نگاه معیوب مجتبی مینوی در بارۀ شخصیّت های علمی و فرهنگی گذشته، به طور طبیعی او را به مرحلۀ اعجاب از انتساب آن شخصیّت ها به سرزمین مادری خود می کشاند:

« به این حساب است که رودکی تاجیک می شود؛ مولانا افغان می شود؛ نظامی قفقازی می شود و قس علی هذا. » (نقد حال,ص 141)رودکی زادۀ بخارایی است که نه در تاجیکستان بل در ازبکستان قرار دارد و به دلیل نزدیکی به تاجیکستان و نیز نبودن مرزهای کنونی در گذشته تاجیک ها هم می توانند مسامحتاً رودکی را از خود بدانند. مولانا هم از ترکان خوارزمشاهی زادۀ بلخ در افغانستان امروزی است که بیش از نیم قرن در ترکیّۀ امروزی زیسته؛ در همان جا درگذشته و در ستایش از ترک، خود را محدود به حدّی نمی دیده؛ یعنی، هم ترک است و هم افغان. ارتباط او با ایران امروزی در حدّ اصطکاک ماتحتی به ماتحتی در حین گذر از عرض رودخانه بوده است!

نظامی هم نه قفقازی که آذربایجانی است و باید هم باشد. در گنجه به دنیا آمد؛ در همان جا زیست و در همان جا هم درگذشت؛ خیلی هم اهل سیر و سفر؛ بخصوص سفرهای طولانی نبود تا به جای دیگری منسوب شود. یک نکتۀ مهم هم این است که مینوی در نوشته های خود همیشه در بارۀ نواحی آذربایجانی واقع در شمال ارس از کلمۀ «قفقاز» استفاده می کند و تحت هر شرایطی به این اعتقاد خود پابند می ماند.