آذربایجان میللس علملر آکادمیاسینین فولکلور اینستیتوتونون جنوبی آذربایجان فولکلورو شعبه‌سینین مدیری متانت ماشاللاه قیزینین تبریز فولکلورو ایله باغلی آراشدیرماسینی تقدیم ائدیر:

آذربایجانین قدیم و زنگین مدنیتی اولان تبریز کئچمیشی، سیاسی موباریزه‌لر تاریخی، مادی-معنوی عابده‌لری، معمارلیغی، آرخیتکتوراسی، سؤز و صنعت دهی‌لارینین بدیعی-فلسفی ارثی و س. باخیمین‌دان، بوتؤولوکده، شرقین مدنی مرکزلریندندیر. تبریزین مادی مدنیتی قدر ده اونون معنوی ارثی – شعیر، صنعت دونیاسی عصرلردن باش آلیب گلن زنگینلییه باغلیدیر.

بو ارثین ان قدیم، تاریخلره سیرداش اولان بیر قولونو دا شفاهی خالق ادبیاتی تشکیل ائدیر. عموم آذربایجان فولکلورونون آیریلماز ترکیب حیصه‌سی اولان تبریز فولکلورو خالقین اؤز مدنیتینی قوروما، یاشاتما و تبلیغ ائتمه‌سینین باریز نمونه‌سی‌دیر. زامان-زامان آیری سالینمیش خالق یئنی سوسیال-سیاسی شرایط‌ده کئچمیشینی، دیلی، مدنیتی، ائل-ائل دولاشان شیفاهی شعیری، آتا-بابا سؤزلری، ناغیل، داستانلاری و س. ایله یادداشلارا یازمیش، محض بو یوللا اؤز ملی کیملیینی قوروماغا چالیشمیشدیر. بو باخیم‌دان تبریز فولکلورونون آراشدیریلماسی، اؤیرنیلمه‌سی گونوموزده آکتواللیق کسب ائد‌ن ان مهم پروبلملردن بیریدیر.

لاکین قید ائدک کی، تبریز فولکلورونون آراشدیریلماسی، هر شئی‌دن اؤنجه، بیزی بو ارثین اؤیرنیلمه‌سین‌ده معلوم چتین‌لیکلرله قارشی-قارشییا قویوب. جنوب‌دا آذربایجان فولکلورونا، عمومیتله، مدنیتینه قارشی واختیله موجود اولان «سویوق» مناسیبت، ضیالیلارین زامانلا تعقیب اولونماسی، شفاهی ارثین یالنیز معیشت محیطین‌ده قورونماسی، بو ارثین یازییا آلینیب، اؤیرنیلمه‌سینه تشببوس گؤستریلمه‌مه‌سی و س. تبریز فولکلورونون توپلانیلماسینی و آراشدیرمالارا جلب اولونماسینی کؤلگه‌ده ساخلاییب.

مشاهیده‌لر گؤستریر کی، خصوصیله کئچه‌ن عصرین سون اونیل‌لیکلرین‌دن باشلایاراق آرازین او تایین‌دا فولکلور ارثینین اؤیرنیلمه‌سینه آیریجا ماراق و تشببوس گؤستریلیب، بو سیرادا بؤلگه ماتئریاللاری ایچریسینده تبریز فولکلورو دا توپلانیلاراق آراشدیریلماغا باشلانیب. تبریز فولکلورونون اؤیرنیلمه‌سینده‌کی مدنی مرحله‌نین ان محصولدار دورو فولکلور درنکلری، ژورناللارینین نشرینین سرعتلندیریلمه‌سی ایشی ایله بلاواسیطه باغلی اولوب.

خالق ادبیاتینین لیریک نؤعونه عایید اولان بایاتیلار تورک خالقلاری آراسین‌دا گئنیش فورما و شکیللرده یارانماسی، معیشت‌ده مختلف حادثه، موسوم و مراسیم تؤره‌نلرینین کئچیریلمه‌سینده سؤز-موسیقی یوکونو داشیماسی اعتباریله شفاهی صنعتیمیزده باشلیجا یئر توتور. مشاهده‌لر گؤستریر کی، گونئی فولکلور محیطی، آیریجا تبریز شفاهی خالق ادبیاتی نمونه‌لرین‌ده بایاتیلار هم زنگینلیگی، هم ده گئنیش شکیلده توپلانیلیب، یازییا آلینماسی باخیمیندان سئچیلیر.

تبریز فولکلور محیطین‌ده اوشاق اویونلارینین – سؤز و حرکتلی اویونلارین زنگین بیر عالمی ایله قارشیلاشیریق. اوتاقیچی، آشیق، سؤز اویونلارینین چئشیدلی نؤعلری داها قدیم زامانلاردان باشلایاراق معاصر گونوموزه قدر داوام ائد‌ن بؤیوک بیر اویون مدنیتینین منظره‌سینی جانلاندیریر. تبریز اوشاق فولکلوروندا بو اویونلار مختلیف مراسم ماهنیلاریمیزدا دا تاریخی کئچیدلرینی ائتمکله شفاهی ارثیمیزین اساسین‌دا دایانیر.

خالق ادبیاتی نمونه‌سی اولان لطیفه‌لرین یارانماسی، یاییلماسی آرئالی، لوکال یؤنلو متنلرین خصوصیتلری و س. نظره آلینماقلا، تبریز فولکلورو ماتریاللارین‌دا آیریجا دقت مرکزینده‌دیر. معلومدور کی، تبریز بازارلاری و قهوه‌خانالار تاریخاً خالقین ضیالی، تاجیر، صنعت آداملارینین بیر آرایا گلدیی مدنی مرکزلر کیمی فعالیت گؤستریب. تصادفی دئییل‌دیر کی، گونئی آشیق اوجاقلارینین بؤیوک بیر قروپو قهوه‌خانالارلا باغلی اولوب. بو مرکزلرده بیر آرایا گلن ضیالی، صنعت آداملاری دولت، معیشت پروبلملری ایله باغلی صحبتلر آپارماقلا یاناشی، خصوصی قابیلیت‌لی گنجلرین ساز، سؤز باجاریقلارینی دا دینله‌ییب، عینی زامان‌دا، اونلارین ماسا اطرافی زارافاتلاری ائل-ائل دولاشاراق مزه‌لی احوالات و لطیفه‌لره چئوریلیب. «میرتچیلار» آدلاندیریلان حاکم علی، عباچی اوغلو نصیرزاده، میرباقر حاجی‌زاده، عسگر قیلیفتی و س. «دوببه‌لرین» آدی ایله باغلی مزه‌لی احوالات و حادثه‌لرین بیر چوخو محض بئله بیر شرایط‌ده یارانیب.

خالق معیشتین‌ده زامان-زامان اوزون قیش گئجه‌لری، «کورسو صحبتلری»نده قوهوم-قونشولار بیر یئره توپلاشاراق ماراق‌لی ناغیل، روایتلر سؤیله‌ییبلر. بو ائل مثللری، افسانه‌لر بئله‌جه تصروفات ایشلرین‌دن یورغون دوشن اینسانلارین قارلی-شاختالی قیش گونلری استراحتین‌ده ان سئویم‌لی مشغولیته چئوریلیب. ماراقلا دینله‌نیله‌ن بو ناغیللار خالقین اؤزونه، کئچمیشینه قاییتماق، میراس قالان بیر ارثی یاشاتماق میس‌سییاسی باخیمین‌دان هم ده مختلیف ائل مراسیملری – توی-دویونلری، درویش، آشیق مجلیسلرینه قدر یول آلیب.

«ملک محمد»، «شاه عباس و درزی قیزی»، «کچل»، «تنبل احمد»، «قارینین بوزووو»، «سنگ صبر داشی سن ده»، «پیس پیس‌لی پوسته خانیم»، «تولکو و جاناوار» و س. ناغیللار تبریز فولکلور محیطین‌ده بو گون فرقلی واریانتلاردا قورونماقدادیر.

خالق معیشتینین آیریلماز ترکیب حیصه‌سی اولان مختلیف موسوم و معیشت مراسیملری اؤزونه‌مخصوص آیینلری، اویون-تماشا عنعنه‌لری، نغمه متنلری، مجلیسلرین تشکیل اولونما مکانلاری، زامانی و س. باخیمین‌دان زنگین، آرخایک بیر مدنیتین اساسینی تشکیل ائتمکده‌دیر. معیشت مراسیملری ایچریسین‌ده یاس و توی مجلیسلرینین کئچیریلمه‌سی تبریز فولکلور محیطین‌ده داها قدیم آیینلره دایانماقدادیر. یاس مراسیملرین‌ده آغی سؤیله‌مه، اؤلونون اوغورلانماسی ایله باغلی مختلیف اینانجلارین یئرینه یئتیریلمه‌سی و س. گؤزلنیل‌سه ده، اوخونان آغی متنلرینین ریتم قورولوشو، مئتافوریک مزمونو زامان-زامان یئنی محیط‌ده هم ده فرقلی فورما خصوصیتلری قازانیب.

عینی کونتکستده توی مراسیملرینین کئچیریلمه‌سی و تشکیلینین اننوی‌لیگی و «یئنی‌لنمه‌سی» فاکتلاری دا یئر آلماق‌دادیر. موشاهی‌ده ائدیله‌ن مراسیم آیینلری، اینانجلار بیر چوخ حاللاردا نینکی قوزئی بؤلگه عنعنه‌لرینی تاماملامیر، ائل‌جه ده اردبیل، ماراغا، سانجان و س. شهرلرین، موختلیف قصبه و کندلرین توی تؤره‌نلری اؤز-اؤزلویون‌ده موقایی‌سه‌لی‌لیک تشکیل ائدیر.

تبریز فولکلورون‌دا معیشت تؤره‌نلری سیراسین‌دا موسوم مراسیملری زنگین بایراملاشما خصوصیتلری ایله سئچیلیر. چیلله، نووروز تؤره‌نلری و قید اولونان بایراملارلا باغلی کئچیریلن آیری-آیری ائل مراسیملری («آتیل-باتیل»، «سمنی‌نین بیشیریلمه‌سی»، «نادانا»، «حیفونا» و س.) بو سیلسیله‌ده آیریجا یئر توتور و اویغون اینانجلار سیستمی، صحنه تاماشالاری، نغمه متنلری، اویون حرکتلری و س. ایله سئچیلمک‌ده‌دیر.

آردی وار...