دئدی قادینی، ارینین یانینا اوزانیب، اؤزونه یئر ائلمک اوچون پیشیکلندی: «اوففف، اوشودوممم».
کیشی گولومسه‌دی، بوتون بدنینه چوخداندیر یادیرغادیغی ایلیقلیق گلدی. آروادینی قوجاقلاییب، بوخاغینین عطرینی ایچینه چکدی…
