۱۹۶۵-جی ایلین توفانی. — سمادا قیشقیریق سسلری. — هاوا شاری. — ییرتیلمیش اؤرتوک. — دؤرد بیر طرفده گؤز ایشلدیکجه سو. — بئش سرنشین. — قوندولادا ( هاوا بالونوندا، آئروستات و دیریژابللاردا سرنشینلرین اوتوردوغو یئر – ترجمه.) نه باش وئریب؟ — افقده تورپاق. — سون.

— بیز قالخیریق؟

— یوخ، عکسینه، آشاغی ائنیریک!

— داها پیس، مستر اسمیت، بیز دوشوروک!

— باللاستی (ترازلیغی ساخلاماق اوچون گؤتورولن آرتیق یوک – ترجمه.) توللایین!

— آخیرینجی کیسه بوشالدیلیب!

— شار قالخدیمی؟

— خیر!

— سانکی دالغالارین شیپیلتی‌سی ائشیدیلیر!

— دنیزه بئش یوز فوتدان دا آز قالیب (بیر فوت - ۳۰،۴۷۹ سانتی متر).

آمیرانه سس کماندا وئردی:

— بوتون آغیر شیلرین هامیسینی توللا!

بو سؤزلر ۱۸۶۵-جی ایلین ۲۳ مارتیندا گونورتادان دؤرد ساعت کئچمیش ساکت اوکئانین اوجسوز-بوجاقسیز چؤللرینده عکس-صدا وئردی.

یقین کی، همین ایل یاز گئجه-گوندوز برابرلیی زمانی قفیل قالخان دهشتلی "نورد-اوست" (شمال-شرق کولیی) هله ده هامینین خاطرینده‌دیر. او واخت بارومتر یئددی یوز اون میللیمتردک دوشموشدو. قاسیرغا آزاجیق دا اولسا ساکتلشمه‌دن مارتین ۱۸-دن ۲۶-نا کیمی تغیان ائتدی. او، آمریکادا، آوروپادا، آسیادا، اوتوز بئش درجه شمال ان دایره‌سی ایله قیرخ درجه جنوب ان دایره‌سی آراسیندا، یعنی اون سککیز مین میل (بیر میل – ۱،۸۶ کیلومتر) ائنلیکده سایا-حسابا گلمه‌ین فلاکتلر تؤرتمیشدی. کؤکوندن چیخاریلمیش مئشه‌لر، داغیدیلمیش شهرلر، یاتاقلارینی آشیب-داشمیش چایلار، ساحللره آتیلمیش یوزلرله گمی، ویرانه قالمیش زمیلر، مینلرله انسان قربانی – باخ بونلار ایدی فیرتینانین نتیجه‌لری.

آنجاق مثبت نه‌اینکی تکجه یئرین و دنیزین اوزرینه چؤکموشدو: سمادا دا چوخلو فاجعه‌وی اولایلار باش وئرمیشدی.

توفانین قامارلادیغی هاوا شاری بولودلارین اوزری ایله ساعتدا دوخسان میل سرعتله هاوادا فیرلانا-فیرلانا اوچوردو. اونون قوندولاسیندا بولودلارین آراسیندان گوجله سئزیلن، قاسیرغانین اوکیانین اوستونه قالدیردیغی سو توزو کیمی گؤرونن بئش آدام وار ایدی. غضبلنمیش طبیعتین الینده کمکسیز اویونجاغا چئوریلمیش بو آئروستات هارا اوچوردو؟ او، هارادان قالخمیشدی؟

ظننیمیزجه، ورنین "سرلی آدا"سی ایدعال کتابا گؤستریلن ان یوکسک طلبلری بئله تامین ائدیر: مؤلف عقلی و عالی‌جناب اولمالیدیر؛ سوژئت اوخوجونو ائله جلب ائتملیدیر کی، اوندان آیریلا بیلمسین؛ متن ان یوکسک بدیعی‌لییه مالک اولمالیدیر کی، اوخو پروسسینین اؤزو بؤیوک ذوق وئرسین؛ کتابین اساس ایدئیاسی اوخوجونو یوکسک هومانیست مقصدلره چاغیرمالیدیر. کتاب اونو اوخویانین قلبینده سیلینمز ایز قویمالیدیر (متالعه‌نین ائرته‌سی گونو فابولاسی اونودولان دئتکتیو کیمی دئییل).

ژول ورن (۱۸۲۸-۱۹۰۵) فرانسادا، لیمان شهری اولان نانتادا دوغولموشدو. بورادا دنیزین، گمیلرین اؤزونون آب-هاواسی سیاحتلره، کشف ائدیلممیش تورپاقلارا، ماجرالارا سسلییردی. ورنین آتاسی – وکل – اؤز پئشه‌سینی اوغلونا اؤتورموشدو، علمه، بیلییه محبت ده اوغلونا اوندان کئچمیشدی.
گنج ورنی ادبیات، دراماتورگیا جلب ائدیردی. حتی بئله بیر معلومات دا وار کی، او بیر مدت کمکچی ادبیاتچی کیمی آلکساندر دومانین مکتبینی کئچیب. آنجاق ورنین تالعیینین قطعی دؤنوش نقطه‌سی ۱۸۶۲-جی ایلده اونون بیرینجی اثری "هاوا شاریندا بئش هفته" رمانینین میدانا گلمه‌سی ایله باش وئردی. رمان بؤیوک اوغور قازاندی؛ ۴۰ ایل عرضینده ۷۰-ا یاخین آددا رمانلار بیر-بیرینی ایزلمه‌یه باشلادی. اونون فرانسیز دیلینده‌کی اثرلرینین تام کلیاتی ۸۸ جلددیر. آنجاق مسئله جلدلرین مقداریندا دئییل. اساس اولان اودور کی، ورنله معاصر ادبیاتدا یئنی آخین، یئنی استقامت – نیکبین دونیاگؤروشلو، یوکسک معنویاتلی و علمی بیلیکلرین سرحدسیز افقلرینه اینانان ماجراوی و فانتاستیک ژانر دوغولدو.

ژول ورنین کتابلارینین اساس قهرمانلاری – جسور، یوکسک روحی عالمی اولان، نجیب، مدنی، تحصللی، هر شیله ماراقلانان (سؤزون یاخشی معناسیندا) انسانلاردیر. اونلارین کؤکسونده بشری عدالت اوغروندا مبارزه مشه‌لی یانیر – تاماهکارلیق، غیربرابرلیک، یالان، انسان لیاقتینین آلچالدیلماسی علیه‌اینه آتش آلوولانیر.

اونون رمانلارینی اورکله اوخویان آرتیق یاراماز اولا بیلمز. باخ یالنیز یازیچینین آلا بیلجیی ان یوکسک قیمت بودور. "سرلی آدا" ("کاپیتان گرانتین اوشاقلاری" و "سو آلتینداکی ایرمی مین لیو" ایله بیرلیکده) عمومی پرسوناژلارین اشتراک ائتدیی تریلوگییانین سونونجو رمانیدیر. شبهه یوخدور کی، بو اوچ رمان فرانسیز فانتاستینین یارادیجیلیغینین ان یوکسک زیروه‌سیدیر. کاپیتان نمو غیرعادی و رمانتیک اوبرازدیر. دنیا اوکیانینین اسرارانگیز بیر گوشه‌سینده، یئرین ولکانیک پارچاسیندا کاپیتانی ایله ابدیته گئدن سوآلتی قاییق "ناوتیلوس" سونونجو دایاناجاقدا، سوآلتی ماغارادا دایاندی. و یئرین بو پارچاسینا فیرتینا انسانلارلا دولو هاوا شاری گتیریر. خوشبخت تصادف اوزوندن بو انسانلار جنوبلولارین اردوسونون اسارتیندن قاچا بیلیبلر. آمریکاداکی وطنداش محاربه‌سینین اشتراکچیلاری بئله‌جه یئنی "روبینزونلارا" چئوریلیرلر: مهندس سایروس اسمیت، اونون خدمتچی‌سی زنجی هاب، ژورنالیست گدون اسپیلت، دنیزچی پنکروف و گنج هربرت براون. کیمسه‌سیز آدا اورا دوشن انسانلاری ابتدائی یاشام طرزی شرایطی ایله اوز-اوزه قویور. بورادا اود و آلتلری یالنیز گوج، اراده باهاسینا، امک‌سئورلیک، زیرک‌لیک و ادراکی قابلیت سایه‌سینده الده ائتمک ممکوندور.

قارشی‌لیقلی کمک، بیر-بیریلرینین دادینا چاتماق، کللکتیوچیلیک روحو اونلارا یاشاماغا و اؤزلری اوچون نه‌اینکی یالنیز مقبول، هم ده انسانا لایق حیات شرایطی یاراتماغا کمک ائدیر. بو انسانلارین بیرگه زحمتلرینین بهره‌سی اونلارین عمومی ثروتی اولور و ائله بیرگه سعیلری ده گؤزلنیلمدن باشلارینین اوستونو آلان تهلوکه‌لردن قاچماغا کمک ائدیر.

قوجالمیش کاپیتان نمونون سری رمانین قهرمانلارینا آشکار اولور. کاپیتان بیتمز-توکنمز بیر ثروت صاحبیدیر و اونو اؤز اؤلکه‌سینین آزادلیغی اوغروندا مبارزه آپارانلارا باغیشلاییر. عمرونون سون ایللرینی آداداکی ماغارالاردان بیرینه سیغیناراق تمامیله تنهالیقدا کئچیرن کاپیتان آدا ساکنلرینین کیچیک کللکتیوینین امک فعالیتینی مشاهده ائتمیش و درین اخلاقی، سوسیال دیره مالک قناعتلره گلمیشدی: "من اونا گؤره اؤلورم کی، فکرلشیردیم کی، تنهالیقدا یاشاماق اولار". یارانمیش دراماتیک وضعیت آدا ساکنلرینه وطنه قاییتماق و اورادا مسلکداشلاری ایله هامینین برابر، عینی‌حقوقلو اولدوغو امک کموناسی یاراتماغا امکان وئریر.

۱۹-جو عصرین سونو و ۲۰-جی عصرین اوللرینده بوتون گؤرکملی اختراچی عالملر، سیاحلار، سوسیال متفکرلر ژول ورنین علمی-فانتاستیک و سوسایل فرضیه‌لرینین قدرتلی و فایدالی تأثیری آلتیندا اولوبلار. ژول ورن و کمیل فلانماریون - دنیامیزداکی بیلیک و خیرخواه‌لیغین گئرچک مشعللریدیر.